Por Samuel Pulido [*]
24.07.2014
Gaza aínda
"- Non coñece a súa sentenza?
- Non - replicou o oficial (...)-. Sería inútil anunciarlla. Xa a saberá en carne propia".
Na colonia penitenciaria (1919), Franz Kafka.
Gaza outra vez, non. Gaza aínda.
A franxa de Gaza é un área urbana densamente poboada por aproximadamente 1,8 millóns de persoas refuxiadas, fillas e netas de refuxiados oriúndos doutras partes de Palestina que hoxe se denominan Israel ou Cisxordania (
ACNUR ten rexistradas como refuxiadas, merecedoras xa que logo de protección internacional segundo o convenio de Xenebra de 1951, a un millón de persoas). O territorio atópase baixo ocupación israelí desde 1967, do mesmo xeito que Cisxordania. Pero desde 2005 Gaza vive sometida a unha tráxica mentira. Os políticos e intelectuais sionistas insisten en que o Estado de Israel abandonou Gaza en 2005 coa famosa "
desconexión" que impuxo
Ariel Sharon, e que desde a vitoria electoral de 2006 a franxa está gobernada por Hamás, o que debería eximirlles de toda responsabilidade.
En realidade, coa desconexión de 2005 o que se logrou non foi outra cousa que "
conxelar o proceso de paz" para facilitar a colonización do territorio que interesa económica e estratexicamente a Israel, Cisxordania, que non pode ser bombardeada do mesmo xeito pola presenza de incontábeis asentamentos israelís. E Gaza continúa en realidade baixo ocupación militar israelí de acordo co dereito internacional e o sentido común. Aínda que Israel retire a soldados e 8.000 colonos do interior da franxa, continúa controlando toda entrada e saída de persoas e mercancías, o seu espazo aéreo e a súa costa. Gaza tamén
depende de Israel no seu fornezo eléctrico e no aprovisionamento de auga, aínda que o bloqueo económico (
en xuño cumpríronse oito anos do mesmo) e os reiterados bombardeos fagan que a maior parte do auga que se consome alí non sexa apta para o consumo humano segundo os nosos estándares. Todo iso cualifica a Israel como potencia ocupante, un alcaide brutal que ten ao seu cargo unha inmensa colonia penitenciaria que cando se lle antolla converte nunha mortífera ratoeira.
Por este motivo a discusión sobre quen empeza primeiro cada vez que se produce unha escalada militar israelí carece de sentido. En canto ás razóns inmediatas da masacre en curso, estas teñen máis que ver coa recente formación dun
goberno palestino de unidade nacional, tras sete anos de desencontros entre Al Fatah e Hamás, que co
secuestro e asasinato de tres adolescentes israelís en Cisxordania (
que levou á detención máis de 500 palestinos e á irrupción violenta dos militares israelís en máis de mil casas) ou o lanzamento de foguetes desde Gaza. Desde o anuncio da reconciliación entre as dúas faccións palestinas, Israel impediu o pago dos salarios dos 43.000 funcionarios da administración pública en Gaza e negouse a suavizar o bloqueo fronteirizo.
Conflito de Gaza, non. Ocupación de Palestina.
As vidas de millóns de palestinos están en mans do Estado de Israel desde que este ocupase a franxa de Gaza e
Cisxordania en 1967. Poderiamos remontarnos á Nakba pero desde 1967 a ocupación israelí tomou unha dirección particular, ao facerse cargo e ir asimilando territorios (
especialmente Cisxordania) cunha maioría árabe que en si mesma impedía garantir o carácter xudeu do Estado, tal e como o concibe o proxecto sionista. Excluída a cesión a outros Estados árabes, quedaba a cuestión do goberno e xestión de territorios cunha poboación resistente que reclama un Estado palestino.
