Endesa pretender verter ao río Eume toneladas de lodos contaminados que se almacenan nos fondos do encoro d'A Capela

Endesa trata de verter lodos tóxicos no Eume

Endesa pretender verter ao río Eume toneladas de lodos contaminados que se almacenan nos fondos do encoro d'A Capela.

Endesa xa remitiu a Augas de Galicia, organismo autónomo da Xunta -polo de agora até Xaneiro de 2012 que será cando se converta nunha empresa por mor do disposto na Lei de Augas de Galicia, a solicitude dun permiso para proceder á "modernización dos desaugadoiros de fondo da presa do Eume", consistente "na retirada de parte dos lodos que se almacenan sobre as válvulas do fondo do encoro e depositalos a uns cincuenta metros máis arriba", nos fondos da mesma presa. A todo isto chama-lle eufemisticamente "proxecto ambiental". "Unha vez despexados os dous desaugadoiros, con metro e medio de diámetro cada un, Endesa, de acordo ao proxecto enviado á Xunta, comezaría a verter ao río o caudal ecolóxico que lle esixe a lei, que equivale ao 10 por cento da media anual do río a partir da auga que se acumula no fondo da presa cunha proporción mínima de osíxeno e a baixas temperaturas. As verteduras ao Río Eume poden ocasionar gravísimos danos, irreparábeis, ao ecosistema do río, no caso de ser liberados". Todo isto o ven denunciando o Comité Local de Galicia da entidade AEMS - Ríos con Vida.

Segundo AEMS - Ríos con Vida, o "proxecto arrastraría á canle do Eume toneladas de lodos contaminados, máis de 30 metros que se acumulan xunto ao muro da presa desde fai medio século e que conteñen os restos da explotación mineira d'As Pontes e os residuos industriais da construción da autovía AG-64 entre Ferrol e Vilalba".

"En 2009 e a principios de 2010, Ríos con Vida denunciou a Endesa por varios delitos ambientais pola captación abusiva da auga e usurpación de augas públicas do Eume, un arteria rio que atravesa as Fragas do Eume, un espazo protexido pola súa gran biodiversidade ambiental, e desemboca en Pontedeume. A Fiscalía especializada en delitos contra o Medio Ambiente do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia denunciou a Endesa nos xulgados de Ferrol como presunta responsable de varios delitos contra o medio ambiente".

Mesmo a asociación ecoloxista ADEGA publicou un comunicado o pasado 27 de Xuño, manifestando que "a desvergoña de ENDESA non ten límites", pois "quere botar 50 anos de lamas tóxicas Eume abaixo! O proxecto de 'Modernización de los desagües de fondo de la presa de Eume' (PDF 3,20 MB) é a 'solución final' de ENDESA para despachar décadas de incumprimento dos caudais ecolóxicos o que provocou a seca de 3,4 km de río. Para eliminar os sedimentos (lamas ácidas con metais pesados da actividade mineira) acumulados no vaso do encoro a solución que propón ENDESA é ... vertelos no Eume! ADEGA esixe da Xunta que obrigue á empresa a limpar o vaso do encoro retirando e depositando as lamas nun vertedoiro controlado para o seu tratamento, en troques de arrialas ao Eume. Asemade, e visto o reiterado incumprimento (50 anos) da lexislación ambiental, Hernández debería incoar un expediente para decretar a caducidade da concesión e obrigar a ENDESA a demoler o encoro en troques de querer lavarlle a cara á empresa" [Pode-se ler o artigo completo na Web de ADEGA].

Sabela Iglesias Garrido de Verdegaia, remite-nos un traballo feito, en forma de alegacións, pola súa organización, logo de consultar cos compañeir@s do Colectivo Funsquella e aos de AEMS - Ríos con Vida, como contributo á loita polo "Río Eume". Aínda que a administración consulta á entidade AEMS - Ríos con Vida, ante o proxecto de Endesa, Verdegaia considera que os diferentes colectivos deberíamos presentar alegacións ao citado "Proxecto Ambiental de Endesa", denominado "Proxecto de modernización do desaugadoiro de fondo do encoro do Eume. Rev. 0, do 13 de Maio de 2011 - Documento ambiental O-1355-10".

Verdegaia xa ten enviado o seu contributo a AEMS - Ríos con Vida, mais anima a que os diferentes colectivos da Rede Galiza Non Se Vende, podíamos mandar algo sobre o asunto por rexistro. Polo que achegan o texto das alegacións elaboradas por eles, como modelo. Texto que polo seu interese, desde Ártabra 21 queremos difundir, polo que o reproducimos a continuación e achegamos un enlace para poder baixa-lo da rede [Baixar].

Verdegaia, achega unha documentación que se menciona nas alegacións e vai anexada ás mesmas que é unha "Resolución de 5 de xullo de 2007, da dirección xeral de calidade e avaliación ambiental, da Consellería de Medio Ambiente, Territorio e infraestruturas da Xunta de Galicia, pola que se outorga a autorización ambiental integrada para a unidade de produción térmica e o vertedoiro controlado de residuos non perigosos e se formula a declaración de impacto ambiental no concello de As Pontes -A Coruña."

