Paralelismos entre Ferrol [Galiza] e Fall River [Massachusetts -EE.UU]

(Artigo publicado na Revista nº 21 de ATENEA en outubro de 2005)

FERROL (GALICIA) E FALL RIVER (MASSACHUSETTS)

A bahía de Narragansett está situada na costa atlántica de EE.UU. e baña aos estados de Massachusetts e Rhode Island. Ten unha lonxitude de 30 km e dúas entradas desde o océano (separadas por unhas illas) de 10 km de lonxitude, cun ancho de bocana de aproximadamente 1.500 metros. A bahía de Ferrol ten unha lonxitude de 7 km, unha soa entrada, bastante tortuosa para a navegación, de 140 a 200 metros de ancho e 5 km de lonxitude.

A bahía americana ten no extremo interior dúas pequenas rías onde desembocan os ríos Tauton e Providence. Na primeira ría, no lado oriental da bahía, aséntase Fall River (Massachusetts), unha cidade de 100.000 habitantes e na segunda, a cidade de Providence (capital do estado de Rhode Island) de 180.000 habitantes. Ferrol tamén esta situada nunha ría, pero máis pequena e con menos habitantes que as anteriores e no seu extremo interior tamén desemboca un río, o Jubia.

Ambas as rías, Narragansett e Ferrol, tiveron a súa orixe polas excelentes condicións de abrigo para os buques que navegaban pola zona e por esta razón os nosos devanceiros mariños instalaron nelas os seus fogares, almacéns, talleres, estaleiros, etc.

Tamén as empresas gasistas foron conscientes destas características e propuxeron instalar no interior das dúas rías e a certa distancia das tres cidades, Ferrol, Fall River e Providence sendas plantas regasificadoras de Gas Natural Licuado (GNL). Por que? Fundamentalmente porque nos tres casos cumpríanse dous requisitos fundamentais e apetitosos para as empresas gasistas: o primeiro evitar a construción dun dique de abrigo para conseguir que o gasero estivese ?inmobilizado? durante as operacións delicadas de descarga de gas licuado e o segundo para conseguir a menor distancia entre as regasificadoras e as redes de gasodutos nacionais. Por outra banda, a ausencia de accidentes maiores neste tipo de planta animaron aos gasistas a ter a ousadía de achegalas a poboacións agrupadas, contraviniendo as normativas do sector e o máis mínimo sentido da prudencia. O peor é que nin saben e nin queren saber as consecuencias para a poboación dun accidente maior neste tipo de plantas de gas licuado.

Estas empresas, conscientes da impopularidade destas industrias, publican nas súas páxinas web e nos xornais locais, ás veces coa súa conivencia, as "vantaxes" típicas que estes proxectos poden supor para a poboación da zona, como son: fin do paro, redución do prezo do gas, polo de atracción doutras empresas, enerxía limpa, chorreo de diñeiro ás arcas municipais, etc. Non cabe dúbida que a maioría destas vantaxes son falacias simplonas que se descualifican por se soas, no entanto, os psicólogos das empresas gasistas saben que coa súa difusión conseguen desorientar á poboación, aos medios de comunicación e tamén a certos políticos de pouco "calado".

A LNG Terminal Act of 1977, emitida pola comisión de enerxía do estado de California foi un referente importante para o asentamento das primeiras plantas regasificadoras de GNL. Esta normativa esixía unha distancia mínima de 4 millas (6´5 km) a poboacións agrupadas de máis de 60 habitantes. Posteriormente, as regulamentacións aplicables a este sector incluíron a esixencia de realizar un Estudo Cuantitativo de Riscos (QRA). Algo que en España non se practica con rigor, polo menos no sector do gas natural licuado.

Na bahía de Narragansett existen outras poboacións máis pequenas como son: Bristol, Portsmouth, Middletown, Somerset, Tiverton, New Port, Barrington, etc., de algo menos de 30.000 habitantes cada unha. A ría de Ferrol tamén existen zonas poboadas agrupadas, Fene, Mugardos, A Graña, O Castelo de San Felipe, etc., aínda que de menos habitantes que aquelas.

