Por Antonio Baylos [*]
08.09.2010
08.09.2010
Os mineiros deben ser compadecidos, certamente, pero o "lado humano" da noticia é que eses homes non se corresponden cunha épica da clase obreira senón un produto da abxección moral na que viven como clase subalterna, que lles fixo, como resultado do darwinismo social, traballadores de risco, só útiles na escuridade da mina.
Sinalouse recentemente a importancia que ten a reconstrución mediática dun feito social relevante, como o dunha folga xeral, de forma que o seu valor simbólico final depende en gran medida de como sexa construído pola comunicación social, na medida que esta construción determina directamente a opinión pública. Como se determina esta imaxe? Agosto forneceu aos medios un exemplo moi evidente: o derrube dunha mina en Chile e a excepcional subsistencia de 33 mineiros na mesma, que deberán ser salvados a través de complicadas operacións de perforación de túneles na rocha.
No tratamento da noticia impúxose de forma xeral que debe sempre prevalecer o lado humano: os mineiros foron atopados con vida, a poboación festéxao, as autoridades, incluído o recentemente elixido presidente da república, acoden a falar con eles, organízase o aparello de salvamento. Todo converxe en conseguir que salgan con vida, que é o importante. Unha serie de empresas especializadas -suecas, australianas- preparan tecnicamente a intervención salvadora. Naturalmente que ninguén pregunta -e en todo caso na prensa non se resalta- por que sucedeu este feito. Nalgunhas informacións máis técnicas, faise constar que igual que nas minas españolas o perigo é a explosión de gas, nas chilenas o perigoso é a explosión da rocha. Ningún xornalista fala nin se interroga polas responsabilidades que este feito xera. Alguén menciona, menos mal, que a mina foi pechada nun tempo por absoluta carencia de medidas de seguridade, pero que fué reaberta sen cumprir os requisitos sobre unha saída aproveitando a torre de ventilación que establecera un organismo oficial respecto diso.
Basta con escribir en google Mina San José (Chile) para que aparezan informacións que ningún xornalista contrastará xamais. Vexamos algunha delas:
- Hai unha versión invisible deste feito, a que sustentan os dirixentes do Sindicato Nº2 de Mineira San Esteban Primeira e a CUT provincial Copiapó, e que fixeron súa os representantes das organizacións sindicais da minería de todo o país, que concorreron á asemblea de organizacións sociais e sindicais realizada o 13 de agosto na Universidade de Atacama, convocada á calor dos acontecementos.
Este enfoque sostén que a traxedia, longamente anunciada polos dirixentes sindicais da mina, é a consecuencia inevitable dun sistema económico que pon no centro a rendibilidade privada sobre calquera outra consideración, incluíndo a seguridade e ata a propia vida dos que co seu traballo, xeran esa rendibilidade.
Neste enfoque, as responsabilidades son compartidas entre a contraparte empresarial, que atropelou repetidamente o regulamento de seguridade mineira no seu afán de aumentar a produción no escenario do alto prezo do cobre, e o Estado, en canto autoridade supervisora, a través de institucións como o Servizo Nacional de Xeoloxía e Minas, a Inspección do Traballo, a Secretaría Rexional Ministerial de Saúde, a Superintendencia de Seguridade Social, o Goberno Rexional, todas as cales fallaron á hora de preservar a seguridade e integridade dos 33 mineiros atrapados, e ata, a Corte de Apelacións de Copiapó, que rexeitou un recurso de protección presentado polo Consello Directivo dos Sindicatos de Traballadores de Mineira San Esteban Primeira, o 6 de marzo de 2004.
Non atoparemos esta información nos nosos xornais, e quen sabe por que os nosos xornalistas non consideran importante este tipo de informacións. Tampouco se indaga pola propiedade da mina -porque a mina é privada, naturalmente-, e o destino da súa produción, posiblemente unha gran compañía transnacional americana. Nin falar da posible declaración de quebra por parte da empresa ao estar a mina pechada e non producir beneficios, coa consecuencia que prevé a lexislación chilena de exonerar á empresa do pago de salarios e indemnizacións.
Que non pense ninguén que non se fixo un xornalismo de investigación neste tema. As informacións sobre o derrubamento da mina convértense, finalmente, nun concienzudo análise do alcoholismo dos mineiros e de como combater a súa síndrome de abstinencia. Sublíñase que eses traballadores son na súa gran maioría alcohólicos e drogadictos, con testemuños irrefutables de veciños e seres queridos. Algúns deles, ademais, néganse a regularizar a súa situación afectiva cunha parella coa que conviviu -e coa que ten dous fillos- desde fai dezaoito anos. Os mineiros deben ser compadecidos, certamente, por este feito fatal e azaroso de atoparse illados por centos de metros baixo terra nun habitáculo mínimo e claustrofóbico, pero o "lado humano" da noticia é que eses homes non se corresponden cunha épica da clase obreira -as fotos e as imaxes delátano, repetidas mil veces nas pantallas- senón un produto da abxección moral na que viven como clase subalterna, que lles fixo, como resultado do darwinismo social, traballadores de risco, só útiles na escuridade da mina, onde producen mineral como topos cegos.
A imaxe dos obreiros encerrados nun pozo cuxa supervivencia é polo menos dubidosa, tal como reproducen os medios de comunicación en España resúmese en presentala como unha traxedia sen causa, unhas vítimas indiferentes ao seu destino, e en omitir calquera referencia á culpabilidade por esta situación, afirmando a inexistencia de responsabilidade empresarial ou pública ante o derrube e a posta en perigo da vida destes traballadores. A imaxe dos mineiros que mostran os medios de comunicación desposúe da dignidade persoal aos traballadores e oculta as raíces económicas da traxedia, causada pola falta de medidas de seguridade na mina ante a urxencia de ganancia dos seus propietarios.
Quizá sexa necesario abrir un debate amplo sobre o dereito dos cidadáns a ser informados verazmente e a impedir a manipulación informativa, precisando un sistema de garantías colectivas sobre os fluxos de información sesgada ou tergiversadora da realidade. Mentres tanto, os medios de comunicación seguirán informando deste xeito sobre a traxedia e o sufrimento dos traballadores do mundo.
[*] Antonio Baylos é catedrático de Dereito do Traballo e a Seguridade Social da Universidade de Castela A Mancha - antonio.baylos@uclm.es
Blogue: http://baylos.blogspot.com/
Fonte: Publicado na revista Pueblos o Sábado 4 de setembro de 2010 que a sua vez menciona a fonte do mesmo en www.nuevatribuna.es - 02.09.2010.
_________________
Enlaces de interese:
________________________
Por favor, o contido do seu comentario debe estar relacionado co asunto do artigo.
Prega-se o maior respecto coas persoas, polo que ataques persoais e insultos serán eliminados.
Por favor, non use os comentarios, só para facer propaganda do seu sitio ou será eliminado.
EmoticonEmoticon