Balcón con vistas á industria perigosa

Veciñanza en toda Galiza vive asustada e enferma por instalacións que os gobernos propician

L. B. / L. V. / P. Ou. - Ferrol / Pontevedra / A Coruña - 23/03/2009

En Mugardos, Luz Mariña Torrente afeccionouse a contar gaseros desde a fiestra da súa cociña. Nos últimos dous anos viu pasar 42 buques cargados con toneladas de gas natural e deterse fronte á súa casa. A única regasificadora de Galiza está a moi poucos metros da súa vivenda. Como ela, o resto da veciñanza da parroquia de Mehá aínda non saen do seu asombro. Levan case unha década protestando contra a planta de gas pero as súas mobilizacións non impediron que Reganosa construíse unha terminal xunto a un centenar de vivendas, ao sur da ría de Ferrol.

"Goberne quen goberne, a planta segue crecendo e segue aumentando o risco" explica Torrente, presidenta da asociación veciñal de Mugardos, "é triste ver que o interese económico pasa por encima das leis". Reganosa, participada pola Xunta cun 10% de accionariado, empezou a operar en maio de 2007 e aspira a duplicar a súa capacidade ata xerar 825.000 metros cúbicos de gas cada hora.

Aínda por riba, a regasificadora linda con Forestal del Atlántico, un complexo petroquímico do grupo Tojeiro, impulsor e accionista de Reganosa. Para o Comité Cidadán de Emerxencia, que agrupa aos opositores á terminal, a planta de gas é "unha ameaza para a vida" e Forestal "unha bomba química de destrución masiva". "Temos dúas das empresas máis perigosas de Galiza metidas no medio das casas" insiste Torrente, "eu mesma teño o gasoduto pegado á cimentación da miña casa, baixo o xardín".

Conta quea veciñanza de Mugardos e algúns de Ares recibiron o comprometido Plan de Emerxencia Exterior (PEE) na caixa de correos das súas casas nun sobre pechado co membrete da Xunta e unha guía magnética para adherir á neveira con recomendacións para reaccionar ante unha emerxencia: cinta illante para selar fiestras e portas, lanterna e pilas. Máis dun veciño critica o plan "chafalleiro". senten indefensos ante calquera imprevisto por moito que soen as sirenas que se instalaron polo municipio.

Ao norte da ría de Ferrol, a siderúrxica Megasa está encastrada entre bloques de vivendas na desembocadura do río Xubia (Narón). Figura no Rexistro Estatal de Emisións e Fontes Contaminantes do Goberno central, xunto con Forestal del Atlántico, e os fumes da súa cheminea "ambientan" o municipio naronés.

A planta arrincou nos 50 como unha tornillería familiar e pechou 2008 con 243 empregados e unha produción de 750.000 toneladas de ferro. Durante décadas, a única entrada á fundición era polo medio das vivendas, nun traqueteo continuo de camións e po de chatarra. Medró a fábrica e aumentaron as queixas veciñais encabezadas pola veciñanza da rúa Somozas. Megasa abriu unha entrada alternativa, rodeouse dun paseo marítimo e está hoxe tan mimetizada co barrio que a poucos chámalles xa a atención. "O cheiro, o ruído, o polvillo seguen", recoñecen desde o Comité de Empresa.

A beiras da ría de Pontevedra, o complexo industrial de ENCE rompe coa paisaxe costeira mentres a parroquia de Lourizán disputa unha guerra silenciosa entre os que apoian a continuidade da pasteira e os que defenden o seu traslado. "Aquí non hai xente nova e ninguén quere construír, estamos os de sempre". Fala Mª Teresa Pérez, que herdou a casa da súa nai, como Consolo Veiga, que habita a leira que lle deixou o seu avó. Esta, con 75 anos cumpridos, é a máis enérxica opositora á planta e unha das poucas que recorda a praia de Lourizán antes dos recheos. Hoxe, enormes montículos de acha borran todo rastro daquilo.