Sobre os prazos, o mes empeza a contar dende a recepción da notificación por parte de AEMS - Ríos con Vida, e non desde a data que aparece no escrito da consulta, así que aínda non sabemos cando remata o prazo de presentación.
__________

XUNTA DE GALICIA
CONSELLERIA DE MEDIO AMBIENTE,
TERRITORIO E INFRAESTRUCTURAS
AUGAS DE GALICIA
Praza de Camilo Díaz Baliño, 7-9
15781 – Santiago de Compostela


Asunto: Alegacións ao Documento ambiental O-1355-10 – Proxecto de modernización do desaugadoiro de fondo do encoro do Eume. Rev. 0 de data 13 de maio de 2011.

...

Antecedentes:

O transporte e deposición de sedimentos é un proceso natural que pode estar afectado por efecto de intervencións humanas. Este proceso está determinado por factores xeolóxicos, hidrolóxicos e socioeconómicos. Entre os primeiros, predominan o tipo de formación e as condicións estructurais no lugar de orixe dos sedimentos de procedencia natural. En canto aos segundos, predominan as características das chuvias, o réxime de escorrentía, a conformación da rede de drenaxe e a xeometría do cauce. En canto aos aspectos socioeconómicos, poden ser considerados os xerados augas arriba do encoro hidroeléctrico do Eume (CH Eume), polos usos da tierra e os procedentes das actividades humanas, e neste caso se deben estimar como representativas na bacía os xerados polos verquidos de:

Orixe urbano de As Pontes de García Rodríguez, concello da provincia d'A Coruña, pertencente á comarca do Eume, cunha extensión de 249,37 km² e unha poboación de 11.384 habitantes segundo o censo do ano 2008.

Orixe industrial en As Pontes, onde existe unha zona industrial consolidada para a producción de enerxía eléctrica, na que se atopa dende o año 1976 a U.P.T. de As Pontes, central térmica convencional, propiedade de ENDESA GENERACIÓN, S.A., cunha unidade de produción térmica de 1.400 MW e un vertedoiro de residuos non perigosos. En xuño de 2008 púxose en marcha unha central térmica de Ciclo Combinado, para unha producción de 800 MW de potencia, da misma propiedade e que comparten infraestructuras.

O encoro do Eume atópase na bacía hidrográfica do río Eume, nos concellos de A Capela, Monfero e As Pontes, na provincia de A Coruña, e a súa construcción finalizou en 1960, sendo transferida a concesión a ENDESA o 26 de outubro de 1973, por Orden Ministerial.

O encoro ten 123 hm3 de capacidade máxima e recibe unha aportación anual media de 551,74 hm3, procedentes de unha bacía de 425 km2 de superficie.

As precipitacións anuais que se rexistran corresponden ás máis elevadas da península, debido á afección de frentes atlánticos que, asociados a unha xeografía singular, provocan chuvias a cotío. O valor medio é de 1.660 L/m2 anuais, aínda que os rexistros históricos dos últimos 44 anos ofrecen valores extremos de 2.604 L/m2 e 1.021 L/m2. Nun mes tense chegado a rexistrar 772 L/m2, e nun so día 126 L/m2, como valores máximos. Para un periodo de retorno de 100 anos, seguindo a distribución de frecuencias de Gumbel este valor podería chegar aos 151 L/m2. (El Agua y las explotaciones a cielo abierto, tecnología aplicada para el desarrollo de la mina de As Pontes -A Coruña, 1991, López, Julio y Lozano, Ángel, ENDESA).

Augas arriba do encoro do Eume (CH Eume), sobre o mismo río, atópase a presa de captación de aguas da CT As Pontes, situado á altura da poboación do mesmo nome e aínda máis arriba, o encoro de Ribeira. Ambas obras hidráulicas son propiedade de ENDESA GENERACIÓN, S.A.


1.Verquidos de orixe urbano:

Nas Pontes de García Rodríguez non existe unha planta de tratamento de augas residuais urbanas. A Consellería de Medio Ambiente, Territorio e infraestructuras de la Xunta de Galicia, adxudicou a construcción da Estación Depuradora de Augas Residuais (EDAR) de As Pontes á empresa Espina y Delfín SL. Esta actuación está incluída dentro do Plan de Saneamento da Xunta e será cofinanciada polo Fondo Europeo de Desenvolvemento Rexional (Feder), que aportará o 70% do presuposto total da actuación, é dicir, 2,5 millóns de euros (BOP A Coruña, 2 de xaneiro 2009). O prazo para a construcción da planta, que foi deseñada para dar servicio a uns 20.000 habitantes e permitirá eliminar os verquidos ao río Eume, é de 25 meses.


2.Verquidos de orixe industrial:

A UPT de As Pontes, iniciou a súa actividade en 1976 e foi deseñada e construída para usar os lignitos extraídos da mina a ceo aberto situada nas súas proximidades. Este combustible sólido caracterízase polos seus elevados contidos en humidade e xofre. Entre 1993 e 1996 efectuouse un proceso de transformación da Unidade, co obxecto de utilizar mesturas de lignito local con carbóns subbituminosos de importación caracterizados polos seus baixos contidos en xofre e cinzas. Na actualidade a UPT está adaptada para consumir, como combustible principal, carbón subbituminoso de importación. Esta actuación levouse a cabo sucesivamente nos catro grupos xeradores, e se realizou no período comprendido entre 2005 e 2008. A UPT está constituída por catro grupos xeradores de características similares que funcionan de forma independente.

Para o tratamento dos efluíntes da UPT e das augas de mina, cóntase coa Planta TEL, posta en marcha e recepcionada por ENDESA en 1990, cunha capacidade de tratamento entre 0,45 e 30 m3/s, onde se tratan as augas de escorrega da explotación mineira así como as augas residuais da UPT (purgas do sistema de refrixeración, augas pluviais, augas residuais da planta de tratamento de augas de achega, etcétera).

