Razóns e datos para unha folga xeral da cidadanía

Por Alberto Montero Soler [*]

24.09.2010

Hoxe publico no Observador un artigo achegando datos e razóns para celebrar e participar nunha folga xeral que, ante todo, é necesario que sexa un éxito porque, de non selo, estarán sentadas as bases para seguir profundando nun axuste enfocado fundamentalmente sobre as traballadoras e traballadores e o seu salario pero do que non se salvará ninguén: nin desempregad@s, que verán endurecerse aínda máis a condicionalidad imposta para acceder a unha prestación ou aceptar un traballo nin o resto de cidadáns, que verán deteriorarse os seus xa mermados dereitos sociais.


Así que ou a esta folga imos todos, a pesar de que máis dun  se teña que tapar o nariz porque a convoquen os sindicatos maioritarios, ou acabarán chovendo-nos pedras ... a tod@s.

Tras expor datos que borran do "imaxinario colectivo a idea de que os anos de crecemento económico foron anos dourados para as traballadoras e traballadores" e engadir outros datos dos anos que levamos de crises, o profesor Montero avoga nesta colaboración co OBSERVADOR pola unión de desempregad@s, traballadoras, traballadoras  e resto da cidadanía na xornada de folga xeral do 29-S, porque castigar aos convocantes, "uns sindicatos maioritarios moi debilitados na súa lexitimidade e credibilidade (...), sería castigar-nos a nós mesmos e pasar a enfrontarnos sos e de xeonllos á lei do mercado".

Razóns e datos para unha folga xeral da cidadanía

ESTAMOS a menos dunha semana da folga xeral do día 29 de setembro e os ánimos están caldeados. Os argumentos que a xustifican vanse consolidando con cada día que pasa ante a deriva que tomou a política económica dun goberno que se apelida socialista pero que está aplicando unha política de axuste ao máis puro estilo thatcheriano, cun presidente que non dubida en vangloriar-se ante os tabeiróns de Wall Street do ben que fixo as reformas que aqueles, entre outros, demandaban.

A ninguén se lle escapa a estas alturas que se trata dunha política de axuste que está facendo recaer o seu peso de forma directa e indirecta sobre quen nada tiveron que ver coa orixe da crise: traballadoras, traballadores e desempregados.

ASÍ, nun exercicio de cinismo de difícil parangón, este goberno solicitou esforzos, sacrificios, sangue, suor e bágoa de quen máis se están vendo prexudicados pola crise; as mesmas que, por outra banda, son as que menos se beneficiaron dos anos de bonanza que a precederon.

E é que debemos borrar do noso imaxinario colectivo a idea de que os anos de crecemento económico foron anos dourados para os traballadores deste país porque eses anos tamén o foron:

DE incremento na precarización das relacións laborais: se en 1998 a taxa de temporalidade era do 32%, en 2006, logo dos intensos anos de crecemento da economía española, a porcentaxe aumentara ata o 34%.

DE redución da porcentaxe que supón a masa salarial no total da renda nacional a pesar de ser anos de intenso crecemento do emprego: se no ano 2000 o 49,5% da renda nacional correspondía á masa salarial, en 2009 baixara medio punto e situábase no 49% a pesar de que a taxa de emprego neses anos aumentara nuns 15 puntos, síntoma inequívoco de que a economía española xeraba empregos de menor salario.

DE perda de poder adquisitivo dos salarios: mentres que os ingresos anuais das traballadoras e traballadores aumentaron nun 35,15% entre 1998 e 2009, nese mesmo período os niveis de prezos aumentaran nun 44,7%, é dicir, os salarios perderan case 9 puntos porcentuais do seu poder adquisitivo.

DE profundización na desigualdade na distribución da renda: mentres que entre 1998 e 2008 os beneficios das maiores empresas españolas aumentaron nun 73%, os custos laborais tan só fixérono nun 3,7%. É máis, España segue tendo uns custos laborais por hora que o distancian enormemente das principais economías europeas: así, fronte a un custo laboral por hora de 16,36 euros en 2007 en Francia ese custo era de 31,24 euros e en Dinamarca de 34,74 euros.

