Necesidade de someter o Proxecto de mellora de calados na canle de entrada ao interior da Ría de Ferrol a unha Avaliación de Impacto Ambiental

De: Comité Cidadán de Emerxencia
-comitecidadan@gmail.com-
Para: artabra21@gmail.com
Data: 5 de abril de 2008 22:16
Asunto: Documento elaborado pola SGHN sobre a proposta de dragado do canal de entrada da Ría de Ferrol


Documento elaborado pola SGHN sobre a proposta de dragado do canal de entrada da Ría de Ferrol.


AO Sr. DIRECTOR XENERAL DE CALIDADE E AVALIACIÓN AMBIENTAL

ASUNTO:
Necesidade de someter o Proxecto de mellora de calados na canle de entrada ao interior da Ría de Ferrol a unha Avaliación de Impacto Ambiental


Consideramos que si é necesario someter o proxecto a unha Avaliación de Impacto Ambiental, por varios motivos:


1. No caso de que o dragado da canle de acceso á ría de Ferrol teña por obxectivo permitir a navegación de buques dun tamaño sobre os 95.000 TRB, con esloras igual a 300 m, mangas de 44 m e calados en carga próximos a 12 m., por exemplo buques gaseros que fornecen gas natural licuado (GNL) ás instalacións que Reganosa ten no interior da ría de Ferrol, consideramos que o proxecto que presenta a Autoridade Portuaria de Ferrol (dragado a ?12 m.) é totalmente insuficiente e non se conseguiría poder cumprir cos requirimentos mínimos esixidos no sector do GNL para este tipo de buque.

En particular referímonos ao seguinte:

a) O grupo GTE -Gas Transmission Europe- pertencente a organización sen ánimo de lucro GIE -Gas Infraestructure Europe da UE- que asocia a 57 empresas gasistas de 27 países europeos, no seu regulamento sobre o control de buques gaseros en terminais de descarga denominado SHIP APPROVAL PROCEDURE require a aplicación expresa do documento de SIGTTO (Asociación de Navieros e Operadores de Terminais de GNL), denominado -Selección e Deseño do lugar para terminais e portos para GNL- (Site Selection and Design for LNG Ports and Jetties), Boletín nº 14. ISBN: 1 85609 129 5, e cuxos requirimentos resumir no punto b) deste informe.

b) A SIGTTO require as seguintes condicións para o tamaño de buque que operaría nesta planta:

• As profundidades das rías navegables serán xeralmente non menores de 13 metros baixo a liña de datos de batimetría. (En zonas da canle de acceso á ría de Ferrol a profundidade é de soamente 11 m).
• O huelgo libre baixo a quilla será establecido de acordo coa calidade do chan mariño - no noso caso é chan rochoso - (pode ser entre 1´16 e 2´3 metros, segundo tómese o 10% do puntal para buque normal ou o 20% se o gasero considérase ?especial?)
• O ancho da canle será sobre cinco (5) veces a manga do gasero, aproximadamente 250 metros (En zonas da canle, o ancho é menor de 160 m. ao calado requirido)
• Canles de aproximación curtos son preferibles aos de longo percorrido os cales conducen a maiores perigos. (A canle ten 4´5 km de longo, é estreito e tortuoso).
• Esquemas de separación de tráfico marítimo serán establecidos na zona de aproxi-mación e cubrindo varias millas. (A zona de entrada á ría está no mesmo porto exterior de Ferrol. O gasero paralizaría o tráfico de barcos, provocando un claro prexuízo á súa operatividade)
  

CONCLUSIÓNS: Polo contido dos parágrafos anteriores non cremos que haxa a máis mínima dúbida de que o dragado proposto é INSUFICIENTE para operar buques gaseros das características que actualmente están operando, de forma irregular, no interior da ría.