Na bahía de Narragansett sitúase a famosa base militar Naval Undersea Warfare Center de New Port, de submarinos e portaavións, próxima á cidade do mesmo nome. Ferrol tamén ten unha base naval da Armada Española e estaleiros militares. Por ambas as rías circularán, se progresan os proxectos que estamos comentando, enormes gaseros cargados de GNL.

A USCG (servizo de gardacostas de EE.UU.) limita unha zona de seguridade perimetral, ao redor dos gaseros, mentres navegue pola ría, de 1.000 yardas (915 metros) de ancho e que impide calquera movemento nesa zona de buque ou lanchas durante o tempo de estadía do mesmo. Os gaseros son escoltados por varios buques do USCG, lanchas da policía, helicópteros, etc. A ría de Ferrol ten 1 Km de ancho, o que hipotecaría calquera movemento dos buques, (incluíndo os da Armada Española) se se chegase a aplicar esta norma.

En Ferrol, as nosas autoridades marítimas non se manifestaron neste sentido. Existe en vigor unha norma de navegación e practicaje para a navegación de calquera buque na nosa ría e que se se aplica, os gaseros non poderían operar na actualidade.

Gasero no terminal de descarga vixiado por operativos do USS Coast Guard.

Debido aos estudos de navegación dos gaseros para operar na bahía de Narragansett é preciso realizar un dragado na zona de Fall River, o cal é fortemente rexeitado polos biólogos do sector pesqueiro, polo propio corpo de enxeñeiros do exército, pescadores deportivos, asociacións ecoloxistas, etc. Tamén será necesario ensanchar a ponte levadizo de Brightman Street de Fall River. A bahía de Ferrol tamén se require o dragado para a navegación dos gaseros, aínda que se ten que realizar na canle de acceso, moito máis difícil de executar debido ao seu fondo rochoso.

Nas plantas de GNL propostas de Providence e Fall River non se utilizará o sistema aberto (open loop) de auga de mar para regasificar o gas licuado criogénico xa que o prohibe a Clean Water Act dos EE.UU. Este sistema de regasificación consiste en circular inxentes cantidades de auga de mar por uns vaporizadores e que ao quentar o gas licuado convérteo de novo en gas, arrefriándose a auga, a cal será vertida de novo á ría uns 7 a 10 ºC máis fría.

Para evitar a acumulación de colonias de seres mariños no interior dos condutos (que os obturarían) e vaporizadores da planta é preciso mesturar a auga de mar con hipoclorito sódico para matar ás larvas e ovos de peixes e moluscos de forma que non "aniñarían" nos sistemas de vaporización. A auga ao volver ao mar fría e envelenada esquilmaría os bancos marisqueiros da ría. Na planta de GNL de Ferrol preténdese agora utilizar este sistema cando os seus promotores manifestaron, fai catro anos, a súa intención de non facelo tal como publicaron os medios de comunicación naquel momento e recoñecendo a non conveniencia do seu uso. O caudal de auga necesario que se estima na planta de Ferrol é da orde de 60 millóns de litros ao día, máis do dobre do caudal do río Jubia. Descoconozco se por parte dos biólogos que traballan na ría de Ferrol realizáronse alegacións e/ou estudos de impacto sobre o habitat mariño deste sistema de vaporización.

Tanto na bahía de Narragansett como na de Ferrol formáronse asociacións de veciños para coordinar as accións lexítimas de protesta en contra destes asentamentos. En Narragansett fórmase unha asociación de nome Save the Bay (Salvemos á Ría) na cal partcipan todo tipo de asociacións de veciños, pescadores deportivos e comerciais, etc.

En Ferrol fórmase en xullo do ano 2.001 o Comité Cidadán de Emerxencia da Ría de Ferrol constituído na actualidade por máis de 50 asociacións de veciños, culturais, profesionais, deportivas, mariscadores, etc.,ignoradas polo actual alcalde de Ferrol.

