Reverter o golpe

Por Amy Goodman
30.06.2009

O domingo produciuse en Honduras o primeiro golpe de estado en América Central en máis dun cuarto de século. En horas da madrugada, o Exército hondureño irrompeu na residencia presidencial, secuestrou ao presidente constitucional Manuel Zelaya e trasladouno en avión a un exilio forzado en Costa Rica. O golpe, liderado polo xeneral hondureño Romeo Vásquez, foi condenado por Estados Unidos, a Unión Europea, as Nacións Unidas, a Organización de Estados Americanos e por todos os países veciños de Honduras. A poboación reaccionou con manifestacións masivas nas rúas hondureñas e hai rumores de que sectores militares leais a Zelaya estaríanse rebelando contra os golpistas.

Estados Unidos ten unha longa historia de dominación no hemisferio. O Presidente Barack Obama e a Secretaria de Estado Hillary Clinton teñen a oportunidade de cambiar o curso desta historia e apartarse dunha tradición escura de ditaduras militares, represión e morte. Obama esbozou ese rumbo no seu discurso no Cume das Américas en abril deste ano: "Sei que no pasado as promesas de asociación non foron cumpridas e que a confianza gáñase co tempo. Aínda que Estados Unidos fixo moito para promover a paz e a prosperidade no hemisferio, houbo veces nas que fomos omisos e outras nas que quixemos impor as nosas condicións. Pero eu asegúrolles que o que buscamos agora é forxar unha asociación en pé de igualdade. Nas nosas relacións non hai un socio maioritario e outro minoritario", afirmou Obama.

Dúas figuras que coñecen ben a tradición estadounidense de impor as súas condicións son o Dr. Juan Almendares, médico hondureño premiado pola súa actividade en defensa dos dereitos humanos e que tamén foi candidato nas eleccións presidenciais nas que resultou electo Zelaya, e o relixioso estadounidense Roy Bourgeois, un sacerdote que loita desde fai anos polo peche da Escola das Américas (SOA, polas súas siglas en inglés), institución con sede en Fort Benning, Xeorxia, Estados Unidos. Ambos vinculan o golpe en Honduras coa Escola das Américas.

A SOA–que no ano 2000 foi rebautizada co nome de Instituto do Hemisferio Occidental para a Cooperación en Seguridade (WHINSEC, polas súas siglas en inglés)–é un establecemento militar estadounidense dedicado a adestrar a membros dos Exércitos latinoamericanos. Máis de 60.000 militares pasaron polas aulas da Escola das Américas. Moitos deles ao retornar aos seus países cometeron violacións dos dereitos humanos e execucións extraxudiciais e torturado e masacrado aos seus compatriotas.

Almendares, perseguido polo exército e os escuadrones da morte hondureños, sufriu en carne propia esa capacitación. Almendares conversou comigo desde a capital hondureña, Tegucigalpa: "É mentira que o pobo está apoiando o golpe. Iso non é verdade. Os que están apoiando son na súa maioría membros dos corpos de reserva militares, algunha xente da clase dominante e algunha xente que está a favor de reprimir ao pobo. De maneira que o golpe non ten apoio. Ten o apoio dos torturadores, dos mesmos golpistas e dalgunha xente que está á cabeza deste proceso e que foi adestrada na Escola das Américas. Temos que facer fincapé niso. Que necesidade de dar un golpe se se ten o apoio do pobo? Por que se opón a que se realice unha simple enquisa legal para preguntarlle á xente se está de acordo ou non en ter unha nova constitución? Non queren darlle nada ao pobo.?

O pai Roy Bourgeois naceu en Louisiana e ingresou á Igrexa Católica como sacerdote en 1972. Traballou en Bolivia ata que foi expulsado polo ditador dese país, o xeneral Hugo Banzer, un ex alumno da SOA. Ante o asasinato do Arcebispo Oscar Romeu e o homicidio de catro relixiosas católicas estadounidenses no Salvador en 1980, Bourgeois denunciou que algúns dos asasinos foran adestrados na Escola das Américas de Fort Benning. Logo de que en 1989 fosen asasinados no Salvador seis sacerdotes xesuítas, a súa caseira e a filla adolescente desta, Bourgeois fundou a organización SOA Watch (o Observatorio da Escola das Américas) desde onde xestou un movemento mundial para pechar a institución.

