Diante do cume do G-20: Decepcionantes propostas

Por Juan Torres López

A próxima reunión do G-20 sobre a crise financeira estase facendo esperar con razón. Desde a anterior de Wáshington practicamente non se tomaron medidas que poñan freo definitivo aos problemas financeiros, salvo as que xa se adoptaron para rescatar bancos e, noutra orde, para tratar de paliar os seus efectos na economía real.

É unha reunión que debería ser transcendente e na que sería moi necesario que se expuxesen e adoptasen medidas non só conxunturais senón de medio e longo alcance. Aínda que os que alí se van a reunir representan moito poder pero non a todos os intereses afectados do planeta, o certo é que constitúe un escenario apropiado para que os gobernos puidesen mostrar non só preocupacións inmediatas senón propostas de vías definitivas de solución a problemas e modos de funcionamento que de non atallarse poden converterse en ameazas crónicas para a estabilidade económica e mundial en todo o planeta.

Sería moi importante, pois, que o goberno español que tanto loitou por estar presente fixésese notar alí con ideas renovadoras e eficaces pero as dez propostas que levará son francamente decepcionantes.

A primeira delas refírese á necesidade de que os estados dispoñan de información máis transparente sobre as operacións de alto risco, sobre as cuestións máis relevantes da actividade bancaria e, en xeral, sobre as transaccións extrabursátiles ou interbancarias que ata agora levan a cabo.

É unha medida necesaria pero a estas alturas totalmente insuficiente. Non é a falta de información o que constituíu e constitúe un perigo para a economía mundial senón a realización dese tipo de actividades que se poden facer grazas ao réxime de plena liberdade do que gozan os propietarios de capital. E o que hoxe día se necesita non é só que os gobernos poidan saber que levan a cabo operacións de altísimo risco, senón desincentivarlas e limitalas pondo límite a esa liberdade de movementos que non ten outra xustificación que non sexa a de facilitar a obtención rendementos financeiros elevadísimos pero co altísimo custo xeral que estamos sufrindo.

A segunda proposta é a de que se establezan provisións anticíclicas como as españolas para que as entidades financeiras non deixen de lado a súa función en momentos críticos como os actuais.

Por unha banda, cabe sinalar que o noso réxime de provisións non foi capaz de evitar serios problemas nalgunhas entidades e que quizá non o evite nun futuro próximo, de modo que quizá nuns meses o noso sistema de supervisión non resulte ser tampouco o máis exemplar. O que empantanou á banca mundial non é que non realizase provisións suficientes senón que levou demasiado lonxe a titulización, o apalancamiento e a asunción de riscos, levada como estivo por unha irrefreable procura de beneficios nos mercados especulativos.

A proposta do noso goberno consiste en pedir que os bombeiros (entre os cales, por certo, hai algún que outro pirómano) acumulen máis auga nos seus depósitos cando o que ocorre é que unha banda de desalmados incendia irresponsablemente a cidade. É verdade que haberá que facelo, pero se ao mesmo tempo non se pon límites a isto último ata o incremento de provisións chegará ser insuficiente, como agora mesmo estamos vendo que sucede en case todo o mundo.

A terceira proposta refírese á fixación de mellores estándares contables que eviten a sobrevaloración de activos. Unha proposta por suposto imprescindible pero dificilmente calificable se se ten en conta que o goberno que agora a propón foi o que permitiu fai poucos meses (seguindo a norma da Unión Europea) que as entidades financeiras contabilicen os seus activos ao prezo de adquisición e non de mercado para ocultar as perdas patrimoniais e a insolvencia que, en consecuencia, póidase estar producindo.

A cuarta proposta fala de "conferir poderes aos clientes comerciantes polo miúdo" pero a través de propostas que para nada teñen en conta os medios máis eficaces cos que este obxectivo pode alcanzarse de verdade: empoderando á sociedade civil e ás súas institucións de participación e denuncia e fortalecendo os mecanismos de control e a disciplina á que debe estar sometida a banca, máis que confiando en medias que nazan desta última ou no seu propio sentido da responsabilidade, cuxo verdadeiro alcance xa se puido comprobar.