A disociación de territorio e poboación está na base das diferentes opcións tomadas polos sucesivos gobernos israelís. A primeira doutrina oficial que afrontou esta cuestión, o Plan Allon (
13 de xullo de 1967) buscaba como absorber "
a maior superficie de territorios co menor número de habitantes árabes". Como queira que o crecemento demográfico palestino só podería "
resolverse" mediante o xenocidio ou a limpeza étnica sistemática, Israel articulará desde o proceso de Oslo unha gobernanza biopolítica máis complexa baseada nunha fragmentación funcional dos territorios palestinos, unha separación clara -
até física- entre palestinos e israelís, e
unha segmentación da poboación árabe e dos seus correspondentes dereitos, especialmente os de circulación. Todo iso imposibilita a constitución de algo que poida considerarse como un Estado palestino. Visto o conxunto de territorios baixo dominio israelí (
directo e indirecto) dificilmente pode cualificarse ao Estado israelí como democrático, polo menos desde a perspectiva de quen buscamos democratizar os nosos propios sistemas oligárquicos de goberno.
Democracia, non. Apartheid.
Semellante gobernanza reúne elementos máis que suficientes como para ser caracterizada como apartheid. Segundo a
Convención Internacional sobre a Represión e o Castigo do Crime de Apartheid (
1973), o "
crime de apartheid" comprende unha serie de "
actos inhumanos cometidos co fin de instituír e manter a denominación dun grupo racial de persoas sobre calquera outro grupo racial de persoas e de oprimilo sistematicamente". O
Estatuto de Roma do Tribunal Penal Internacional refírese ao apartheid como "
un réxime institucionalizado de opresión e dominación sistemáticas dun grupo racial sobre un ou máis grupos raciales e coa intención de manter ese réxime", o que se corresponde perfectamente coas políticas oficiais do Estado de Israel, que se autoproclama como "
xudeu" e que mantén
unha cincuentena de leis discriminatorias. Si outros Estados non recoñecen ao réxime israelí como un apartheid é por razóns políticas, entre as que atopamos preocupantes elementos de afinidade, que son os que explican o apoio explícito do goberno francés á última agresión.
As motivacións políticas apóianse nunha artimaña xurídica. Cando convén, o Estado de Israel sostén que os territorios ocupados representan entidades "
exteriores" controladas en gran parte (
aínda que sexa nominalmente) pola Autoridade Palestina (
ou Hamás), co que pretende ocultar as responsabilidades que lle incumben no control da poboación palestina e na situación real de fato. Como fixo Suráfrica cos bantustanes. Os anteriores ocupantes do territorio palestino, o Imperio Británico, foron pioneiros desa xestión indirecta de poboación e territorios que o Estado de Israel perfeccionou coa bendición da comunidade internacional. Si Hamás é cualificado como "
organización terrorista" e toda Gaza é considerada unha "
entidade inimiga" débese simplemente a que eles rexeitaban representar ese papel.
Guerra, non. Masacre colonial.
Nesas condicións, os reiterados bombardeos aéreos de Israel sobre Gaza, un territorio urbano que carece de exército, forza aérea ou naval, constitúen pura e simplemente masacres ao máis puro estilo colonial. Que boa parte dos críticos de Israel prefiran comparar estes crimes exclusivamente cos do nazismo en lugar de facelo cos do colonialismo dá unha idea do lugar que ocupan cada un no imaxinario colectivo occidental, que non acaba de asumir nin entender o segundo. Segundo
Achille Mbembe (
On the postcolony, 2001) a soberanía colonial -
tal e como a concibiron os imperios europeos e Israel na actualidade- aséntase en tres tipos de violencia, que en Palestina se despregan simultaneamente: unha violencia fundacional (
nakba), a violencia que ten que ver coa lexitimación ideolóxica da desposesión, e a violencia que asegura o mantemento da orde colonial, unha orde que se xustifica por si mesmo e cuxa incondicionalidade ten como corolario a impunidade. "
Na raíz da colonización hai un acto inaugural, dentro dunha jurisdicción que lle é propia, a da arbitrariedade", afirma
Mbembe. Neste contexto o fin dos bombardeos (
o alto o fogo) de ningún modo trae consigo o fin da dominación nin da violencia salvaxe que a sustenta. Toda referencia honesta á violencia da resistencia palestina non pode deixar de situala na súa realidade histórica nin negar o sufrimento do que nace. Aínda que o Estado de Israel e os seus cooperadores necesarios logren reducila a unha expresión testemuñal en términos comparativos.