O xeneral Vásquez, quen encabezou o golpe hondureño, asistiu en dúas oportunidades á SOA: en 1976 e 1984. O xeneral da Forza Aérea Luís Javier Prince Suazo, quen tamén participou no golpe, recibiu adestramento na Escola das Américas en 1996.

A oficina do Observatorio da Escola das Américas na que traballa Bourgeois está situada a poucos metros das portas de Fort Benning. Nos últimos anos, o labor de Bourgeois viuse frustrada polo crecente hermetismo da SOA/WHINSEC. Bourgeois díxome: "É ben sabido en América Latina que esta institución é un escola de adestramento para golpistas. (…) Once ditadores pasaron polas súas aulas. Cada vez que nas últimas décadas houbo un golpe, como o que ocorreu agora en Honduras, comprobouse que existía unha conexión directa a esta Escola. (…) Pretenden darlle unha imaxe de institución democrática e transparente, pero fai máis de cinco anos que non nos brindan información sobre a identidade dos que se adestran alí. A semana pasada, con todo, tivemos un pequeno escintileo de esperanza cando a Cámara de Representantes de Estados Unidos aprobou unha emenda ao proxecto da Lei de Autorización en Materia de Defensa, pola cal obrigaríase ao Pentágono a divulgar os nomes, graos militares, cursos tomados e país de orixe de todos os que se adestran na institución. (…) Falan de transparencia e democracia, pero esta Escola é un impedimento á democracia e á gran transformación que se está dando en América Latina".

A emenda aínda debe pasar polo comité conxunto das dúas cámaras.

O pai Bourgeois fala coa mesma urxencia que o caracterizou desde que comezou o seu labor fai case tres décadas. Non é ningún descoñecido para as autoridades de Fort Benning, onde foi arrestado por primeira vez fai máis de 25 anos. Naquela oportunidade atopárono subido unha noite a unha árbore próxima aos cuarteis onde se aloxaban os soldados salvadoreños que estaban recibindo adestramento na SOA.

Desde o seu posto na árbore, Bourgeois transmitía a todo volume unha gravación da última homilía pronunciada polo Arcebispo Romero xusto antes de ser asasinado. As súas palabras estaban dirixidas directamente aos soldados salvadoreños: "No nome de Deus, no nome do noso pobo atormentado, que sufriu tanto e que eleva o seu queixume ao Ceo, úrxolles, suplícolles, ordénolles: paren a matanza".

Hoxe, a case 30 anos do asasinato de Romero, nun país veciño á súa patria salvadoreña, Estados Unidos ten a oportunidade de cambiar o rumbo e apoiar as institucións democráticas de Honduras. Ten a oportunidade de reverter o golpe.

Publicado o 30 de xuño de 2009
———————————
Denis Moynihan colaborou na produción xornalística desta columna.
© 2009 Amy Goodman

Texto en inglés traducido por Laura Perez e Democracy Now! en español, spanish@democracynow.org

Amy Goodman é a presentadora de Democracy Now!, un noticiero internacional diario dunha hora que se emite en máis de 550 emisoras de radio e televisión en inglés e en 200 emisoras en español. É coautora do libro "Standing Up to the Madness: Ordinary Heroes in Extraordinary Estafes", recentemente publicado en edición de peto.

Tradución ao español: Laura Pérez Carrara

Texto en Galego traducido por Ártabra 21, utilizando os recursos públicos de tecnoloxía lingüística desenvolvidos polo o Seminario de Lingüística Informática (SLI) da Universidade de Vigo.

Democracy Now!
http://www.democracynow.org/

Difundindo Democracy Now! desde Galiza
http://democracia-xa.blogspot.com/
_______________