Onde está a solución ao problema do paro?

Por Juan Torres López
12.05.2009

A difusión dunha "Proposta para a reactivación laboral en España" subscrita por cen economistas académicos españois é unha boa noticia porque todo o que sexa tratar de "contribuír ao debate sobre a necesidade dunha reactivación laboral en España", como afirma pretender o propio documento, debe ser sempre benvido. Ademais, creo que é tamén moi importante que os académicos salgamos dos nosos despachos e ofrezamos reflexión e referencias aos cidadáns, aínda que, por outra banda, non comprendo nin comparto a necesidade de presentar disimuladamente a natureza política das nosas propostas.

Refírome a que no moi interesante libro electrónico que os promotores da proposta elaboraron [A Crise da Economía Española: Leccións e Propostas: www.crisis09.es/ebook] afirman, por exemplo, que a colección de artigos que incorpora o libro "ten un carácter marcadamente técnico, non político". E pregúntome como alguén pode considerar que non está falando de política cando fai propostas sobre políticas de emprego, sobre impostos e destinos do gasto público, sobre desigualdades ou sobre calquera dos demais asuntos que con tanta intelixencia exponse no libro e na propia proposta.

Os propios asinantes afirman que desexan alcanzar ese obxectivo "desde unha perspectiva rigorosa e independente, mediante argumentos sólidamente apoiados na investigación económica" e eles mesmos preséntanse como "pertencentes a algúns dos mellores departamentos universitarios e centros de investigación de economía de España, así como de Estados Unidos e o Reino Unido".

Desde logo, non se pode negar que todos os asinantes teñen un gran prestixio e gozan dun recoñecemento científico e intelectual ben merecido e suficiente para facer propostas deste tipo con rigor e seriedade.

Pero as propostas políticas como as que se fan no manifesto teñen que valorarse polo seu propio contido e non pola talla intelectual de quen das subscribe ou polo espazo académico do que proveñan. De feito, non se pode esquecer que foi precisamente deses "mellores departamentos universitarios e centros de investigación de economía de España, así como de Estados Unidos e o Reino Unido" de onde xurdiron as doutrinas que xeraron o desastre económico na que nos atopamos. E sen esquecer, ao mesmo tempo, que aínda que na academia déase sempre por bo o "respaldo" son tamén moitos os que consideran que o tipo de análise que alí se realiza está bastante afastado da realidade e dos referentes normativos que moven ás sociedades. Eses mesmos centros de investigación foron o berce da economía que, como dixo Wassily Leontieff, chea páxinas e páxinas das revistas profesionais "con fórmulas matemáticas que conducen ao lector desde conxuntos de suposicións enteiramente arbitrarias, aínda que máis ou menos plausibles, a conclusións teoricamente irrelevantes, aínda que perfectamente deducidas".

Tampouco parece necesario que economistas tan reputados teñan que facer declaración de independencia. Primeiro, porque o importante será o que digan e non en nome de quen o fagan ou o interese que os leve a dicilo. E segundo, porque a declaración é moi pouco crible sabendo que case todos os asinantes traballan ou colaboran con institucións, organismos ou empresas que proporcionan suculentos soldos, subvencións, proxectos ou contratos procedentes da banca, a administración ou a gran empresa.

En calquera caso, a proposta que realizan é interesante polo que di e polo que non di.

O documento parte de afirmar que o actual mercado de traballo "frea o cambio de modelo produtivo e é xerador de graves desigualdades", sobre todo, no caso dos mozos, as mulleres e os inmigrantes, o que lles leva a realizar catro grandes propostas.

En primeiro lugar, para acabar coa dualidade propón a introdución de "un único contrato indefinido para todas as novas contratacións, cunha indemnización por ano de servizo crecente coa antigüidade".

En segundo lugar, consideran que "os mecanismos de protección aos parados non alcanzan unha cobertura suficiente, á vez que, debido ao seu deseño, nalgúns casos desincentivan a procura de emprego, alargando innecesariamente a duración do paro".

Por iso, consideran que "o gasto en prestacións por desemprego debe seguir crecendo mentres persista a situación de crise e seguramente será conveniente alargar a duración das prestacións de forma transitoria", aínda que unha vez que a situación normalícese consideran que será mellor "aumentar o nivel das prestacións durante os primeiros meses de paro que alargar a súa duración".

En terceiro lugar, entenden que o modelo vixente de negociación colectiva é demasiado centralizado e que iso "dificulta a adaptación das condicións de traballo nas empresas ás necesidades produtivas de cada momento e supón un freo aos aumentos da produtividade". En consecuencia propón que "os acordos de empresa que se alcancen entre os empresarios e traballadores poidan prevalecer sobre os convenios de ámbito superior".

Finalmente, a proposta sinala que "as políticas activas de emprego deben concentrarse nos traballadores con menor cualificación, xestionarse de forma coordinada coa protección por desemprego, avaliarse rigorosamente e ampliarse a súa oferta, permitindo que axencias privadas acreditadas polo Ministerio de Traballo poidan colaborar na súa provisión e xestión".

Como é lóxico que ocorra, na súa análise e nas propostas que fan hai elementos que deben ser discutidos e que merecen unha atención detallada polo goberno e polos axentes sociais. Pero o que eu creo que resulta principalmente discutible da proposta son algúns aspectos que non se mencionan e que me limito a mencionar nesta análise que ha de ser brevísimo da proposta.

En primeiro lugar, que considerar que a solución ao problema do paro é unha cuestión meramente laboral, e mais concretamente vinculada á maior flexibilización do mercado é simplemente o resultado de asumir unha hipótese de partida que, en contra do que din os autores das propostas, non teñen suficiente respaldo científico.

Desde este punto de vista pode considerarse que a proposta desconttextualiza o problema do paro en España e desa forma paréceme moi difícil que poida proporcionar pistas operativas para resolvelo sen graves perdas de benestar.

En segundo lugar, bótase de menos unha consideración normativa sobre a redefinición de dereitos que se expón. Expor as cuestións económicas coma se non tivesen implicacións éticas, de xustiza distributiva, é algo que non só empobrece analiticamente a este tipo de propostas senón que as fai aparentemente neutras pero no fondo moi custosas sempre para os mesmos sectores sociais.

Juan Torres López

Fonte: Ganas de Escribir
[Con numerosos comentarios]

Enlace relacionado:
http://www.crisis09.es/propuesta/
__________