Por Atilio Boron [*]
02.08.2011
A atención da opinión pública internacional está centrada no acordo pírrico asinado entre Barack Obama e o Congreso mediante o cal o presidente comprométese a aplicar un duro programa de axuste fiscal, centrado no recorte de gastos sociais (saúde, educación, alimentación) e infraestrutura por 2.5 billóns de dólares (2.500.000 millóns de dólares) pero preservando, como o esixe o Tea Party, o nivel actual do gasto militar e a súa eventual expansión. A cambio disto, a Casa Branca recibiu a autorización para elevar o endebedamento de Estados Unidos ata 16.4 billóns de dólares (é dicir, 16.400.000 millóns de dólares), cifra superior nuns dous billóns ao PIB dese país. Con isto espérase -confiando na "maxia dos mercados"- superar a crise da débeda pública e reactivar a languideciente economía norteamericana. Esta receita xa foi implementada a sangue e lume en América Latina e non funcionou; e tampouco o fixo na convulsionada Europa destes días. Con este acordo o único seguro será o agravamento da crise e, da súa man, a acentuación da belicosidad norteamericana no escenario mundial.
"Socialismo" para os ricos, mercado para os pobres
O debate sobre o posible default de EEUU eclipsó por completo un escándalo financeiro de inéditas proporcións: O 21 de Xullo pasado coñeceuse o resultado da auditoría integral realizada pola Oficina Gobernamental de Rendición de Contas (Government Accountability Office, GAO pola súa sigla en inglés) na Reserva Federal (Fed), o banco central dos Estados Unidos, a primeira que se practica a devandita institución desde que fose creada en 1913[1] . Os resultados son abraiante: nun prazo de pouco máis de dous anos e medio, entre o 1º de Decembro do 2007 e o 21 de Xullo de 2010, a Fed outorgou préstamos secretos a grandes corporacións e empresas do sector financeiro por valor de 16 billóns de dólares, unha cifra maior que o PIB dos Estados Unidos que no ano 2010 foi de 14.5 billóns de dólares e máis elevada que a suma dos orzamentos do goberno federal durante os últimos catro anos. Non só isto: a auditoría revelou tamén que 659 millóns de dólares foron abonados a algunhas das institucións financeiras beneficiadas arbitrariamente por este programa para que administrasen o multimillonario salvataje de bancos e corporacións disposto como mecanismo de "saída" da nova crise xeral do capitalismo. Dese xigantesco total uns 3 billóns foron destinados a socorrer a grandes empresas e entidades financeiras en Europa e Asia. O resto foi orientado ao rescate de corporacións estadounidenses, encabezadas polo Citibank, o Morgan Stanley, Merrill Lynch e o Bank of America, entre as máis importantes. Todo isto mentres a crise profundaba ata niveis descoñecidos a desigualdade económica dentro da poboación estadounidense á vez que afundía a crecentes sectores sociais na pobreza e a vulnerabilidade social. Por suposto, esta información apenas se mereceu un espazo completamente marxinal na prensa financeira, tanto a internacional como a norteamericana, ou nos grandes medios de comunicación de Estados Unidos. Son noticias que, como recorda Noam Chomsky, non teñen por que ser coñecidas polo gran público.
