"O gran sufrimento causado por desafiuzamentos realizados as persoas, leva-as para o suicidio" - Entrevista con Manuel Gomez-Beneyto, ... Por Myriam Mancisidor

Por Myriam Mancisidor [*]
03.03.2013

Manuel Gómez-Beneyto [**] psiquiatra, é mestre e unha das voces máis respectadas en saúde mental en Europa. Profesor de Psiquiatría da Universidade de Valencia e Coordenador Científico da Estratexia Nacional de Saúde Mental, Gómez-Beneyto segue tres liñas principais de investigación: epidemioloxía psiquiátrica, avaliación dos servizos de saúde mental e psicoterapia. De caracter afable e tímido sorriso, o psiquiatra participou esta semana nunha conferencia organizada pola Confederación Española de Agrupaciones y Personas con Enfermedad Mental (FEAFES) en Soto del Barco (Asturias), titulado "Saúde mental:. Hoxe e futuro", A porta pechada, 16 especialistas en saúde mental en España, analizaron a evolución e retrocesos deste servizo que rexistra cada vez maior demanda.

- Cal foi a evolución da enfermidade mental en España?

- Nós non temos datos, é a verdade. Ou sexa, a resposta á súa pregunta é que a situación económica aumentou a taxa de depresión ou as taxas de suicidio, pero non temos números para probar iso, porque non hai sistemas de información axeitados que podan revelar esa evolución de forma fiable. Pero, sabemos que determinados factores económicas poden influír na saúde mental da poboación, porque iso xa está comprobado noutros países e pode ser aplicado a España.

- A que cambios económicos se refire?

- De todos os efectos que pode crear unha crise económica na poboación, débese subliñar, en relación á saúde mental, a pobreza: afecta non só a unha maior incidencia de depresión e estados de ansiedade, senon que tamén empeora a evolución da enfermidade a longo prazo. En segundo lugar hai que destacar o endebedamento, tamén causante de depresión e estados de ansiedade. Tamén inflúe en terceiro lugar, o aumento da percepción das desigualdades económicas, que tamén causa a enfermidade mental. Así, aínda que non temos datos, sabemos que todos estes factores determinan un aumento na depresión.

- E sobre o suicidio?

- As taxas de suicidio en España, segundo os datos manexados polo Instituto Nacional de Estatística (INE), non cambiaron, pero iso non significa que non haxa un cambio. O que pasa é que eses cambios non os capta o INE, porque non afectan ao monto total de suicidios, pero si a un moi específico sector, ás persoas desafiuzadas, por exemplo. Houbo cinco, seis ou sete suicidios en relación aos desafiuzamentos é un indicador moi claro de que esta lexislación aumenta o número de suicidios, é unha relación causal.

- As persoas que deciden pór fin á súa vida, porque non poder facer frente a unha hipoteca, estaban anteriormente perturbadas?

- Non, non, non. Suicidanse ante o desaloxo, non hai dúbida. Que esas persoas estaban previamente perturbadas? Non está demostrado. Os estudos feitos sobre a enfermidade mental como causa de suicidio mostra xeralmente que unha porcentaxe significativa de persoas xa tiveron un trastorno mental, pero nen moito menos son asi todos os casos. Non é certo, entón, que o argumento de que, se unha persoa comete suicidio é enfermo mental. Hai persoas que no seu perfecto xuízo aínda toma decisións racionais de matarse en circunstancias insostibles e gran sufrimento, e iso se aplica aos desafiuzamentos.

- Ante iso, que debería fazer a administración de saúde?

- A administración sanitaria debería, por unha banda, aumentar os recursos para que poidan atender á demanda crecente das enfermidades da poboación. Non só para a xustiza social e humanitaria, senon por razóns económicas, xa que os desenvolvedores depresivos van inchar o número de persoas economicamente dependentes da Administración e, polo tanto, xerar prexuízos económicos considerables. Polo tanto, desde o punto de vista economicista, sería xustificado dedicar máis recursos a esta poboación vulnerable. Ademais, deben tamén darse cambios que favorezan a saúde xeral da poboación, que resolvan problemas que afectan á saude ppública: un exemplo sería cambiar a lexislación para evitar desafiuzamentos, e que este cambio lexislativo, que non afecta directamente o sistema de saúde, beneficie a saúde pública.

- Pola contra, asistimos a unha sucesión de recortes ...

- Estamos a introducir medidas lexislativas de cambio no sistema do coidado e da saúde, totalmente contrarias á solución dos problemas, que, deste xeito van a aumentar. O decreto de abril do ano pasado a través da introdución de cambios para a sustentabilidade do sistema, que conduce a unha diminución dos recursos humanos e materiais destinados ás persoas, produce un corte na dispoñibilidade e cobertura do sistema de saúde. O sector que é máis vulnerable é o enfermo mental. Estas leis están sendo aplicadas ao contrario do que deberia ser feito. Pero non hai só un problema económico, é de ideoloxía.

- Explique, por favor.

- Hai un problema de como concibir a sociedade en xeral e a saúde, en particular a saúde mental. Esta perspectiva neoliberal que está estendendose no noso país tende a ser contraria ao desenvolvemento da comunidade de saúde mental, que é o que se estaba a facer, e que é o que a Lei Xeral de Saúde pretende, e outros organismos como a OMS (Organización Mundial da Saúde) apoian. Está quedando todo reducido a un sistema centralizado, con un interés maior en coidados agudos, deixando en segundo plano ás persoas con enfermedades crónicas e, en particular, enfermedades mentais, persoas que deriva aos servizos sociais, negandolles polo tanto o dereito á saúde . Hai tamén cambios ideolóxicos.

- Como o que?

- A proposta de reforma do Código Penal tamén vai afectar a un sector de trastornos mentais graves polo feito de consideralo perigoso en si e non polas súas circunstancias. Así, podemos dicir que non hai só unha crise económica, senón de cambio de valores. Estamos pasando dun sistema que ten como obxectivo protexer ao cidadán e á cidadá, e dar seguridade a través do benestar social, a outro onde o que predomina é a centralización, eficiencia, disciplina e orde que exclúe moitas persoas.

- Defende o "Modelo de Avilés" para o tratamento de enfermidades mentais graves no seu entorno?

- O "Modelo Avilés" e outros comprobados, como por exemplo, o coidado de familiares a través de técnicas de psicoeducación para adestramento-los na xestión das crises e previlas, teñen demostrado a súa eficiencia económica, polo tanto hai que apoialos.

Fonte: http://www.vientosur.info

[*] Myriam Mancisidor, xornalista asturiana e mochilera. O seu twitter https://twitter.com/Myriammuros.

[**] Manuel Gómez Beneyto, é Licenciado en Mediciña (Universidade de Santiago de Compostela), Diploma en Mediciña Psicolóxica (Royal College of Psychiatrists de Londres) e Doutor en Mediciña, (Universidad de Valencia). Membro da Federación Española de Asociaciones de Psicoterapia (FEAP).

Catedrático de Psiquiatría, Coordinador da Unidade Docente de Psiquiatría do Departamento de Mediciña e Profesor de Psiquiatría Social do Departamento de Mediciña todo elo na Universidade de Valencia. Actualmente é profesor Honorario de dita Universidade.

As súas principais líñas de investigación relacionanse coa epidemioloxía psiquiátrica, a avaliación de servizos de saúde mental, e aa psicoterapia. É membro de CIBERSAM._____________________