A Energy Bill (Lei da Enerxía dos EE.UU.), aprobada o 29 de xullo pasado, inclúe unha cláusula que dá plena e única autoridade á FERC (Comisión Reguladora Federal da Enerxía) para decidir as localizacións destas regasificadoras. Esta cláusula foi incluída a última hora, dise que a instancias do presidente Bush, dados os rexeitamentos que se estaban sucedendo nas zonas propostas para situar estas plantas de GNL e obviamente a solicitude das empresas gasistas. Esta Lei cancelaba a participación das comisións de enerxía dos estados correspondentes nos procesos de valoración e aprobación dos asentamentos das regasificadoras. Os gobernadores de varios estados, como California, Alabama, Mississippi, Rhode Island, Delaware, Massachusetts, New Xersei e Louisiana enviaron sendas cartas de protesta ao goberno federal.

Con este poder na man, sospeitouse que a FERC emitiría de forma inmediata as actas de aprobación dalgunhas plantas. Coñecedores desta posibilidade, centos de veciños da cidade de Fall River concentráronse o día 30 de xullo nunha asemblea cidadá, ao redor das típicas grelladas, no parque da cidade para seguir as noticias sobre a posible decisión da FERC de aprobar a planta de Fall River.

Efectivamente, alí sóubose que este organismo aprobaba as plantas de Sabine Pass e a de Fall River, rexeitando o proxecto de Providence.

Non se fixeron esperar declaracións en contra desta decisión da FERC que foron publicadas nos medios de comunicación e entre as que se poden atopar na "rede" destaco as das seguintes personalidades:

Alcalde de Fall River Edward Lambert, Presidente da coordinadora cidadá oposta á planta Joe Carvalho, Gobernador de Massachusetts Mitt Romney, Gobernador de Rhode Island Don Carcieri, Fiscal xeral de Rhode Island Patrick Lynch, Fiscal xeral de Massachusetts Tom Reilly, senadores John Kerry e Edward Kennedy (demócratas por Massachusetts), senador Jack Reed (demócratas por Rhode Island), senadores Barney Frank and James P. McGovern (demócratas), Lincoln Chafee (republicanos por Rhode Island), Director executivo do colectivo Save the Bay (salvemos á bahía) Curt Spalding, xefe de bombeiros de Providence George Farrell, director de Protección Civil Leo Messier, alcalde de Providence David N. Cicilline, ex - asesor contra-terrorismo da Casa Branca Richard A. Clarke (dimitiu por non apoiar a Bush na estratexia da existencia de armas de destrución masiva en Iraq), etc

Gustariame listar os nomes de políticos, homes de leis, profesionais de protección civil ou bombeiros, etc., da nosa cidade, provincia ou comunidade que dalgún xeito manifestasen a súa opinión responsable contraria á localización da planta regasificadora de Ferrol. Aínda que coñezo algúns casos que si o fixeron de moi boa gana, pero. . . ., apenas uns políticos locais como Independentes por Ferrol (IF), que mantiveron unha postura inequívoca de rexeitamento e outros que por non seguir as instrucións partidistas tiveron que dimitir ou foron "dimitidos". A todos o meu agradecemento pola súa postura honrada de servizo á cidade. Quero citar en particular a figura de xeral D. José M. Gabeiras Montero pola súa firme posición de rexeitamento á planta de GNL e polo seu incondicional apoio ás asociacións de veciños da zona, nos últimos anos da súa vida.

Iníciase de inmediato en Fall River unha forte actividade xurídica en contra desta decisión. O concello instrúe a un prestixioso bufete de avogados de Wáshington que "empapele" os pasos de aprobación desta planta mediante procesos xudiciais, pondo a disposición deste bufete unha asignación de 650.000 dólares para este fin. As demais cidades da zona, indicadas no mapa e afectadas polo movemento dos gaseros, seguen esta iniciativa e en días sucesivos ao 30 de xullo pasado, realízanse plenos especiais nos seus respectivos concellos aprobando achegas económicas que se van sumando á xa coñecida de Fall River. Tamén o concello de Ferrol inicia os procesos xurídicos de alegacións e contenciosos e que aínda seguen o seu curso. Espero que a política de feitos consumados non horade o estado de dereito e consígase pór a planta no seu sitio. En España, esta política de feitos consumados parece moi común, pois ata un alcalde da rexión se jactaba diso dicindo ?non coñezo ningunha obra que unha vez iniciada fose parada, nin as murallas de China?. ¡e é un alcalde dunha cidade importante!.