As asombrosas revelacións deste informe deberían habilitar unha discusión, sobre varios temas de gran importancia. Un, a extremadamente desigual distribución dos esforzos requiridos para enfrontar a crise. Ata agora aqueles foron achegados polos traballadores, mentres que as grandes fortunas persoais ou corporativas así como os fenomenais ingresos dos máis ricos, beneficiáronse coas rebaixas de impostos e rescates multimillonarios dispostos por George W. Bush e ratificados por Barack Obama no recente acordo. Dous, sobre os inexistentes -ou sumamente débiles e ineficaces- mecanismos de auditoría e control democrático sobre as políticas e decisións dunha institución crucial para a economía norteamericana e o benestar da súa poboación como a Fed. Tres, sobre a dubidosa compatibilidade existente entre unha orde que se autoproclama democrático e o estatuto xurídico e institucional da Fed como entidade autónoma que non ten a obrigación de render contas ante ningunha instancia de control democrático. En relación a isto último a Fed manifestou a súa predisposición a "considerar moi seriamente" as recomendacións da GAO, pero ao non ser unha institución gobernamental non pode ser forzada a aceptalas. A pesar do seu carácter privado o Presidente (Chairman) da Fed e os sete membros do seu directorio son designados polo Presidente dos Estados Unidos e suxeitos á súa posterior confirmación polo Senado. Pero contrariamente ao que pensa a abafadora maioría da poboación norteamericana a Fed non é unha axencia do goberno federal senón unha corporación privada. En termos políticos é o partido do capital financeiro. A súa autonomía é tan grande que non se sairía un milímetro da legalidade se as súas autoridades decidisen desoír as recomendacións da GAO ou rebelarse abertamente contra elas. Non existe, para a Fed, a rendición democrática de contas ante a comunidade e por ser unha entidade de dereito privado non ten por que acatar nin sequera o disposto na Lei de Liberdade de Información, cuxa xurisdición estender tan só ás institucións públicas. Situación aberrante se as hai: unha cifra equivalente ao total da débeda pública estadounidense que puxo a EEUU ao bordo do default foi desembolsada en rescates fraudulentos, secretos e moi beneficiosos para os prestatarios e lesivos para o contribuínte, con cuxo diñeiro un banco central "independente" como a Fed financiou toda esta operación. Cabe preguntarse: independente de quen?
Conspiración de silencio?
O escándalo revelado pola auditoría tivo case ningunha repercusión en Estados Unidos. O "Chairman" da Fed, Ben Bernanke, fíxose o desentendido e expresou que en momentos en que se temía un default dese país o importante era resgardar a credibilidade da Fed e do sistema monetario estadounidense. A pesar de que o GAO é un organismo de apoio aos labores do Congreso as reaccións de representantes e senadores ante a divulgación do informe foron do máis absoluto e inmoral silencio. Ata onde puidemos indagar unha das poquísimas voces disonantes foi a do senador Bernie Sanders, do estado de Vermont. Sanders é unha rara avis non só no Congreso senón na política estadounidense: é un político que se declara como socialista e que foi electo como candidato independente en alianza co partido demócrata, único xeito de superar o asfixiante bipartidismo imperante en Estados Unidos. Elixido como senador no 2007 cun 65 % dos votos, un aluvión electoral moi pouco frecuente na política dese país, foi apoiado por diversos movementos sociais e pequenas organizacións políticas de Vermont. Sanders reaccionou duramente cando se coñeceu o informe [2] . Transcribimos a continuación algúns dos parágrafos máis destacados da declaración emitida pola súa oficina de prensa, que practicamente non foi levantada por ningún medio dos Estados Unidos, e que di o seguinte:
21 de Xullo, 2011.
"A primeira auditoría integral da Reserva Federal descubriu novos asombrosos detalles acerca de como os Estados Unidos forneceron a friorenta de 16 billóns de dólares (16.000.000 de millóns) en préstamos secretos para rescatar bancos e empresas estadounidenses e estranxeiras durante a peor crise económica desde a Gran Depresión. Unha emenda proposta polo Senador Bernie Sanders á lei de reforma de Wall Street -aprobada fai exactamente un ano atrás esta semana- ordenara á Oficina Gobernamental de Rendición de Contas (Government Accountability Office) levar a cabo ese exame. "Como resultado desta auditoría agora sabemos que a Reserva Federal forneceu máis de 16 billóns de dólares en asistencia financeira total a algunhas das máis grandes corporacións e institucións financeiras nos Estados Unidos e o resto do mundo", dixo Sanders. "Isto é un clarísimo caso de socialismo para os ricos e descarnado individualismo tipo 'sálvache como poidas' para os demais".
