Liñas vermellas en Ucraína e en todas partes, ... Por Noam Chomsky

Por Noam Chomsky [*]
06.05.2014

A crise actual en Ucraína é seria e ameazante, tanto que algúns comentaristas compárana coa crise dos mísiles en Cuba, en 1962.

O columnista Thanassis Cambanis resume o méollo do asunto en The Boston Globe: "A anexión de Crimea por (o presidente ruso Vladimir) Putin é unha ruptura da orde no que Estados Unidos e os seus aliados confían desde o fin da guerra fría, no que as grandes potencias só interveñen militarmente cando teñen consenso internacional ao seu favor ou, en ausencia del, cando non cruzan as liñas vermellas dunha potencia rival".

Polo tanto, o crime internacional máis grave desta era, a invasión de Iraq por Estados Unidos e Gran Bretaña, non foi unha ruptura da orde mundial porque, aínda que non obtiveron apoio internacional, os agresores non cruzaron liñas vermellas rusas ou chinesas.

En contraste, a anexión rusa de Crimea e as súas ambicións en Ucraína cruzan liñas estadounidenses. En consecuencia, "Obama concéntrase en illar á Rusia de Putin, cortando os seus lazos económicos e políticos co mundo exterior, limitando as súas ambicións expansionistas no seu propio vecindario e converténdoa de feito nun Estado paria", informa Peter Baker en The New York Times.

En suma, as liñas vermellas estadounidenses están firmemente plantadas nas fronteiras de Rusia. Por conseguinte, as ambicións rusas "no seu propio vecindario" violan a orde mundial e crean crise.

Este aserto é de aplicación xeral. Ás veces permítese a outros países ter liñas vermellas nas súas fronteiras (onde tamén se sitúan as liñas vermellas de Estados Unidos). Pero non a Iraq, por exemplo. Nin a Irán, ao que Washington ameaza continuamente con ataques ("ningunha opción retírase da mesa").

Tales ameazas violan non só a Carta de Nacións Unidas, senón tamén a resolución de condena a Rusia da Asemblea Xeral, que Estados Unidos acaba de asinar. A resolución comeza subliñando que a Carta da ONU prohibe "a ameaza ou o uso da forza" en asuntos internacionais.

A crise dos mísiles en Cuba tamén puxo de relevo as liñas vermellas das grandes potencias. O mundo achegouse perigosamente á guerra nuclear cando o entón presidente John F. Kennedy rexeitou a oferta do primeiro ministro soviético Nikita Kruschov de poñer fin á crise mediante un retiro público simultáneo dos mísiles soviéticos de Cuba e os mísiles estadounidenses de Turquía. (Xa estaba programada a substitución dos mísiles de Estados Unidos por submarinos Polaris, moito máis letais, parte do enorme sistema que ameaza con destruír a Rusia).

Naquel caso tamén, as liñas vermellas de Estados Unidos estaban na fronteira de Rusia, o cal era un feito aceptado por todos os involucrados.

A invasión estadounidense de Indochina, como a de Iraq, non cruzou liñas vermellas, como tampouco moitas outras depredacións estadounidenses no mundo. Para repetir este feito crucial: ás veces permítese aos adversarios ter liñas vermellas, pero nas súas fronteiras, onde tamén están colocadas as liñas vermellas estadounidenses. Si un adversario ten "ambicións expansionistas no seu propio vecindario" e cruza as liñas vermellas estadounidenses, o mundo enfronta unha crise.

No número actual da revista International Security, de Harvard-MIT, o profesor Yuen Foong Khong, da Universidade de Oxford, explica que existe unha "longa (e bipartidista) tradición no pensamento estratéxico estadounidense: gobernos sucesivos puxeron énfases en que un interese vital de Estados Unidos é previr que unha hexemonía hostil domine algunha das principais rexións do planeta".

Ademais, existe consenso en que Estados Unidos debe "manter o seu predominio", porque "a hexemonía estadounidense é a que sostivo a paz e a estabilidade rexionais", eufemismo que se refire á subordinación ás demandas estadounidenses.

Como son as cousas, o mundo opina diferente e considera a Estados Unidos un "Estado paria" e "a maior ameaza á paz mundial", sen un competidor sequera próximo nas enquisas. Pero, que sabe o mundo?