Nestes momentos entra en escena a Naval Undersea Warfare Center de New Port sumándose aos esforzos que os políticos e personalidades dos estados de Rhode Island e Massachusetts están realizando en Wáshington para que se revise o proceso de aprobación, tendo en conta o impacto que a navegación dos gaseros pode supor para a bahía de Narragansett, para a operatividade da Mariña de Guerra e as consecuencias que para a cidadanía da bahía podería ter un ataque terrorista a un dos gaseros ou á planta. Tamén en Ferrol realizáronse informes desde instancias da Armada Española e que han transcendido aos medios pero que, oficialmente, non foron nin confirmados nin comentados polos organismos de Defensa.

Hoxe día 16 de setembro, a FERC informa que se abre un novo período de consultas sobre a planta de Fall River, en principio sen limitación de tempo, para analizar e valorar os últimos informes que se entregaron nese organismo en datas anteriores ao día da aprobación, tal como lese nun comunicado asinado polos senadores John F. Kerry and Edward M. Kennedy xunto cos representantes republicanos Barney Frank and James P. McGovern. Se a revista ATENEA dáme a oportunidade de poder informar, nalgunha edición posterior, sobre o resultado destas valoracións, fareino encantado.

Este artigo quere resaltar o grao de involucración en temas sociais que teñen os políticos e administradores de EE.UU. en comparación cos do noso país. Ademais alí en EE.UU. os rexeitamentos das plantas de GNL está diariamente referenciados nos medios de comunicación escritos e destacar que das máis de 40 plantas solicitadas xa se cancelaron unhas 8 por presións das poboacións próximas. Casos como Rhode Island, Harpswel, Vallejo, Eureka, Tijuana, etc. foron fortemente discutidas nestes medios. Aquí en España NON. O lector deducirá as razóns.

Tamén pretendo con este artigo desenmascarar aos que nas estancias din con prepotencia e petulancia que os que se opón ás plantas de GNL son os de sempre, os inimigos do progreso, etc, etc., etc. En EE.UU. parece que non é así.

Conclusións:

1º) A planta de GNL de Providence foi rexeitada pola súa proximidade a poboacións agrupadas pois estaba a 1´5 km de distancia. A de Ferrol está a 100 metros de Mehá, 500 metros de Mugardos e a 1km de Ferrol. Aquí non se tiveron en conta as distancias, xa que a planta recibiu a aprobación do goberno.

2º) A canle de acceso á ría de Providence ten 1.500 metros de ancho. O de Ferrol ten 200 metros, onde o gasero pode chegar a cruzarse na canle. Aquí aprobouse sabendo que o gasero non pode entrar en calquera condición e menos saír en caso de emerxencia.

3º) Os profesionais de Protección Civil e bombeiros de Fall River e Providence non só informaron á poboación sobre os riscos destas plantas, o cal é o seu deber, se non que se puxeron claramente en contra da localización das mesmas.

4º) Os políticos (demócratas e republicanos) e administradores das cidades de Fall River e Providence tiveron unha opinión unánime en contra das localizacións propostas. En Ferrol tamén, pero a favor, salvo honrosas excepcións.

5º) A Armada dos EE.UU. opúxose contundentemente en contra destas localizacións no interior da ría de Narragansett.

6º) Os medios de comunicación das zonas afectadas están xogando un papel moi elogiable xa que nomearon a xornalistas en exclusiva para atender o debate sobre as localizacións. De feito todos os datos que manexei neste artigo recibinos a través do servizo de ?lectores? dos xornais da zona de Narragansett e do servizo de "google alert" . ¡Que diferencia de xornalismo! Aquí en Ferrol, algún medio fixo o mesmo pero para informar sempre a favor da planta.
_________________