O sistema de refrixeración funciona en circuíto pechado, con catro torres hiperbólicas de tiro natural, unha para cada grupo. A achega de auga realízase dende unha presa de captación existente no río Eume ao seu paso xunto á UPT.

Todo o proceso de funcionamiento e as súas características están descritas na Resolución de 5 de xullo de 2007, da dirección xeral de calidade e avaliación ambiental, da Consellería de Medio Ambiente, Territorio e infraestructuras da Xunta de Galicia, pola que se outorga a autorización ambiental integrada para a unidade de produción térmica e o vertedoiro controlado de residuos non perigosos e se formula a declaración de impacto ambiental no concello de As Pontes (A Coruña). Titular: ENDESA GENERACIÓN, S.A. clave: 2005/0479_aia/ippc., da que se adxunta copia.


2.1.Planta de tratamento de efluentes líquidos (Planta TEL).

A planta de tratamento de efluíntes líquidos recibe as augas de escorrega procedentes da explotación mineira e tódolos efluentes da UPT. O tratamento físico-químico elimina os sólidos en suspensión e neutraliza as verteduras. A planta está deseñada para tratar caudais entre 0,45 e 30 m3/s. As lamas separadas no tratamento bombéanse a un depósito de cinco millóns de metros cúbicos.

- Augas residuais xeradas na Central Térmica e lixiviados do vertedoiro de residuos non perigosos son tratadas desde 1990 para a súa neutralización e decantación de sólidos en suspensión e sedimentables; en base aos seguintes parámetros de diseño:

• Para caudais de 15 - 30 m3/s con un contenido máximo de sólidos de 11.800 mg/L
• pH 7 - 8,7
• Sólidos susp. 300 mg/L.
• Fe soluble (max.) 0.1 mg/L
• Fe total (máx.) 2 mg/
• Al total (máx.) 0.6 mg/l
• Mn soluble (rnax.) 1,3 mg/l
  

2.2.Vertedoiro de residuos non perigosos para o depósito das cinzas e escouras producidas na Central desde o 1 de xaneiro de 2008.

As cinzas voantes e escouras xeradas na Central estivénronse a empregar na entulleira da mina para a súa restauración. Esta instalación só estuvo operativa ata o 1 de xaneiro de 2008. A partir desa data as cinzas e as escouras producidas se depositan nun novo vertedoiro de residuos non perigosos.


CONSIDERACIÓNS XERAIS:

A necesidade de modernización dos desaguadoiros de fondo, que se sitúan na zona da presa onde o leito do encoro acada a maior profundidade, débese fundamentalmente a que, ao longo do tempo, os arrastres producidos polo funcionamiento normal do encoro (e cunha intensidade moito maior con avenidas), se deteñen no muro do encoro, producíndose o aterramento da zona. Cando o nivel de lama acada a cota de umbral do desaugadoiro, esta introdúcese nos conductos, que con tempo, e se non se realizan barridos con caudais axeitados, se tamponan inevitablemente.

Esto significa que os desaugadoiros de fondo da presa do Eume non se empregaron nunca e, polo tanto, os sedimentos actualmente existentes na zona da toma dos desaugadoiros de fondo pola parte do paramento augas arriba da presa, están alí dende a posta en marcha do encoro.

Tendo en conta que, sen contar todavía cunha planta de tratamento de augas residuais urbanas, os resultados dispoñibles dende 2008, con 3 campañas ao ano (febreiro, xuño e outubro), no punto de mostraxe de referencia CT-MR-7 ubicado inmediatamente augas abaixo de la CH Eume, non presentan ningún valor que supere a tabla A1 do RD 927/1988 sobre calidade de auua esixible para a produción de auga potable, podemos considerar insignificante o impacto dos verquidos urbanos procedentes do Concello de As Pontes sobre a calidade da auga do encoro do Eume (CH Eume) e igualmente insignificante o seu aporte de sedimentos.

Isto quere dicir que os sedimentos actualmente existentes na zona da toma dos desaugadoiros de fondo, proceden na súa meirande parte da actividade de ENDESA, das augas de escorrega da explotación mineira así como das augas residuais da UPT (purgas do sistema de refrixeración, augas pluviais, augas residuais da planta de tratamento de augas de achega, etcétera).

Dentro desta actividade, debemos distinguir dous periodos no tempo totalmente diferentes entre si polas súas condicións ambientais. O primeiro transcurre dende o inicio da actividade da U.P.T. de As Pontes, central térmica convencional de ENDESA GENERACIÓN, S.A. entre 1976 e a posta en marcha da Planta TEL, recepcionada por ENDESA en 1990. O outro periodo sería dende esa data de 1990 ata a actualidade, coas melloras e controis ambientais postos en marcha por ENDESA ao longo destes últimos anos e que aparecen na Resolución de 5 de xullo de 2007, da dirección xeral de calidade e avaliación ambiental, pola que se outorga a autorización ambiental integrada (A.A.I.) para a unidade de produción térmica e o vertedoiro controlado de residuos non perigosos.