Aínda así, o Estado de Israel ha ter éxito en presentar as súas agresións como un "
conflito armado" e non como a acción brutal dunha potencia ocupante, entre outras cousas para xustificar un desmesurado uso da forza bélica (
non a policial dun ocupante) mentres retorce o dereito ao seu favor. En 2009 o profesor de dereito internacional
George Bisharat escribía: "
Hoxe a maioría de observadores - incluíndo Amnistía Internacional - aceptan tacitamente este xeito de enmarcar o conflito en Gaza como un conflito armado, polo que as súas críticas das accións de Israel baséanse na vulneración do deber de distinción [entre militares e civís] e do principio de proporcionalidade." Israel só pode pecar por exceso: se excede na súa reacción, que deste xeito queda lexitimada como tal.
Prol-palestino, non exactamente. Prol-dignidade humana.
O marco conceptual do conflito bélico -
coma se Palestina fose o Egipto de 1967- constitúe sen dúbida un éxito propagandístico que ha calado até entre os críticos, xa que paradoxicamente permite manter a ficción dun proceso que debería conducir á coexistencia pacífica de dous Estados. A prensa reproduce esta visión do conflito entre israelís e palestinos, ou até entre xudeus e musulmáns (
aínda que haxa palestinos cristiáns) e refírese ás manifestacións contra o xenocidio como "
prol-palestinas". Non é que non falten antisemitas entre os críticos, pero ao evacuar a cuestión colonial e o apartheid se fomenta unha visión etnicista e sectaria que é preciso demoler para poder empezar a construír unha alternativa xusta ao embrollo actual.
Gaza convócanos a todos aínda porque alí xógase a humanidade común que negan aos bombardeados. Outras cidades foron mártires por un tempo: Hiroshima, Sarajevo, Bagdad, Faluya... Gaza o é desde fai moitos anos e ségueo sendo. Hai outras, é certo, como Mogadiscio. Pero en Gaza é un goberno considerado democrático o que se arrogou un dereito de xenocidio, coa comprensión ou o aplauso de gobernos como o noso, que din compartir os mesmos valores.
O horror máis próximo é o que continúan padecendo as cidades sirias, como Homs ou
Alepo, machucadas polo exército de
Bachar Al Asad cos mesmos argumentos cos que Israel fai o propio en Gaza. Cálculos estratéxicos separadamente, non debe estrañar o progresivo distanciamento de Hamás con respecto ao réxime de
Asad até a súa ruptura definitiva en 2012. Ao contrario que moitos dos seus estraños compañeiros de cama xeopolítica, en Gaza saben o que é durmir pendentes do ceo, con medo a non volver ver a luz do día, a propia nai ou o fillo.
[
*] Gaza aínda. |Escrito por:
Samuel Pulido. |2014.07.21. |
https://twitter.com/quilombosfera. |
http://www.javierortiz.net/voz/samuel/.
Foto-1. Nenos xogan nunha rúa de Gaza con lumes artificiais mentres
celebran o inicio do Ramadán o 30 de xuño de 2014. Fotografía: Mohammed
Shurrab/Getty Images/Pacific Press.
Foto-2. Mapa que describe las infraestruturas e certos aspectos militares e históricos de Gaza. Vía The Funambulist.
Fonte no blogue Quilombo:
http://www.javierortiz.net/voz/samuel/gaza-todavia
_____________