2. Atendendo ao Real Decreto 1/2008, polo que se aproba o texto refundido da Lei de Avaliación Ambiental de Proxectos, a construción que se pretende realizar reúne as características daqueles proxectos que se deben someter a Avaliación Ambiental (se así o decide o órgano ambiental), por estar comprendido no Anexo II, Grupo P.C./ de devandito R.D., e porque afecta directamente a un espazo da Rede Natura 2000 da Unión Europea, como establece o Artigo 3.1.b do R.D. citado.

Axustándose aos criterios do Anexo III, en particular: a acumulación con outros proxectos; a utilización de recursos naturais; a xeración de residuos; contaminación e outros inconvenientes; a localización do proxecto; a sensibilidade ambiental da área; a abundancia, calidade e capacidade de carga do medio natural; áreas nas que se pasaron xa os obxectivos de calidade ambiental; paisaxes con significación histórica.


3. As operacións de dragado vanse a realizar nunha zona de alto interese biolóxico incluída no Lugar de Importancia Comunitaria ?Costa Ártabra?, da Rede Natura 2000 da Unión Europea.

O proxecto afecta indirectamente algún dos hábitats de interese comunitario recollidos na Directiva 97/62/CE de 27-10-97, pola que se adapta a Directiva 92/43/CEE, debido á deposición dos materiais resultantes do dragado, co que se alteraría a composición dos substratos. Os hábitats mencionados nesa Directiva son:

1110 - Bancos de area cubertos permanentemente por auga mariña, pouco profunda.
1140 - Chairos fangosos ou arenosos que non están cubertos de auga cando hai marea baixa.


4. Como ben se indica na Memoria Ambiental do Proxecto, faltan estudos pormenorizados das comunidades bentónicas da zona, polo que, previa á realización do proxecto, sería necesario realizar un estudo máis profundo da zona que o presentado na Memoria. No anexo que acompaña este escrito descríbense algúns dos elementos deste medio.


5. Das zonas afectadas polo dragado, as de maior extensión son o cantil do castelo da Palma e a ensenada de Nande. Ambas son zonas de gran riqueza marisqueira, tanto a de Nande (marisqueo a pé), como todo o cantil (marisqueo á boia). As medidas que se presentan como paliativas desta afección son insuficientes como para evitar os efectos negativos sobre estas zonas. As especies máis afectadas serían: Venerupis pullastra, Venerupis rhomboides, Venus verrucosa, Dosinia exoleta, Pecten maximus, Tapes decusatus, Chlamys varia.


6. Non se presenta un estudo xeolóxico da zona, para saber de que xeito as voaduras poderían afectar as cimentacións dos castelos da Palma e San Felipe, ambos con protección do Patrimonio Histórico Español.


7. É necesario presentar alternativas que contemplen entre elas a posibilidade de non realizar o dragado. A posta en marcha do funcionamento do Porto Exterior de Ferrol posibilita que parte dos buques que navegan por esta zona non penetren na Ría.


8. Non se sitúa nin se describe a zona onde se van a depositar os residuos nin as afeccións ao medio receptor, segundo establece o Artigo 15 da Lei 10/98: -As comunidades autónomas poderán someter a autorización estas actividades-.


9. Tamén afectaría zonas de baño (Agarimo, San Cristobo, San Felipe e Bestarruza), unha zona de zosteral, entre San Felipe e San Cristobo e outra zona de Maërl nas proximidades do castelo da Palma.


Contidos que debe ter a Avaliación de Impacto Ambiental:

a) Estudo pormenorizado da zona onde se vai a realizar o dragado e das zonas de interese proclives a ser afectadas por este.

b) Estudo xeolóxico con valoración dos efectos que levaría a actuación sobre o medio natural e o patrimonio arqueolóxico e cultural.

c) Valoración da acumulación con outros proxectos, tendo en conta o enorme impacto que a construción e posta en funcionamento do Porto Exterior de Ferrol tivo e ten sobre esta zona.

d) Valoración dos danos económicos xerados pola afección aos bancos marisqueiros e ás zonas de baño (de interese turístico).

e) Outras alternativas posibles, entre elas a de non dragar.

f) Estudo do lugar onde se van a situar os residuos e vanse a realizar os impactos.

g) Perdurabilidad no tempo das afeccións.