Durante o primeiro periodo, ao non existir a Planta de tratamiento de efluíntes líquidos (TEL), debemos de considerar que tódolos efluíntes das augas de escorrega da explotación mineira así como as augas residuais da UPT, eran verquidos directamente ao cauce do Eume sin ningún tipo de tratamento. Así mesmo, naqueles anos eran de uso común, para o acondicionamento das augas de caldeira, aminas secuestrantes de osíxeno e tratamentos anticorrosivos, dispersantes, pasivado e biocida nos circuítos de refrixeración, productos químicos que contiñan sustancias perigosas, actualmente prohibidas e que figuran nos Anexos do Real Decreto 60/2011, de 21 de enero, sobre as normas de calidade ambiental no ámbito da política de augas, como queda reflectido na Resolución da A.A.I.

Seguemento e control químico da auga de refrixeración, para reducir o uso de aditivos. A Central dispón de sistemas de dosificación en continuo de hipoclorito sódico que permiten realizar un o seu axuste preciso en función da calidade da auga. O mantemento da auga de refrixeración lévase a cabo con doses optimizadas de hipoclorito, biocidas e dispersantes, axustados mediante os resultados do seguimento da súa calidade establecido nos procedementos de detección e vixilancia da calidade da auga implantados.

Uso de produtos químicos menos perigosos.

A Central non utiliza ningún dos reactivos citados no BREF de referencia como expresamente sen a consideración de MTD (compostos de cromo, mercurio, compostos organometálicos mercaptobenzotiazol ou substancias biocidas distintos do bromo, cloro, ozono e auga osixenada para os tratamentos de choque).

Ademáis de tódolos compostos procedentes da corrosión ey desgaste dos metais e as súas aleacións implicadas na propia instalación da UPT de ENDESA en As Pontes, como ferros, aceiros inoxidables (Fe, Mn, Cr, Ni e Mo) e cobre.

Dende a entrada en funcionamento da Planta TEL nos anos 90, podemos considerar que a partires de entón unicamente chegan de forma continua ao rio Eume as partes solubleis das substancias implicadas na explotación; é dicir, as augas de escorrega da explotación mineira así como as augas residuais da UPT. Como esta Planta de tratamiento (TEL) decanta os sólidos, unicamente chegarán solidos ao río cando se produzan grandes avenidas por exceso de pluviosidade (e que neste cauce non son infrecuentes).

Actualmente a situación dista moito do período comprendido entre 1976 e 1990, tras a implantación dos SXMA, ISO UNE 14001 e EMAS, e cos controis impostos nos efluíntes, o control da calidade do medio receptor e a vixianza ambiental, además da eliminación do emprego a cotío dalgunhas substancias perigosas (Anexos do Real Decreto 60/2011, de 21 de xaneiro, substancias prioritarias e/ou substancias preferentes e/ou substancias contaminantes)

O realmente preocupante é que estes sedimentos xerados no periodo 1976-90 están na parte baixa do nivel de fangos que acada a cota de umbral do desaugadoiro, dos que non se ten feito ningún tipo de caracterización analítica, nin de evaluación ecotoxicoloxica e que agora se pretenden mobilizar, para o cal se ven de presentar o Proxecto de modernización do desaugadoiro de fondo do encoro do Eume. Rev 0 de data 13 de maio de 2011, que dende logo non emprega para nada os criterios establecidos por ENDESA GENERACIÓN, S.A. nos seus SXMA ISO UNE 14001 e EMAS, recollidos na xa citada Resolución da autorización ambiental integrada (A.A.I.) para a unidade de produción térmica e o vertedoiro controlado de residuos non perigosos, que se acompaña.

Para ter unha idea da sensibilidade medioambiental e de sostenibilidade do medio receptor do citado documento, e como exemplo dos novos tempos avalados pola práctica e o desenvolvemento científico, transcríbese textualmente: “El RD 927/88 fija el límite para aguas salmonícolas en 25 mg/L; no obstante, para este parámetro reconoce situaciones de excepcionalidad por situaciones meteorológicas o geográficas de tipo natural. A pesar de que la actuación proyectada no responde a un patrón natural, se considera razonable catalogarla como excepcional y acogerse a rangos más altos de los establecidos en el citado Real Decreto, avalados por la práctica y el desarrollo científico. En este sentido, las experiencias llevadas a cabo por EDF (Electricité de France) en los obligatorios vaciados decenales de embalses, así como a la propia experiencia de ENDESA en la materia, reiteran como límites tolerables de materias en suspensión para la vida piscícola un primer umbral de 2000 mg/L que puede mantenerse más de 24 h con contenidos de oxígeno disuelto por encima del 50% de saturación, un segundo umbral de 5000 mg/L a partir del cual pueden darse efectos sobre las poblaciones de peces si su duración supera 10 h y si simultáneamente se dan concentraciones de oxígeno disuelto de 5 mg/L. Estas referencias [4] coinciden en gran medida con estudios específicos sobre el efecto combinado de las materias en suspensión y la concentración de oxígeno disuelto sobre la mortalidad de trucha [5], donde se acredita que con concentraciones de oxígeno de 6 mg/L, la mortalidad de trucha expuesta a una concentración de materia en suspensión de 5000 mg/L es del 10% en 9h. Dado que la densidad del sedimento del embalse es muy baja (1,1 g/cm3), se establece como umbral máximo admisible una concentración de materia en suspensión (MES) de 2000 mg/L a la salida de la última balsa de decantación proyectada”.

[4] Cardinal, H. (1989). Procédure LIVRE (Limitation de l’impact de Vidange des Retenues). Dép. Environnement Aquatique el Atmosphérique. Electricité de France. Paris. 96 pp.

