Marcelino Camacho - Un obreiro, un loitador, un comunista

[En Carabanchel Maio de 2008 - Foto de Brocco]

 In Memoriam

Marcelino Camacho Abad [1918-2010]

Deixou-no o compañeiro Marcelino Camacho, combatente contra o alzamento militar-fascista, prisioneiro de guerra, obreiro metalúrxico, histórico sindicalista fundador das Comisións Obreiras, membro destacado do Partido Comunista de España, prisioneiro político nos anos da Ditadura, ... Marcelino xa forma parte da historia do movimento obreiro. Unha persoa boa, un militante obreiro, un resistente que creia na forza transformadora da Clase Obreira. Desde Ártabra 21 queremos rendir-lle unha pequena homenaxen e honrar a súa memoria.

Neste post publicamos dous interesantisimos artigos, un de Agustín Moreno que foi Secretario Confederal de Acción Sindical co propio Marcelino na Secretaria Xeral e outro do xornalista Isaac Rosa, sempre moi clarificador, a expresión audaz do pensamento colectivo desde a esquerda. E ao final un video de CCOO de homenaxen a Marcelino Camacho, realizado en Abril de 2008.

Por Agustín Moreno [*]
30.10.2010

Marcelino Camacho, a persoa

A figura de Marcelino Camacho como líder sindical de CCOO e como dirixente comunista é máis coñecida e está sendo glosada tras o seu falecemento: é un dos grandes protagonistas da Historia de España do último medio século, foi unha peza crave no rexurdir do movimento sindical tras a gran derrota da Guerra Civil. Tamén é coñecida a parte biográfica e a familiar, por ser unha persoa absolutamente transparente tanto nas súas ideas como na súa forma de vida.

Querería apuntar algúns trazos do rico prisma da súa personalidade. Personifica a mellor tradición obreira; historicamente foron os máis honestos, austeros, cualificados, sobrios, autodidactas e con maior conciencia de clase son os que organizan os sindicatos. Marcelino reunía estas calidades.

Dunha honestidade a proba de bombas, viviu case toda a súa vida nun pequeno pisito sen ascensor no barrio obreiro de Carabanchel, mantendo unha relación moi cordial coa veciñanza. El nunca buscou o enriquecemento ou o medro persoal. Por iso e pola súa solidez ideolóxica foi impermeable as loubanzas do poder, eses cantos de sirena que encandean e botan a perder a máis dun dirixente.

Era moi austero, vestía con modestia e son coñecidos aqueles xerséis de pescozo volto e cremallera que Josefina tecíalle para o cárcere; comía de forma frugal, nunca fumou e o máis forte que bebía era zume de limón como recordo das enfermidades que pasou en Alxeria. Fisicamente sempre se coidou, porque sabía que para facer a revolución hai que estar en forma e hai que durar, que a cousa ía para longo, andaba e non perdoaba a súa táboa de ximnasia ao amencer. Desde que tivo que abandonar a presidencia do sindicato en 1996, movia-se por Madrid no metro e os autobuses ou grazas a algúns compañeiros que lle achegabamos ás reunións ou manifestacións.

Bon traballador, aplicaba aquela máxima de "primeiro cumprir e logo reclamar". Fresador e axudante de enxeñeiro, ben valorado polos seus compañeiros e xefes na fábrica, estaba orgulloso da súa competencia profesional. Era unha persoa intelixente e moi lúcida. Formado pola súa conta e no cárcere, sempre lendo, subliñando, páxinas, interesado polos temas da actualidade. Nunca perdeu o norte, soubo orientar-se ante os cambios e sempre tivo claro que hai que apostar polos traballadores, pola clase obreira como suxeito histórico do cambio, xa que o mundo non está feito á medida dos máis débiles.

A súa gran forza é a das súas ideas e as súas conviccións. Mestre de obreiros, tiña moita forza cando explicaba as cousas, e estes sempre lle escoitaban con gran atención as súas análises globais e concretos, de didáctica insistente e apaixonada para intentar convencer. Nunca perseguiu a ningún discrepante, porque non os consideraba ningunha ameaza e porque sempre estivo moi sobrado de autoridade moral, tanto ante os amigos como ante os inimigos. De aí o seu talento para sumar e non para restar.