ANEXO

A pesar do seu tamaño, a Ría de Ferrol, presenta unha biodiversidade faunística e florística case única, comparable soamente á da ría de Arousa, cuxo tamaño é moi superior. A elevada biodiversidade que presenta esta ría débese á heteroxeneidade dos substratos, que van desde os lodos ás áreas rochosas, o que provoca unha diversidade de hábitats nun área relativamente pequena, e que a fan única no mundo. Este fenómeno é moi importante na zona máis estreita da ría e na zona externa, debido ao seu alto hidrodinamismo. Aquí a sucesión de hábitats pasa rapidamente de areas finas a zonas de cascajo, aparecendo polo medio moitas rocas soltas dunha importancia biolóxica moi alta, ao estar completamente tapizadas dunha gran cantidade de organismos sésiles. Todo isto veríase moi afectado por calquera tipo de dragado, provocando unha homogenización do substrato que levaría unha redución drástica da biodiversidade.


Hábitats

Como xa se comentou a variabilidade dos hábitats da ría de Ferrol, vén sustentatada na variedade dos substratos presentes e afectados directamente por estes dragados.

Sobre substratos duros e principalmente na zona externa da ría aparecen os bosques de laminariales, que sustentan unha gran cantidade de fauna de pequeno e de gran tamaño, ademais de ser considerados como unha importante zona de cría. Especies cun importante valor económico para Galicia aparecen asociadas a este tipo de hábitat, como son os lábridos, gádidos, crustáceos como a centolla, o boi, o bogavante e a nécora, e equinodermos como o ourizo. E especies que sen un importante valor económico, se presentan un importante valor ecolóxico e que pertencen a diferentes grupos como esponxas, cnidarios, briozoos, moluscos, etc.

Os substratos duros son de gran importancia na parte media da ría (a máis estreita), xa que debido á forte corrente e á pequena área que representan, neles existen comunidades formadas por organismos sésiles moi importantes ecoloxicamente. E que seguramente se visen moi afectados pola destrución destas rocas.

O resto de hábitats están formados por variedade de substratos desde as areas fangosas a fondos de cascajo, pasando un gran número de granulometrías diversas. Entre eles destaca por unha gran importancia ecolóxica e pouca abundancia, as praderías de Zostera mariña, as areas de Amphioxus e os fondos de Maërl, todos situados na zona media da ría, o primeiro situado cerca do castelo da Palma e a ensenada de Laxe (Castelo de San Felipe) desde os 0 m ata os 15 m aproximadamente, o segundo por diante da Punta Redonda entre, aproximadamente, 12 e 20 metros, e o terceiro deles entre Punta Redonda e Punta Vispón, entre 8 e 20 metros.


Os fondos de Maërl, ademais atópanse protexidos por diferentes directivas internacionais:

Directiva Habitat: anexo V onde as dúas especies formadoras de maërl (Phymatolithon calcareum, Lithothamnion coralliodies) están incluídas. Por outra banda, no Anexo I (habitats) non está especificado os fondos de Maërl (o que moita xente demanda) pero indirectamente atópanse baixo os seguintes: 1110 e 1160.

OSPAR: engadíronse os fondos de Maërl a posteriori na OSPAR Initial List 2004 (ver doc. Ospar xeral 2006).

E, a nivel autonómico, no catálogo de especies ameazadas (DOG 9 maio de 2007), as dúas especies formadoras destes fondos na ría de Ferrol, Lithothamnion corallioides e Phymatholithon calcareum aparecen como especies "vulnerables".

A gran cantidade de fauna diversa que habita estes fondos e o sensibles que son a calquera modificación levou á inclusión nestes sistemas de protección. Ademais a presenza dos fondos de Maërl na ría de Ferrol é moi importante, xa que son os únicos atopados nas Rías Altas, polo que a súa conservación é de vital importancia.