Aclaración: a Government Accountability Office (GAO) é unha axencia independente e non partidaria que traballa para o Congreso dos Estados Unidos. A misión da GAO é investigar a forma en que o goberno federal dispón dos dólares dos contribuíntes. O xefe da GAO é o Contralor Xeral dos Estados Unidos, e é designado por un período de 15 anos polo Presidente a partir dunha lista de candidatos elaborada polo Congreso. O xefe actual da GAO é Gene L. Dodaro, quen fora nomeado polo Presidente Barack Obama en setembro de 2010 e confirmado no seu cargo en decembro dese mesmo ano ao ser confirmado no seu posto polo Senado. (Nota de A. Boron)
Entre outras cousas a auditoría estableceu que a Reserva Federal "carece dun sistema suficientemente exhaustivo para tratar casos de conflitos de interese, a pesar de que existen serios riscos de abusos neste sentido. De feito, segundo esta auditoría a Reserva Federal emitiu dispensas de conflito de interese a favor de empregados e contratistas privados a fin de que puidesen manter os seus investimentos nas mesmas corporacións e institucións financeiras que recibían préstamos de urxencia".
"Por exemplo, o CEO de JP Morgan Chase cumpría funcións no Directorio da Reserva Federal de Nova York mentres o seu banco recibía máis de 390.000 millóns de dólares en axuda financeira por parte da Reserva Federal. Ademais, JP Morgan Chase actuaba como un dos bancos de compensación para os programas de préstamos de urxencia da Fed".
"Outro achado perturbador da GAO é o que refire que o 19 de Setembro do 2008 o señor William Dudley, presidente da Reserva Federal de Nova York, recibiu unha dispensa para permitirlle conservar os seus investimentos en AIG (American International Group, un líder mundial no campo dos seguros) e GE (Xeral Electric) mentres estas compañías recibían fondos de rescate.. Unha razón pola cal a FED non obrigou a Dudley a vender as súas accións, segundo a auditoría, foi porque tal acción podería crear a aparencia dun conflito de intereses".
"A investigación tamén revelou que a Fed tercerizaba a contratistas privados como JP Morgan Chase, Morgan Stanley e Wells Fargo a maioría dos seus programas de préstamos de urxencia. Estas mesmas firmas tamén recibían billóns de dólares da Fed por préstamos concedidos a taxas de interese próximas ao cero".
Os principais beneficiarios destes préstamos -concedidos entre o 1º de Decembro de 2007 e o 21 de Xullo de 2010- son os seguintes:
- Citigroup: $2.5 billóns ($2,500,000,000,000)
- Morgan Stanley: $2.04 billóns ($2,040,000,000,000)
- Merrill Lynch: $1.949 billóns ($1,949,000,000,000)
- Bank of America: $1.344 billóns ($1,344,000,000,000)
- Barclays PLC (United Kingdom): $868 mil millóns ($868,000,000,000)
- Bear Sterns: $853 mil millóns ($853,000,000,000)
- Goldman Sachs: $814 mil millóns ($814,000,000,000)
- Royal Bank of Scotland (UK): $541 mil millóns ($541,000,000,000)
- JP Morgan Chase: $391 mil millóns ($391,000,000,000)
- Deutsche Bank (Germany): $354 mil millóns ($354,000,000,000)
- UBS (Switzerland): $287 mil millóns ($287,000,000,000)
- Credit Suisse (Switzerland): $262 mil millóns ($262,000,000,000)
- Lehman Brothers: $183 mil millóns ($183,000,000,000)
- Bank of Scotland (United Kingdom): $181 mil millóns ($181,000,000,000)
- BNP Paribas (France): $175 mil millóns ($175,000,000,000)
- Wells Fargo & Co. $159 mil millóns ($159,000,000,000)
- Dexia SA (Belgium) ) $159 mil millóns ($159,000,000,000)
- Wachovia Corporation $142 mil millóns ($142,000,000,000)
- Dresdner Bank AG (Germany) $135 mil millóns ($135,000,000,000)
- Societe Generale SA (France) $124 mil millóns ($124,000,000,000)
- Todos os demais $2,6 billóns ($ 2,639,000,000,000)
Total $16.115 billóns ($ 16.115.000.000.000)
Fontes:
http://www.atilioboron.com/
http://alainet.org/active/48439
[*] Atilio A. Boron, sociólogo arxentino.
Blogue persoal:
http://www.atilioboron.com/
___________________________________