[5] Garric J. Migeon B. & Vindimian E. (1990) Lethal effects of draining on brown trout. A predictive model based on field and laboratory studies. Wat. Res. 24, 59-65

O que non cita o documento “Proxecto de modernización do desaugadoiro de fondo do encoro do Eume. Rev 0 de data 13 de maio de 2011”, é que se estamos nesta situación de ter que realizar esta actuación proxectada, que non responde a un patrón natural, é debido á neglixencia da concesionaria ENDESA de non ter realizado os obrigatorios vaciados decenales de encoros.

E seguimos insistindo en que o problema non está na cantidade de sedimentos ou nos sólidos en suspensión que se poidan xerar durante a execución do proxecto. O verdadeiro problema é que entendemos que estes sedimentos é moi probable que teñan a desgraciada característica de residuos perigosos, e o proxecto preve a súa redistribución por todo o cauce do Eume e ría de Ares.


ALEGACIÓNS:

Seguindo a mesma orde que figura exposta no “Proxecto de modernización do desaugadoiro de fondo do encoro do Eume. Rev 0 de data 13 de maio de 2011”:


Alegación 1:

Las dos opciones o alternativas que se han establecido para el desalojo del depósito de sedimentos existente en las inmediaciones de los desagües de fondo son, en síntesis, las siguientes:

• Alternativa 1: Dragado del depósito de sedimentos mediante embarcación provista de draga de tipo “cuchara” y transporte posterior a vertedero autorizado.
• Alternativa 2: Desalojo subacuático del depósito de sedimentos mediante un sistema de aspiración por bombas y posterior reubicación de los materiales desalojados en un punto seleccionado del mismo vaso de embalse

Existe outra alternativa que non se tivo en conta que sería a do desaloxo subacuático do depósito de sedimentos mediante un sistema de aspiración por bombas e o seu posterior transporte en contenedores estancos a vertedoiro autorizado ou ao seu tratamento, no caso de que a súa caracterización non indique presenza de substancias perigosas, no depósito de cinco millóns de metros cúbicos co resto das lamas da Planta TEL, ao fin e ao cabo a situación actual é por neglixencia no mantemento do encoro, por parte da concesionaria, ENDESA GENERACION, S.A..

Debemos ter en conta as limitacións que impón respecto do DPH o artigo 6.1, apartados a e b, do Real Decreto Lexislativo 1/2001, polo que se aproba o Texto Refundido da Lei de Augas, tanto a zona de policía de 100 m como a servidume de uso público de 5 m, as opcións ou alternativas establecidas están limitadas por Lei.

Ademáis de que, segundo o Artigo 97 apartados a e b, do Real Decreto Lexislativo 1/2001, polo que se aproba o Texto Refundido da Lei de Augas, “queda prohibida, con carácter xeral, e sen perxuizo do disposto no artigo 100, toda actividade susceptible de provocar contaminación ou degradación do dominio público hidráulico”


Alegación 2:

En el análisis del cómputo realizado según el método propuesto, según aspectos técnicos, ambientales y económicos, donde se destaca la notable diferencia existente entre las dos alternativas, y en el que la alternativa 2 descrita, supera a la alternativa 1 en todos los criterios, especialmente en el ambiental.

Discrepamos totalmente neste punto, xa que ten máis influenza ambiental o propio uso da técnica da draga, fronte á aspiración por bombas. Ademais, non se poden empregar criterios económicos, xa que dacordo co artigo 117.1, do Real Decreto Lexislativo 1/2001, polo que se aproba o Texto Refundido da Lei de Augas, se cita que; en caso de infracción ”As citadas infraccións se calificarán reglamentariamente de leves, menos graves, graves ou moi graves, atendendo á súa repercusión na orde e aproveitamento do dominio público hidráulico, a súa trascendencia polo que respecta á seguridade das persoas e bens e ás circunstancias do responsable, o seu grao de malicia, participación e beneficio obtido, así como ao deterioramento producido na calidade do recurso”

Neste caso concreto, se estamos nesta situación de ter que realizar esta actuación proxectada, é debido á neglixencia da concesionaria ENDESA por non ter realizado os obrigatorios baleirados decenais de encoros. Como nunca foron realizados, dende o ano 1960, pódese calcular a cantidade de cartos que se ten aforrado ENDESA na xestión da concesión do CH Eume e, polo tanto, dos beneficios obtidos, o que debería rematar coa apertura dun expediente sancionador.


Alegación 3:

Cítase que:

Reubicación de los sedimentos situados frente a la embocadura de los desagües de fondo en el embalse. Esta tarea se llevará a cabo en dos fases:

Primera fase: retirada y reubicación de 252 m3 50 m aguas arriba con bomba sumergida. La zona despejada estará limitada por taludes de seguridad con pendiente 1V/2).

Segunda fase: retirada y reubicación de 1.106 m3 con bomba sumergida. La zona despejada, con planta semicircular, estará limitada por taludes de seguridad con pendiente 1V/2,5H).

Debemos ter en conta o Artígo 97 do Real Decreto Lexislativo 1/2001, polo que se aproba o Texto Refundido da Lei de Augas, xa que nas Actuacións contaminantes prohibidas:

Queda prohibida, con carácter xeral, e sen perxuízo do disposto no artigo 100, toda actividade susceptible de provocar contaminación ou degradación do dominio público hidráulico, e, en particular:

• a) Acumular residuos sólidos, entullos ou substancias, calquera que sexa a súa natureza e o lugar no que se depositen, que constitúan ou poidan constituir un perigo de contaminación das augas uo de degradación do seu entorno.
• b) Efectuar accións sobre o medio físico ou biolóxico afecto á auga, que constitúan ou poidan constituír unha degradación do mesmo.
• c) O exercicio de actividades dentro dos perímetros de protección, fixados nos Planos Hidrolóxicos, cando puideran constituir un perigo de contaminación ou degradación do dominio público hidráulico.

