O poder da indiferenza, ... Por Santiago Alba Rico

Santiago Alba Rico [*]

15.11.2011

Segundo unha sondaxe do CIS publicado o pasado 4 de novembro, á maioría dos españois -ata un 76,7%- non lle interesa en absoluto a política mentres que só un 7,6% declara sentir "moito" interese por ela e apenas un 25,4% "bastante". A desconfianza cara a políticos, partidos e institucións converteuse no chan xeolóxico da nosa vida cotiá. E con todo, segundo a mesma enquisa, o 83% dos españois, case todos eles sen interese, sen fundamento, sen compromiso de ningunha clase, convencidos de que nese xesto non se xoga nada, declaraba a súa intención de acudir ás urnas o 20 de novembro.

Que quere dicir este paradoxo? Con independencia das razóns que levan á maior parte dos españois a votar -adhesións fiduciarias moi semellantes ás que poden ligarnos a un equipo de fútbol, a unha estrela da canción ou a un ditador- o certo é que hai que recoñecer esta contradición que, antes de calquera acción de Goberno, desconecta xa radicalmente democracia e eleccións: os indiferentes votan mentres que os comprometidos, os interesados, os conscientes quedan en casa -ou votan en miniatura.

O bipartidismo goberna desde fai anos sobre a base dunha "indiferenza" social fronte á cal os políticos senten completamente libres de facer o que queiran: as urnas son tan vinculantes como o sexo ocasional nunha noite de borracheira.

Cando Rubalcaba, no arranque da campaña, mostraba a súa preocupación polos "indiferentes" de esquerdas que podían favorecer a vitoria do PP, estaba preocupado en realidade polo feito de que o PSOE non conta con suficiente "indiferenza" do seu lado como para equilibrar a que vai dar a vitoria aos seus xemelgos rivais. Nalgún sentido, o reproche aos sectores abstencionistas é o de que se interesan demasiado pola política como para votar, o que sen dúbida prexudica aos seus intereses. A "indiferenza" é moito máis reaccionaria -e polo tanto moito máis constante- que o compromiso, sempre crítico, e o PSOE, a pesar de todos os seus méritos, non logrou convencer aos "indiferentes" de que é tanto ou máis reaccionario que o PP. Por iso durante as campañas electorais vólvese durante tres semanas de esquerdas, ou anfibio entre os dous bandos, tratando de sumar votos conscientes aos seus votos indiferentes.

E o movemento 15M? O seu inmenso valor reside no feito de que xurdiu desa mesma indiferenza para repolitizar a razoable desconfianza nos políticos, os partidos e as institucións. A súa potente forza deslegitimadora reflectirase escasamente nos comicios, pois quedará absorbida, de xeito disperso, en abstención, voto en branco e apoio consciente a forzas minoritarias. A propia distribución que reflicte a enquisa citada deixa ao movemento fóra de xogo. Pero "fóra do xogo" é onde agora mesmo se xoga a posibilidade de conservar -como nos mosteiros medievais a cultura- a vida política. A conciencia e a democracia discorren paralelas ao poder, que se reproduce con todo, con todos os seus efectos reais e ás veces mortais, a partir da indiferenza.

O propósito, xa que logo, debe ser dobre: afastar á indiferenza das urnas, onde se volve peligrosísima -sobre todo en tempos de crises, e preparar un recinto onde os indiferentes, primeiro inofensivos, logo conscientes, poidan repolitizarse antes de volver, por unha vía ou outra, ao poder. Necesítase tempo, é verdade, mais canto máis anticapitalista sexa o 15M, máis conciencia creará; e canto máis 15M sexa o 15M, máis apoios recibirá.

Fontes: Iniciativa Debate e Diagonal.

[*] Santiago Alba Rico, filósofo, arabista e escritor.
__________________