O artigo de Khong refírese á crise causada polo ascenso de China, que avanza cara á "primacía económica" en Asia e, como Rusia, ten "ambicións expansionistas no seu propio vecindario", co cal cruza as liñas vermellas estadounidenses. A recente viaxe do presidente estadounidense Obama a Asia tiña o obxectivo de reafirmar a "longa (e bipartidista) tradición", en linguaxe diplomática.

A case universal condena de Occidente a Putin fai referencia ao "discurso emocional" no que o gobernante ruso explicou con amargura que Estados Unidos e os seus aliados "enganáronnos unha e outra vez, tomaron decisións ás nosas costas e presentáronnos feitos consumados, coa expansión da OTAN en Oriente, co emprazamento de infraestrutura militar nas nosas fronteiras. Sempre nos din o mesmo: Bo, isto non ten que ver contigo".

As queixas de Putin teñen sustento en feitos. Cando o presidente soviético Mijail Gorbachov aceptou a unificación de Alemania como parte da OTAN "concesión asombrosa á luz da historia", houbo un intercambio de concesións. Washington acordou que a OTAN non se movería "un centímetro cara ao leste", en referencia a Alemania Oriental.

A promesa foi rota de inmediato e, cando o presidente soviético Mijail Gorbachov queixouse, indicóuselle que só fora unha promesa verbal, carente de validez.

Logo William Clinton procedeu a expandir a OTAN moito máis ao leste, cara ás fronteiras de Rusia. Hoxe día hai quen instan a levala até a mesma Ucraína, ben dentro do "vecindario" histórico de Rusia. Pero iso "non ten que ver" cos rusos, porque a responsabilidade de Estados Unidos de "soster a paz e a estabilidade" require que as súas liñas vermellas estean nas fronteiras rusas.

A anexión rusa de Crimea foi un acto ilegal, violatorio do dereito internacional e de tratados específicos. Non é fácil achar algo comparable en anos recentes: a invasión de Iraq foi un crime moito máis grave.

Con todo, vén á mente un exemplo comparable: o control estadounidense da bahía de Guantánamo, no sureste de Cuba. Foi arrebatada a punta de pistola a Cuba en 1903, e non foi liberada pese ás constantes demandas cubanas desde o triunfo da revolución, en 1959.

Sen dúbida Rusia ten argumentos máis sólidos ao seu favor. Aínda sen tomar en conta o forte apoio internacional á anexión, Crimea pertence historicamente a Rusia; conta co único porto de augas cálidas en Rusia e alberga a flota rusa, ademais de ter enorme importancia estratéxica. Estados Unidos non ten ningún dereito sobre Guantánamo, de non ser o seu monopolio da forza.

Unha das razóns polas que Washington rehúsa devolver Guantánamo a Cuba, presumiblemente, é que se trata dun porto importante, e o control estadounidense representa un formidable obstáculo ao desenvolvemento cubano. Ese foi un obxectivo principal da política estadounidense ao longo de 50 anos, que inclúe terrorismo en gran escala e guerra económica.

Estados Unidos dise escandalizado polas violacións aos dereitos humanos en Cuba, pasando por alto que as peores desas violacións cométense en Guantánamo; que as acusacións válidas contra Cuba non se comparan nin de lonxe coas prácticas regulares entre os clientes latinoamericanos de Washington, e que Cuba estivo sometida a un ataque severo e implacable de Estados Unidos desde o triunfo da súa revolución.

Pero nada disto cruza as liñas vermellas de ninguén nin causa unha crise. Cae na categoría das invasións estadounidenses de Indochina e Iraq, do rutineiro derrocamento de réximes democráticos e a instalación de desapiadadas ditaduras, así como do noso espantoso historial doutros exercicios para "soster a paz e a estabilidade".

[*] Noam Chomsky é profesor emérito de lingüística e filosofía no Instituto Tecnolóxico de Massachusetts, en Cambridge, Mass.

© 2014 Noam Chomsky |Distributed by The New York Times Syndicate | 03.05.2014


Fonte: http://www.jornada.unam.mx/

______________