Como era unha figura tan coñecida e identificable polo seu aspecto e boa mata de pelo branco moitas persoas saudaban-lle e el paraba-se a dar-lles a man a todos (antes ao conserxe que ao ministro) e a conversar con eles; era un espectáculo ver-lle, armado de paciencia, intentando convencer ao seu interlocutor por afastado que estivese das súas ideas, porque sempre confiou na forza do diálogo.

Tivo unha gran capacidade de sacrificio ante os custos da súa loita (o cárcere, o despedimento, a marxinación). Por iso é mítico a súa coraxe e vontade de ferro para non render-se nin tirar a toalla nunca e seguir combatendo a desorde do sistema. Nas últimas semanas, desde a cama do hospital, seguía dicindo aos seus netos: "sempre adiante, hai que seguir loitando, se un cae-se hai que levantar-se".

Marcelino superou todas as probas ante as decisións difíciles, ao defender a independencia de CCOO en momentos craves como a tramitación do Estatuto dos Traballadores, a tarde-noite do 23 de febreiro de 1981 que compartimos nun comité de enlace coa UGT, ante a concertación social e en moitas outras ocasións.

Tiña un pensamento avanzado e arriscou en moitos campos. Recordo, por exemplo, ao ver a foto da primeira Executiva Confederal, a súa aposta valente pola mocidade e a renovación da dirección do sindicato. Era incrible que, a finais dos anos 70, rapaces de veintitantos anos compartísemos responsabilidades e traballásemos de xeito conxunto con alguén que para nós era xa un auténtico mito e que sería o noso mestre e un pai sindical e político.

Coherente cara a fóra e cara a dentro, foi fiel á súa clase e a si mesmo. Esixiu a democracia no país en plena ditadura e defendeu a democracia interna nas organizacións onde militou, con posicións libres aínda que quedase en minoría e iso tivese consecuencias. De entre a multitude de homenaxes e premios que recibiu, un dos que máis lle enorgullecían era o premio á Coherencia de Gardo. Premio que, como de coherencia se trata, compartía coa súa querida compañeira Josefina Samper.

Pero, sobre todo, Marcelino era bo. Resaltaba moi especialmente a súa calidade humana, que se expresa na bonhomía e nun carácter cariñoso. Sen doblez e sen rancor cara a ninguén, nin sequera cara aos poucos que non lle trataron ben. Tiña unha grandeza persoal que impresionaba e que el tapaba coa súa sinxeleza. Era capaz de preocupar-se polos demais, pola súa situación persoal, os seus sentimentos ou problemas. Ese Marcelino que en plena negociación do Acordo Nacional de Emprego chamaba a altas horas da noite para preocuparse pola otitis da miña filla e asesoraba sobre a aplicación de calor seca cunha lámpada e un cucurucho ou daba consellos a unha embarazada sobre as máis recentes técnicas do parto sen dor. Fíxense nas fotos: case sempre nos sorrí e a mirada franca é unha porta aberta. Amable e afable, non tiña un mal xesto e si palabras de ánimo, de felicitación e de condolencia en toda sorte de vodas, bautizos e funerais nos que sempre aparecía. Castelán vello era parco na expresión de sentimentos, pero nos últimos anos era máis pel que cabeza e desenvolveu unha gran capacidade de afectividad.

Fai uns anos levei a Marcelino ao instituto a Fuenlabrada e antes dixen-lles aos mozos: buscade-lle en Internet, no Larousse e cando veña aquí, se vedes a un avó apracible, non fagades caso das aparencias. Marcelino Camacho é importante, moi importante, aínda que non é rico, vive modestamente e hoxe non ten poder sindical nin político directo. Pero é un personaxe histórico e unha persoa indomable, que non se encartou nunca ante ninguén. Sólido e próximo, concreto e coa liña do horizonte na súa mirada, non lles defraudou. Aqueles poucos alumnos saben quen é Marcelino, pero se hoxe preguntámoslles a moitos outros non saberían quen era, aínda que quizá coñezan ao Che Guevara a Mandela e seguro que ás aliñacións dos equipos de fútbol.