E ademais, debido ás características pluviométricas da zona xa comentadas (valor medio anual de 1.660 L/m2, con valores extremos de 2.604 L/m2 ano, 772 l/m2 mes e 126 l/m2 día), existe unha alta probabilidade de que xurdan problemas.


Alegación 4:

Cítase que:

De acuerdo con los análisis de las características físicas generales del sedimento muestreado en octubre de 2010 (Tabla 14; muestras EUM.01-EUM.03) se tienen los siguientes resultados:

Domina la fracción fina (arcilla y limo). Las gravas, aunque en un porcentaje significativo en peso, son muy escasas en volumen. Esta composición del sedimento cercano a la presa es indicadora de la gran capacidad de decantación que posee el embalse a lo largo de su recorrido, explicada en parte por el mantenimiento de cotas altas y también por su elevada profundidad media.

El contenido en materia orgánica se puede considerar bajo, lo que está de acuerdo con el estado oligotrófico del embalse. Este bajo contenido en materia orgánica del sedimento también supone que éste posee una escasa DBO5, lo que resulta relevante, pues es indicativo de que su eventual movilización no debería llevar asociados consumo de oxígeno disuelto significativos.

Simplemente se realizou unha análise granulométrica e non se aporta ningunha analítica físico-química dos citados sedimentos, nin caracterización do seu contido en metais, nin unha simple evaluación da súa ecotoxicidade, a pesares de que nas augas e cauce receptor se dispón de abondosa información sobre o seu contido en: Nitratos, Fluoruros, Ferro, Manganeso, Cu, Zn, B, As, Cd, Cr total, Pb, Se, Hg, Ba, CN-, SO4-2, Cl-, PO4-3, Fenois, Hidrocarburos disoltos ou emulsionados, Hidrocarburos policíclicos aromáticos, Plaguicidas totais, Nitróxeno total, Substancias extraíbles con cloroformo, etc. Serían especialmente interesantes esos datos do punto de mostraxe que existe inmediatamente augas abaixo da Central Hidráulica do Eume (Aprox. 20 Km augas abaixo do punto de vertido), o que realmente resulta estraño e sospeitoso.

No “Proxecto de modernización do desaugadoiro de fondo do encoro do Eume. Rev 0 de data 13 de maio de 2011” cítase múltiples veces a boa osixenación das augas no CH Eume, cando é de sobra coñecido que na fase sedimentaria pasa coa profundidade a situación anóxica, o que xera compostos, en xeral, de máis alta toxicidade.

E coñecendo tamén que na zona sedimentaria, “numerosos estudios realizados na última década sobre zonas húmidas naturais e artificiales, constituídas principalmente para o tratamento de drenaxes ácidos de mina, puxeron de manifesto unha producción neta de alcalinidade e uhna reducción da concentración de metais, se ben os mecanismos que estarían involucrados nestes procesos non parecen estar totalmente entendidos. Algúns dos procesos implicados na mellora da calidade das augas inclúen a sedimentación, adsorción, complexación, absorción vexetal uo reaccións de oxidación-reducción mediatizadas microbiolóxicamente. O desenvolvemento dunha vexetación densa proporciona un substrato axeitado para desenrolo microbiolóxico, reducíndose o potencial redox, e aporta materia orgánica que interven na adsorción e complexación metálica. Os mecanismos que podrían contribuir á xeración alcalina ou consumo de acidez nas zonas húmidas son, principalmente, a reducción do sulfato a sulfuro e a reducción do Fe3+ a Fe2+ na zona anaerobia, con intervención biolóxica. Bacterias sulfato-reductoras foron encontradas en gran número de mostras tomadas no substrato de algunhas lagoas e existe a evidencia de que o ión férrico se reduce a ferroso na faixa anaerobia das zonas húmidas e sedimentarias”. (Aguas de drenaje de mina afectadas por la oxidación de sulfuros. variaciones estacionales de su composición, C. Monterroso y F. Macías, Universidad de Santiago, Dpto. Edafoloxía e Química Agrícola)


Alegación 5:

En el río aguas abajo de la presa, y consecuentemente también en la ría de Ares, las acciones con potenciales efectos son la limpieza inicial de sedimentos acumulados en los conductos de desagüe, posibles vertidos y derrames accidentales de sustancias contaminantes, las pruebas de los desagües y la puesta en explotación de los desagües de fondo. La limpieza de los desagües de fondo se iniciará después de la colocación del escudo de seguridad; se supone que éstos contienen una cierta cantidad de sedimento de características similares a las del sedimento del embalse en las proximidades de la presa. La cantidad máxima de sedimento que se extraerá por la salida de los desagües se estima en unos 30-40 m3. Esta operación constituye riesgo de enturbiamiento de las aguas del río circulantes bajo la presa.