UNS anos de suposta bonanza aos que lle seguiron estes que levamos de crises e que, xa que logo, tamén o están sendo:

DE incremento exponencial do desemprego: nestes momentos a taxa de desemprego española duplica a da media comunitaria, situándose no 20,3% da poboación activa.

DE redución dos salarios nominais: baste con recordar a recente diminución do 5% do soldo dos funcionarios.

DE perda de poder adquisitivo dos salarios: no segundo trimestre de 2010 rexistrou-se a menor subida salarial da última década, un 0,4% de media -é dicir, apenas aumentaron-, co agravante de que o custo da vida medido a través do IPC creceu durante ese trimestre nun 1,6%, é dicir, catro veces máis.

DE incremento da pobreza: baste sinalar que máis de 630 mil fogares deste país -isto é, o 3,7% dos mesmos- carecen de ningún tipo de ingresos e viven ben da caridade ben da economía mergullada e que ese número multiplicouse por catro nos últimos catro anos. Sirva tamén recordar que en 2009 o 10,8% dos adultos entre 18 e 55 anos e o 9,9% dos nenos vivían en fogares onde ningún dos seus membros traballaba e non esquezamos tampouco que a porcentaxe de persoas que viven por baixo do limiar de pobreza non baixou en ningún ano do período de crecemento económico do 19,5% e, xa que logo, é máis que previsible que os próximos datos dispoñibles móstren-nos tamén o seu crecemento exponencial.

DE "mellora" na porcentaxe de precarización pola vía de non renovación dos contratos temporais e, aínda así, seguimos sendo o segundo país da Unión Europea con máis temporalidade (25,4%) logo de Polonia.

DE insuficiencia dos ingresos salariais para satisfacer as necesidades mínimas das trabaladoras e traballadores: en 2008, a taxa en risco de pobreza era do 10,6% e o número de persoas que estaban empregadas pero que necesitaban dun segundo traballo case se duplicou entre 1997 e 2009.

DE asimetría no tratamento fiscal dos salarios fronte ás rendas do capital: neste caso o dato é europeo e indíca-nos que en 2008 a carga fiscal que soportaban as rendas do traballo (o 16,7%) duplicaba a que aguantaban as do capital (8,6%) máis ou menos na Unión Europea.

EN definitiva, anos de suposta bonanza aos que seguiron axuste económico e social puro e duro, sen contemplacións.

Unha folga xeral cidadá

Con todo, e a pesar da súa necesidade incuestionable, esta folga tiña que ser exposta desde o primeiro momento desde unha perspectiva diferente á que se revestiu -isto é, como unha folga das traballadoras e traballadores-, a pesar de que, probablemente, non había máis posibilidade que expo-la neses termos.

EXPLÍCOME. Nunha sociedade en que os movimentos sociais atopan-se case desactivados grazas á tarefa sistemática de eliminación dos espazos de encontro público, de desprezo das formas de organización colectiva e de fomento do individualismo máis exacerbado, só uns sindicatos maioritarios moi debilitados na súa lexitimidade e credibilidade podían ser os convocantes e, xa que logo, o eixo da reivindicación que dá sentido a esta folga necesariamente debía estar centrado na cuestión laboral e a súa deterioración.

Con todo, esta folga xeral ten xustificacións máis amplas que transcenden o ámbito laboral a pesar de que este segue sendo o seu eixo fundamental porque o recoñecemento dunha gran parte dos dereitos sociais está vinculado á participación previa no mercado de traballo. E son máis amplas porque a ofensiva neoliberal que orquestrou este goberno para, segundo eles, sacarnos da crise afecta a todos os cidadáns, ao seu benestar e a dereitos sociais básicos que ven minguadas as súas posibilidades de facerse efectivos. É por iso que o chamamento debeu-se facer a toda a cidadanía, non solicitando o seu apoio senón a súa participación activa. É dicir, había que convocar unha folga xeral cidadá.