Biodiversidade da ría

A variedade de fauna e flora existente na Ría de Ferrol esta documentada na gran cantidade de traballos que se realizaron (publicacións científicas, Teses, Tesinas, comunicacións a congresos, traballos de investigación tutelados, etc.), e que se deberían de ter en conta. Pero existen aínda moitos grupos zoológicos que requirirían dun estudo máis pormenorizado, co que o número de especies reais existentes na Ría de Ferrol sería moito máis elevado.

Así entre algúns dos grupos máis importantes, aínda que non téndoos en conta a todos, sumamos 734 especies. 74 especies de esponxas (2 calcáreas e 72 demosponjas), 43 cnidarios (25 hidrozoos e 18 antozoos), 237 moluscos (5 poliplacóforos, 135 gasterópodos, 3 escafópodos, 88 bivalvos e 6 cefalópodos), 194 poliquetos, 31 crustáceos isópodos, 102 briozoos (8 ciclostomos, 13 ctenostomos e 81 queilostomos), 53 ascidáceos, ademais de moitas máis especies de turbelarios, outros crustáceos, peixes e un gran catidad de especies de grupos menores.

En relación á flora mariña existen unhas 295 especies citadas na ría de Ferrol.

Toda esta diversidade veríase afectada de xeito importante pola realización de calquera actividade de dragado, xa fose pola desaparición dos substratos sobre os que habitan ou pola desaparición doutras especies das que dependen directamente.


Algunhas especies afectadas con algún tipo de protección:

Bolma rugosa:
Esta especie non foi atopada viva nas costas galegas, pero a presenza de cunchas e opérculos na Ría de Ferrol é constante, polo que podería estar presente. Esta especie esta incluída no catálogo de especies ameazadas (DOG 9 maio de 2007) como -especie en perigo de extinción-.

Lithothamnion corallioides e Phymatholithon calcareum:
Especies formadoras dos fondos de Maërl. Como xa se comento anteriormente, aparece en diferentes directivas de protección. Presente na Ría de Ferrol, ademais de ser a cita máis norteña de Galicia, e a única das Rías Altas.

Eunicella verrucosa:
Incluída no catálogo de especies ameazadas (DOG 9 maio de 2007) como ?especie vulnerable?. Esta especie xunto con Leptogorgia lusitanica, ocupan amplas zonas sobre substrato rochoso na Ría de Ferrol; podendo ser a poboación máis importante de Galicia.

Echinus esculentus:
Incluída como especie -vulnerable- no catálogo de especies ameazadas (DOG 9 maio de 2007). Moi abundante na Ría de Ferrol, tanto sobre substrato rochoso como sobre cascallo grande.

Ademais a Xunta de Galicia, publicou a través do Consello da Cultura Galega o libro A Natureza Ameazada 2004, no que se citan especies presentes nas Ría de Ferrol: Spongia officinalis, Ficulina ficus, Eunicella verrucosa, Leptogorgia lusitanica, Salmacina dysteri, Sabellaria alveolata, Chaetopoleura angulata, Pentapora fascialis, Luidia ciliaris, Echinaster sepositus, Echinus esculentus, Protostyela longicauda, e Branchiostoma lanceolatum. Todas elas estarían afectadas en maior ou menor medida polos dragados.

Ferrol, a 3 de abril de 2008

Asdo.: Juan Ignacio Díaz da Silva
Delegado da SGHN-Ferrol
________

Sociedade Galega de Historia Natural
Dende1973 estudiando, divulgando e defendendo o medio natural galego
Delegación de Ferrol
Apartado de Correos n1 356 ; 15480 FERROL (A Coruña)
Tfno. (24 horas) e fax 981 35 28 20 mobil 616 388 935 http://www.sghn.org e-mail: sghnferrol@terra.es

_____