Ao non existir unha caracterización físico-química dos citados sedimentos e non dispor de analíticas físico-químicas, nin caracterización do seu contido en metais, nin unha evaluación da súa ecotoxicidade, e ningunha información sobre o seu contido en: Nitratos, Fluoruros, Ferro, Manganeso, Cu, Zn, B, As, Cd, Cr total, Pb, Se, Hg, Ba, CN-, SO4-2, Cl-, PO4-3, Fenois, Hidrocarburos disoltos ou emulsionados, Hidrocarburos policíclicos aromáticos, Plaguicidas totais, Nitróxeno total, Sustancias extraíbles con cloroformo, etc., é imposible poder evaluar o impacto destes 30-40 m3 sobre o río augas abaixo do encoro e, consecuentemente, tampouco sobre a ría de Ares. Por tanto, considerar que o único problema é o risco de enturbiamiento das augas do río circulantes baixo o encoro é puramente anecdótico, xa que terían efectos negativos sobre os usos de consumo da auga dos asentamentos que se abastecen do río, porque realmente se trata de augas pre-potables, e sobre a pesca fluvial e na ría de Ares.


Alegación 6:

Con referencia a las Medidas para prevenir la contaminación del agua por sólidos en suspensión y como fase previa a cualquier actuación se construirán 4 balsas de decantación en los primeros 1,3 km de cauce, en el sector situado entre la presa y la Central eléctrica. La primera a 360 m de la presa (500 m3), la segunda a 680 m (500 m3), la tercera a 780 m (700 m3) y la cuarta a 1.370 m (900 m3). La construcción de las balsas consistirá en el cerramiento del cauce con azudes de 1 m de altura sobre el nivel de agua con el caudal actual, fabricados con sacos terreros trasladados a la zona en helicóptero. Dichos sacos se retirarán una vez se hayan dado por concluidas las pruebas y circule el caudal de mantenimiento con normalidad. (En las figuras 12-16 se ilustra la distribución de las balsas y su aspecto aproximado, y su ubicación. El objetivo es decantar en lo posible la mayor cantidad de partículas que en mayor grado contribuyen a los sólidos en suspensión (las de mayor tamaño y densidad). Posteriormente, una vez acabadas las pruebas, se efectuará un análisis Terrattest© del sedimento. Si la cantidad y composición del sedimento es similar a la anterior al proyecto no se tomará ninguna medida. En caso de encontrarse diferencias sustanciales se adoptarían medidas consensuadas con la Autoridad Competente como por ejemplo sueltas controladas para movilizar el material sedimentado en condiciones de máxima dilución.

Y Gestión de los sedimentos movilizados en el embalse, con el fin de evitar o minimizar un posible enturbiamiento de las aguas del embalse a partir de las labores de retirada y reubicación de sedimentos desde la zona próxima a la presa, se llevarán a cabo tales labores con el embalse plenamente estratificado térmicamente; es decir con una termoclina persistente que garantice un gradiente creciente de densidad del agua hacia el fondo, actuando como contención frente a la dispersión del sedimento movilizado más fino hacia niveles superiores de la columna de agua. En el mismo sentido, la zona seleccionada para la reubicación de los sedimentos deberá disponerse a la máxima profundidad posible y presentar un relieve lo más plano posible.

El equipo de bombeo utilizado para esta actuación deberá disponer de un sistema que garantice la dirección de salida del sedimento impelido hacia el fondo, con el fin de evitar la generación de plumas de turbidez hacia la superficie.

Debemos ter tamén en conta que, segundo o Artigo 97 apartados a e b, do Real Decreto Lexislativo 1/2001, polo que se aproba o Texto Refundido da Lei de Augas, todas estas actividades están prohibidas.

Ademais, as características pluviométricas da zona, comentadas anteriormente, garanten problemas de estabilidade nas 4 balsas de decantación.


Alegación 7:

Con referencia a la Gestión de los sedimentos acumulados en los desagües de fondo, Para prevenir la posible contaminación de las aguas del río por los sedimentos extraídos de los desagües de fondo (estimados en unos 30-40 m3), éstos se irán disponiendo en contenedores situados a la salida de los desagües y evacuados mediante la grúa para su transporte a vertedero.

La operación de carga del sedimento en los contenedores se efectuará en el interior del cuenco de amortiguación, el cual se encontrará debidamente aislado del río para evitar que cualquier fracción que quede fuera de los contenedores pueda pasar a las aguas. También, la actividad de limpieza de los desagües se programará con la cota del embalse lo más baja posible para reducir la probabilidad de que se produzcan vertidos por aliviadero mientras se realizan las operaciones de limpieza o de carga del sedimento en los contenedores.

El sedimento será gestionado como un residuo, por lo que deberá caracterizarse como tal. La tipología de vertederos para realizar su deposición será la que establezca el gestor autorizado a cargo de la actuación.

Entendemos que os sedimentos deben caracterizarse antes de realizar cualquier tipo de operación, e non con posterioridade, cando sexan xestionados


Alegación 8:

En referencia a el establecimiento de los objetivos de calidad y criterios de actuación durante las pruebas de los desagües de fondo

El plan de vigilancia del río Eume contará con los siguientes valores de referencia respecto a los valores que no deberán sobrepasarse.

• NH4 +: <1 mg/L O2 > 6 mg/L
• Materia en suspensión (MES): 500 mg/L.