A proposta de controlar as retribucións é un brinde ao sol que pode agradecer a bancada pero pouco operativo. As entidades privadas que se xogan o seu capital propio teñen todo o dereito a establecer a retribución que mellor consideren. Outra cousa é o que ocorra coas que dispón de capitais públicos e aí si que puido intervir xa o goberno e non o fixo. Podería habelo feito recentemente cando estableceu condicións para apoiar ás que están en peor situación e podería facelo coas caixas de aforro controladas por persoas afíns ao poder político e en cuxos consellos de administración sentan ducias de altos dirixentes dos partidos gozando de ingresos e dávidas que provocarían un escándalo social maiúsculo se se fixesen públicas.

Unha seguinte proposta do goberno oriéntase a que as entidades financeiras asuman os custos sociais derivados do seu fracaso. Algo que é tamén practicamente imposible de asumir nas condicións en que leva a cabo hoxe día a actividade bancaria, polo menos a curto prazo. Unha cousa sería o fracaso inherente a calquera actividade económica e outra o que se está producindo actualmente, como resultado dun réxime global de actuación que en si mesmo non pode levar senón a ese fracaso porque é materialmente insostible. Non sería máis lóxico tamén neste caso facer fronte ao tipo de actividade que se permite e que está condenado a provocar a inestabilidade permanente, en lugar de limitarse a establecer unha proposición sobre os seus resultados que sería practicamente imposible de levar cabo se non é ao longo de moitos anos?

En calquera caso, non parece que o goberno sexa moi coherente consigo mesmo pois podería establecer algún tipo de cautelas no sentido ao que apunta esta proposta cando apoiou aos bancos e caixas españolas nos últimos meses.

Finalmente, outras propostas fan referencia ao funcionamento do Fondo Monetario Internacional e ao dos bancos multilaterlaes, institucións sobre as que o goberno español propón que asumen un maior protagonismo con medios máis potentes e flexibles.

En resumo, trátase de propostas verdadeiramente inocuas ante a gravidade da situación financeira na que estamos e, sobre todo, que deixan de lado aspectos fundamentais que ata algúns gobernos máis conservadores están dispostos a asumir ante o fracaso do fundamentalismo de mercado imperante nos últimos anos.

O goberno español non propón nada sobre as cuestións que hoxe día son as que verdadeiramente provocaron o desastre financeiro: a inestabilidade e o risco sistémico que provoca a liberdade de movementos do capital, o privilexio das actividades especulativas, a existencia de paraísos fiscais e de segredo bancario que permite operar coa falta de transparencia que se denuncia, a case nula contribución fiscal dos beneficios financeiros, a desnaturalización da actividade bancaria, ao dedicarse os bancos a alimentar os fluxos especulativos en lugar da financiar a actividade produtiva, a carencia de impostos internacionais cando toda a actividade financeira e moita da económica xa é global, a falta de supervisores financeiros globais (e ata a nivel europeo) e, por suposto dun auténtico e cada vez mais necesario goberno global.

Tampouco hai un chisco de autocrítica sobre a actuación dos propios gobernos nin sobre a da Unión Europea que en todos estes anos alimentaron políticas que deron ás á especulación financeira, que debilitaron a actividade produtiva e que renunciaron expresamente á unha supervisión rigorosa e estrita. E aínda por riba volve recorrer aos mesmos tópicos de sempre, a pesar de que hoxe día a realidade máis evidente volveu a polos en cuestión de forma máis clara que nunca, como cando afirma que o que se necesita é "un compromiso político renovado co libre mercado".

En fin, unha oportunidade perdida para que o noso goberno mostrase que no transcendental campo das finanzas internacionais e da resposta á crise é menos fundamentalista e está máis á esquerda que ata gobernos conservadores que foron moito máis lonxe que o noso nas súas propostas transformadoras.

O texto completo da proposta española pode verse aquí: [Entrar]

______________
Web de Juan Torres López:
http://juantorreslopez.com/
___________________________