Xunto á Asociación pola Defensa dá Ría (APDR) presentaron tres denuncias ante o xulgado e varias ao Seprona por ruídos, cheiros, verteduras e emanaciones gasosas. "Os cheiros melloraron", conceden, "agora o peor é o polvillo da acha, sobre todo cando hai vento". Logo duns días fóra, Lourizán recíbelles con inevitables irritacións oculares. "É cando máis o notamos", apunta Teresa. E non só elas, as súas hortas tamén padeceron os efectos da pasteira. "Fai anos, ENCE indemnizábanos polos sementados, morríase todo" por "a choiva aceda". "A min déronme 50 euros por varios froiteiros e un sementado de patacas. Xa non volvín pedir nada máis", espeta indignada Consolo. A auga é outra batalla. Unhas inclínanse por comprala embotellada e outras, como Chelo, instalaron un purificador para poder beber da billa. "Aquí todos temos pozos pero o que hai aí abaixo calquera sabe".

As leiras "non teñen valor ningún". Sábeo ben a familia de María Peón, "que tivo que marcharse pola súa alerxia ao mercurio e custoulles moito vender a casa", contan desde a APDR. O que pasa é que "un 80% da que xente de aquí ten a alguén na fábrica e non di nin pío". O ruído, sobre todo de noite, é outro inconveniente tamén denunciado sen éxito. Consolo culpa dos seus graves problemas respiratorios (acaba de superar unha angina de peito) ao po da acha. "Dicíanme os médicos que para andar por fóra puxéseme máscara". O mellor para a súa saúde, recoméndanlle, é que venda a casa e váiase. Ao que Consolo contesta: "Si, doutor pero quen ma quere?".

O pazo de San José, catalogado como ben protexido, está pegado a tres enormes tanques nos que, preto da refinería de Bens, á entrada d'A Coruña, a Compañía Loxística de Hidrocarburos almacena combustible para a súa distribución por toda Galiza. Só un valo de arame separa os muros do caserón deses depósitos de 6.000 metros cúbicos cada un e considerados legais para todos os efectos logo de perder os donos do pazo unha batalla xurídica que durou máis dunha década.

O Tribunal Superior de Xustiza de Galicia ordenou derrubar eses tanques antes do 3 de xullo de 2008. Pero o Concello da Coruña apresurouse a tramitar unha nova licenza para uns depósitos que declarou de "utilidade pública". Finalmente, o alto tribunal, aceptando un recurso das autoridades municipais, anulou a súa orde de derriba por considerar que eran instalacións legalizadas, con todos os vistos bos, incluído o da Consellería de Medio Ambiente.

Estes tanques de hidrocarburos son só unha parte das sucesivas ampliacións da refinería instalada desde fai catro décadas nunha das entradas d'A Coruña e que foi crecendo e achegándose a núcleos como o barrio coruñés do Ventorrillo ou o de Meicende, en Arteixo. Zonas residenciais sobre as que non parecen ter ningún efecto o artigo do Regulamento de actividades molestas, insalubres, nocivas ou perigosas que establece, "como regra xeral" que toda industria "molesta ou insalubre só poderá emprazarse a unha distancia de 2.000 metros" do núcleo de poboación máis próximo.

O aeroporto coruñés de Alvedro tamén está rodeado de zonas residenciais. E a súa ampliación, pendente do estudo de impacto ambiental, ten en albas a moitos veciños non só de Culleredo, onde se asenta o aeródromo desde 1963, senón ata do próximo municipio de Oleiros. O seu alcalde, Anxo García Seoane, púxose en pé de guerra por un informe de Aviación Civil que obriga a prohibir a edificabilidade en zonas xa moi poboadas, como Santa Cruz, Montrove ou Dorneda, ao consideralas afectadas pola pegada sonora que suporía a ampliación do aeroporto. E os edificios e casas xa existentes deberán ser insonorizadas.

Ruídos atronadores dos avións, fiestras que tremen e fortes cheiros a queroseno son inconvenientes cos que a veciñanza de Alvedro está habituada. Unha trintena de casas de Culleredo veríanse directamente afectadas por este proxecto de ampliación do aeroporto. Non é o caso dos residentes en chalés que, no extremo da pista de aterraxe, viven con vistas á enorme pantalla de columnas que conforman o sistema de navegación ISL. Uns veciños que, á marxe do ruído, andan preocupados polas emisións dese sistema, similar ao dunha antena de telefonía móbil. Fai interferencias cos seus mandos a distancia para abrir coches ou portas de garaxe.

Artigo orixinal no xornal "El País" edición de Galiza
____________________