El RD 927/88 fija el límite para aguas salmonícolas en 25 mg/L; no obstante, para este parámetro reconoce situaciones de excepcionalidad por situaciones meteorológicas o geográficas de tipo natural. A pesar de que la actuación proyectada no responde a un patrón natural, se considera razonable catalogarla como excepcional y acogerse a rangos más altos de los establecidos en el citado Real Decreto, avalados por la práctica y el desarrollo científico. En este sentido, las experiencias llevadas a cabo por EDF (Electricité de France) en los obligatorios vaciados decenales de embalses, así como a la propia experiencia de ENDESA en la materia, reiteran como límites tolerables de materias en suspensión para la vida piscícola un primer umbral de 2 g/L que puede mantenerse más de 24 h con contenidos de oxígeno disuelto por encima del 50% de saturación, un segundo umbral de 5 g/L a partir del cual pueden darse efectos sobre las poblaciones de peces si su duración supera 10 h y si simultáneamente se dan concentraciones de oxígeno disuelto de 5 mg/L.

Ademais do que establece o xa citado Real Decreto 927/88, temos que referirnos ao Real Decreto 1541/1994, de 8 de xullo, polo que se modifica o anexo número 1 do Reglamento da Administración pública da auga e da planificación hidrolóxica. Aprobado polo Real Decreto 927/1988, de 29 de xullo, de calidade esixida ás augas superficiais que sexan destinadas á producción de auga potable, este Anexo reproduce os límites obligatorios que figuran no anexo II da Directiva 75/440/CEE do Consello, de 16 de xuño, aos que deberá axustarse a calidade das augas continentais superficiais empregadas para a producción de auga potable, logo da aplicación dos tratamientos axeitados.

A norma comunitaria so permite que estes límites se superen, con carácter xeral, en caso de inundacións ou catástrofes naturais, así como no suposto de que as augas experimenten un enriquecemento natural en determinadas substancias que provoque a superación dos límites establecidos para os diferentes grupos e, con carácter restrictivo para determinados parámetros, por razóns meteorolóxicas, xeográficas ou no caso de augas superficiais de lagos de escasa profundidade e con augas case estancadas.

Alegación 9:

Na Fase de obras

La vigilancia comenzará 2 días antes de iniciarse la obra y finalizará 15 días después. Estará enfocada a analizar parámetros fisicoquímicos (temperatura, turbidez, conductividad eléctrica, pH, oxígeno disuelto y NH4 +) y biológicos (IBMWP de fauna bentónica de invertebrados). Además se controlará visualmente si existen afecciones a los peces y anfibios.

Se llevará a cabo una regresión empírica en laboratorio entre la turbidez medida con la sonda multiparamétrica y diferentes concentraciones de sólidos en suspensión reparadas con el sedimento del embalse. De esta forma se podrán elaborar registros continuos de turbidez que podrán ser extrapolados directamente a concentraciones de sólidos en suspensión.

Se instalará una sonda de turbidez que realice un registro en continuo de este parámetro en el caudal saliente del embalse, aguas arriba de la primera balsa de decantación. El registro comprenderá todo el periodo de duración de las obras.

Diariamente se analizarán los siguientes parámetros: temperatura, conductividad eléctrica, oxígeno disuelto, pH y NH4 + en el mismo punto que la turbidez y aguas arriba del barranco de Ventureira.

Semanalmente se analizará el IBMWP en los mismos puntos indicados.

En función de los resultados que se vayan obteniendo se podrá modificar justificadamente el número de puntos de muestreo, la frecuencia de análisis y los parámetros fisicoquímicos considerados.

Entendemos que o “control visual” das afeccións a peces e anfibios nas condicións de obra é unha medida fóra de lugar, que reflicte o pouco interese que ten ENDESA por especies incluídas dentro do Catálogo Galego de Especies Ameazadas (Decreto 88/2007 do 19 de abril), como poden ser Chioglossa lusitanica, Hyla arborea, Rana iberica, etc.

O feito de tentar controlar por técnicas Nefelométricas, vía turbidimetría, os sólidos en suspensión xerados na auga por sedimentos estratificados e coloreados, cada capa por diferentes concentracións de previsibles humus e cantidades apreciables de sulfuros metálicos e nas concentracións que se citan no documento, parécenos simplemente anecdótico.


Alegación 10:

Non se realiza ningún balance hídrico de previsión de suministro de auga á poboación afectada nas condicións que establece o Real Decreto 140/2003, de 7 de Febreiro, nin tampouco se realiza referencia algunha sobre o establecimiento dun programa de seguemento logo da operación e, consecuentemente, dun plan de recuperación do espazo por se fóra necesario. Tampouco se describe unha programación temporal das medidas ou mecanismos necesarios para a reducción ou eliminación doutros impactos non previstos no documento e que puideran xurdir.

Por todo o anteriormente exposto,
SOLICITA que presentando este escrito dentro do prazo sexa admitido e que se dicte resolución na que se rexeite o “Proxecto de modernización do desaugadoiro de fondo do encoro do Eume. Rev 0 de data 13 de maio de 2011” en base ás argumentacións expostas.

Á espera da aceptación das presentes ALEGACIÓNS

Atentamente,

Documentación que se acompaña:

Resolución de 5 de xullo de 2007, da dirección xeral de calidade e avaliación ambiental, da Consellería de Medio Ambiente, Territorio e infraestructuras da Xunta de Galicia, pola que se outorga a autorización ambiental integrada para a unidade de produción térmica e o vertedoiro controlado de residuos non perigosos e se formula a declaración de impacto ambiental no concello de As Pontes (A Coruña). Titular: ENDESA GENERACIÓN, S.A. clave: 2005/0479_aia/ippc.

A AUGAS DE GALICIA, CONSELLERIA DE MEDIO AMBIENTE, TERRITORIO E INFRAESTRUCTURAS
__________________