Documentatario de TVE "Comprar, tirar, comprar", e breve comentario respecto diso - Video

Por Alberto Garzón Espinosa [*]
12.01.2011
TVE emitiu o outro día o documentario "comprar, tirar, comprar", no cal critícase o alto grao de rotación dos produtos de consumo, é dicir, o seu cada vez menor vida útil. É algo dabondo coñecido e estudado e que ademais case todo o mundo percibe no día a día: os produtos adquiridos cada vez duran menos e como consumidores vémonos obrigados a substituílos por uns novos cada pouco tempo.

O problema é que isto que nos parece absurdo, sobre todo se somos conscientes de que tecnicamente é posible producir elementos que duren máis tempo -co consecuente aforro enerxético e ecolóxico-, é profundamente lóxico no sistema económico capitalista e ten unha explicación económica sinxela.

Toda empresa capitalista baséase na ganancia, isto é, en obter unha cantidade suficiente de beneficios por encima do capital investido. Para iso é requisito indispensable vender os produtos que previamente produciu no que se chama o "ciclo de produción". Pero para poder vender eses produtos necesita que existan, á súa vez, uns compradores. E é aquí onde empezan os problemas.

Se non existe mercado, é dicir, se non hai compradores dispostos a gastarse o seu diñeiro en adquirir os produtos entón a empresa non pode desfacerse do que produciu e polo tanto non pode obter os beneficios necesarios para que a súa actividade sexa rendible. Terá que quedar cos produtos no seu almacen e entrará nunha crise de rendibilidade.

Nesta fase o problema pode ser económico ou psicolóxico. Será económico cando as compras non se produzan porque non haxa diñeiro suficiente. Neste caso é un problema distributivo e que pode solucionarse -en principio- incrementando os salarios dos traballadores para facilitar a absorción de toda esa produción que está en stock. O boom dos anos de posguerra ten moito que ver con isto.

Pero pode ocorrer que aínda que non haxa compras si haxa compradores potenciais, é dicir, xente que podería comprar eses produtos pero que de momento non decidiu facelo. É aquí onde entra en todo o seu esplendor a maxia da publicidade e a súa función de "crear necesidades, crear mercados".

Agora pensemos na relación entre ciclos de produción e ciclos de consumo. A tecnoloxía levou a un acortamiento dos ciclos de produción (por exemplo, agora é posible producir un coche en moito menos tempo que antes) e iso significou un maior crecemento da oferta potencial: pódense producir moitos máis coches ao ano. O que significa que se poden vender máis coches ao ano. Pero como dixemos antes para que todo isto funcione no marco do sistema capitalista é necesario tamén que o ciclo de consumo se reduza igualmente á mesma velocidade, é dicir, que non abonda con que se produzan máis coches ao ano senón que tamén se teñen que vender de forma efectiva (ou devén a crise).

Hai dúas formas xerais de facelo. A primeira é de índole psicolóxica tamén: mentalizar ao consumidor de que o produto é antigo e hai que substituílo por un novo (caso evidente da roupa e dos móbiles). A segunda é a analizada no documentario: limitar tecnicamente a vida do produto (caso das impresoras, por exemplo) e facer desa forma que o produto perda valor de uso e haxa que substituílo igualmente. O obxectivo sempre é o mesmo: volver vender novos produtos para evitar a quebra da empresa (que necesita reinvestir beneficios ad nauseam).

Por iso non podemos analizar este problema doutra forma que non sexa asociándoo directamente co funcionamento interno do capitalismo. Non é unha maldade dunhas cantas empresas avariciosas. De feito, non habería un problema maior para o capitalismo que unha produción xeneralizada de bens con longa vida útil e, polo tanto, sen a inherente necesidade de ser substituídos. As empresas estarían dese modo sentenciándose a si mesmas.

Non podemos esquecernos de que o capitalismo é un sistema absurdo desde o punto de vista social e ecolóxico, pero á vez é, con todo, profundamente lóxico e consistente desde o punto de vista económico.



[*]  Alberto Garzón Espinosa, Logroño -1985 [Sevillano e Malagueño de adopción]-,  economista, doctor en Economía Internacional e desenvolvimento, na actualidade investigador da Universidad Pablo de Olavide de Sevilla.  Bitácora persoal, Pijus Economicus, creada en outubro de 2005, coordina xunto con Juan Torres López a revista dixital Altereconomia.org e xunto a outros compañeiros críticos a revista Economía Crítica e Crítica da Economía (ECCE).

Ver documental:

Comprar, tirar, comprar

Fonte: http://www.agarzon.net/
_____________________________