Nestes momentos tristes hai que preguntarse que estamos ensinando? que país é aquel que non recoñece aos seus mellores homes? Marcelino sempre educou en valores e fixo-o co seu testemuño. A nós queda-nos o seu exemplo nestes tempos difíciles, onde ademais de referentes políticos necesitamos, sobre todo, referentes morais. Quizá por iso hoxe (personalidades aparte) quen viñeron a despedir-lle son traballadores e traballadoras, xubilados, parados, tamén novas, xentes do pobo chairo que quere dar-lle as grazas.

[*] Agustín Moreno, Foi o Secretario de Acción Sindical de CCOO entre os anos 1978 e 1996.

Por Isaac Rosa [*]
30.10.2010

Marcelino e Josefina non venderon o seu piso

"Nin nos domaron, nin nos dobraron nin nos van a domesticar. Sempre adiante e sempre á esquerda". -Marcelino Camacho, líder obreiro e comunista-

O vello e pequeno piso de Carabanchel onde Marcelino Camacho e Josefina Samper pasaron a súa vida debería quedar intacto, a modo de recordo. Pero non como unha casa-museo, que é o que algúns vían cando presentaban a Marcelino e Josefina como unha curiosidade zoológica, un anacronismo, dous vellos comunistas apertados nun pisito sen ascensor e que recibían en zapatillas e con café e madalenas.

Non é ese o valor do piso, nin o do propio Marcelino, que non era un avó cebolleta co que facerse fotos nin unha reliquia sentimental doutro século, senón un militante do montón, un activista incansable que ata onde lle chegaron as forzas seguiu asistindo á súa asemblea de barrio e ás manifestacións veciñais.

Intento dicir que, da mesma forma que os seus anos de liderado sindical e político son exemplares, non o foi menos a súa vida, a súa xubilación, a sinxeleza con que elixiu pasar os seus últimos anos, como demostración de que se podía seguir sendo de esquerda, obreiro e comunista de pensamento pero tamén de acción, ata no máis cotián.

Tanto nos anos do pelotazo como nos posteriores da burbulla, Marcelino non era un anacronismo, nin o último mohicano, senón un referente moral e político para quen quixese seguilo. Mentres moitos facían o conto da leiteira coas súas vivendas e celebraban o fin da clase obreira e o advenimiento da clase media universal, Marcelino non só seguía fiel ás súas ideas e conformábase co seu piso e a súa pensión, senón que ademais advertía, a quen quixese oírlle, que aquilo era pan para hoxe e fame para mañá, e que tras a festa viría a resaca, como así pasou.

Quen lle visitaban na súa casa non ían para facerse unha foto histórica nin por ver unha estampa entrañable doutra época, senón para cargar as reservas de dignidade, comprobando que outra vida era posible, e por suposto outro sindicalismo.

Onte encomiaban o seu combatividad sindical e a súa integridade política os mesmos que a diario cargan contra os folguistas e denigran o comunismo. Por iso hai que dicilo ben alto, sen protocolarias palabras de duelo: morreu un obreiro, un loitador, un comunista.

[*] Isaac Rosa (Sevilla, 1974) publicou as novelas A malamemoria (1999), posteriormente reelaborada en ¡Outra maldita novela sobre a guerra civil! (2007), O van onte (2004) e O país do medo (2008). Co van onte obtivo o Premio Rómulo Galegos, o Premio Ollo Crítico e o Premio Andalucía da Crítica, e foi levada ao cine por Andrés Linares co título da vida en vermello. A súa última novela, O país do medo, recibiu o Premio Fundación José Manuel Lara á mellor novela de 2008.

Os dous artigos tirados de: Público

Texto traducido, ao Galego, por Ártabra 21, apoiando-se nos recursos públicos de tecnoloxía lingüística desenvolvidos polo o Seminario de Lingüística Informática (SLI) da Universidade de Vigo.  


Fonte: CCOO - Madrid - 9 de abril de 2008
_____________________