E é que a folga só pode ser un éxito se conta, de entrada, coa participación dos máis de catro millóns de persoas que están desempregadas. Ese día os desempregados deste país deben entender que a razón da súa desgraza non é culpa dos sindicatos e que, aínda podendo haberse sentido desamparados por eles, só nun apoio táctico, polo menos por ese día, poderán atopar eses sindicatos vías para a súa rexeneración. Será entón, xa pasada a folga, o momento de esixirlles responsabilidades polo que tiveron que facer e non fixeron, de reclamarlles un cambio de rumbo e proporlles que se sitúen á vangarda dun movimento de rexeneración social que centre o recuperación dos vínculos de solidariedade e o respecto e defensa do público o eixo da súa actividade. Pero, insisto, xa logo da folga e nunha situación de empoderamiento; castiga-los agora sería castigarnos a nós mesmos e pasar a enfrontarnos sos e de xeonllos á lei do mercado.

E traballadoras, traballadores e desempregados deben sentirse acompañados polo resto da cidadanía porque, en definitiva, esta crise afecta-nos a todos pero proporcionalmente moito máis a quen menos teñen.

De feito, se hai algo fronte ao que indubidablemente hai que situarse ese día é fronte á asimetría tan brutal coa que este goberno enfrontou a distribución dos custos da crise: con independencia de que a mesma acaba-se golpeando a todos os cidadáns, o goberno non dubidou en protexer a bancos e institucións, para salvagardar o bo nome dun sistema bancario que non tiveron empacho en promocionar como un dos máis sólidos do mundo.

PARA iso, fixeron recaer o peso do axuste sobre o resto da poboación: traballadores que pasan a ingresar as colas do paro ou que ven reducido o seu salario; desempregados que asisten ao esgotamento das súas prestacións sen que se lles ofrezan máis que unhas axudas de miseria que necesariamente os abocan á economía mergullada ou á exclusión social; pensionistas que ven conxeladas as súas pensións e, xa que logo, reducido a súa xa de seu minguado poder adquisitivo; pequenas e medianas empresas que ven afogadas e abocadas ao peche pola restrición crediticia imposta desde o sistema financeiro, buraco negro ao que chegan os fondos do Banco Central Europeo e das emisións de débeda avaladas polo Estado e que acaparan sen permitir que flúa cara a quen os necesitan e demandan.

TODOS eles, sen excepción, debesen sentir-se interpelados por esta crise e extraer dela as súas conclusións. E a conclusión, ao meu modo de ver, non é máis que unha; a mesma que provoca que a poboación francesa, por exemplo, salga masivamente ás rúas para defender os seus dereitos sociais: ou dunha vez por todas lanza-se a mensaxe de que non estamos dispostos a pasar polo aro dun programa de axuste que centra na clase traballadora e no raquítico Estado de benestar español o centro de recorte ou atengamo-nos ás consecuencias.

UNHAS consecuencias que ninguén debe esperar que sexan meramente conxunturais ou que pasarán rapidamente. Que ninguén se chame a enganos: por moita palabrería coa que se queira ocultar, esta crise vai para longo e as súas perspectivas de finalización apuntan a un futuro máis ben distante e no que nada asegura que se recuperen os niveis de benestar e emprego destes anos atrás. De feito, non tardarán en aparecer economistas liberais e servizos de estudos de institucións financeiras que afirmen que a taxa de desemprego estrutural da economía elevou-se e que, polo tanto, debemos afacer-nos a vivir cun maior desemprego ou que hai que seguir profundando nas reformas porque as rixideces do mercado de traballo impiden diminuír devandita taxa.

Así que, ou plantamos cara agora, dunha vez por todas, ou acabarán chovendo-nos pedras.

Publicado por "El Observador" - Revista de Culturas Urbanas - ¡Que mundo este! - 24.09.10.

[*] Alberto Montero Soler, profesor de Economía Aplicada da Universidade de Málaga

Blogue de Alberto Montero: A Outra Economía

Texto traducido, ao Galego, por Ártabra 21, apoiando-se nos recursos públicos de tecnoloxía lingüística desenvolvidos polo o Seminario de Lingüística Informática (SLI) da Universidade de Vigo. 
___________________________