A sociedade do malestar, ... Por Pablo Vaamonde

Por Pablo Vaamonde [*]
29.01.2015

Toda persoa debe ter dereito a deseñar o seu propio proxecto vital e traballar por construílo día a día. Para iso é necesario garantir a igualdade de oportunidades e que a sociedade permita o desenvolvemento persoal e profesional de cada quen segundo a súa capacidade, a súa valía e o seu esforzo. Hoxe xa non se dan estas condicións, de tal forma que moitos mozos, formados e cualificados, non teñen a oportunidade de exercer a súa profesión e desenvolver as súas calidades. As políticas impostas polo PP (na educación e no mundo do traballo) cortan as expectativas vitais e profesionais da mocidade, abocada a exercer traballos por baixo da súa cualificación e con salarios que non lle permiten saír da pobreza nin, en moitos casos, abandonar a casa paterna e construír o seu propio futuro.


Esta situación, xa prolongada no tempo, levou a moitos mozos a buscar o futuro lonxe das nosas fronteiras (“movilidade exterior”, segundo a ministra Fátima Báñez). Algúns xa volveron, porque as gadoupas do capitalismo especulativo tamén dominan noutras xeografías; outros languidecen -exercendo traballos precarios e mal pagos-, na espera de que cambie o vento. Pero o vento non cambia só e teremos que soprar todos noutra dirección. Esta situación de stand by terá consecuencias sobre a saúde, porque un dos factores que máis inflúen na saúde e no benestar é a capacidade de control da propia vida. E esa sensación de control, de dirixir o propio proxecto vital, hoxe en día os mozos -e outros non tan novos- non a teñen.

Nun traballo do profesor Marmott (citado por Navarro), sinala a importancia de poder controlar o traballo e a vida dun mesmo: “canto maior sexa a percepción de control da vida, maior será nivel de saúde”. Xa que logo, a renda, a educación, o status social e outras variables serían instrumentos para alcanzar esa vivencia de control. "Esta sensación preséntase en cada persoa e depende de como se relacione coas outras: canto maior sexa a sociabilidade e solidariedade, mellor saúde". As políticas ultraliberais, agora imperantes, caracterizadas polo darwinismo social, provocan patoloxía colectiva e deterioran a calidade de vida e a percepción de saúde da maioría da poboación. O énfase na competitividade, a ausencia de protección social, a inseguridade laboral e o desemprego producen deterioro social e aumento da mortalidade en todas as idades.


Este feroz darwinismo social e a presión da industria farmacéutica leváronnos a unha sociedade do malestar. En moitos casos o malestar é obxectivo, causado por condicións externas opresivas, pero tamén existe unha gran intolerancia ao disconfort físico e psicolóxico, de tal forma que se medicalizan –converténdoas en doenzas que necesitan tratamento-, os problemas da vida cotiá (a tristeza, a pena, o temor, a inseguridade). O consumo de ansiolíticos disparouse nos últimos anos en España. A poderosa industria farmacéutica presenta as medicinas como un elixir que axuda a superar o malestar e construír unha burbulla de felicidade (ou máis ben de inconsciencia). Barbara Starfield xa alertaba en 2002 que a iatroxenia é a terceira causa de morte en EEUU. Nós tamén imos por ese camiño.

O pensador Byum-Chul Han, no seu libro “A sociedade do cansazo”, debuxa un mundo obsesionado polo rendemento, uns individuos exhaustos pola competitividade feroz, sempre alerta. O fracaso non se admite. Os que non seguen o ritmo quedan excluídos, o que xera gran angustia: “A xente ve a vida como o xogo das cadeiras, no que un momento de distracción pode comportar unha derrota irreversible". Neste marco de consumismo e individualismo hedonista, “somos incapaces de controlar a velocidade do coche que nos leva e entregámonos á compra compulsiva de saúde”. Espérase da medicina o que non pode dar, e esquécese que os medicamentos non son inocuos, teñen efectos secundarios e, nalgúns casos, poden adiantar a morte. Han propón, para superar o permanente estado de malestar do home moderno: “a forma de curar esta depresión colectiva é deixar atrás o narcisismo; mirar ao outro, darse conta da súa dimensión, da súa presenza”. É tarefa da mocidade construír outro mundo con novos valores, lonxe da competitividade feroz, o narcisismo e a autocomplacencia.

Blogue persoal de Pablo Vaamonde:

Pavillón de Repouso

http://pablovaamonde.blogspot.com.es/

[*] Pablo Vaamonde Garcia, nado na Baña en 1956. É médico de familia no Centro de Saúde de Labañou (A Coruña). Foi fundador e director da revista médica Cadernos de Atención Primaria (1994-2005), presidente da Asociación Galega de Medicina Familiar e Comunitaria (AGAMFEC) de 1996 a 2005 e vicepresidente do Colexio Oficial de Médicos de A Coruña e responsable do Programa de Formación Continuada de 1998 a 2005. Foi director xeral de Asistencia Sanitaria do Sergas entre 2005 e 2006. Tamén foi membro da Comisión Sectorial de Sanidade que elaborou o Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega, colaborador habitual dos medios e autor de tres libros de narrativa: O fillo do emigrante (2002), O mes de abril (2004), Luz Divina e outros retratos (2006). Recibiu o Premio Lois Peña Novo en 2005, polo seu compromiso na promoción e defensa da língua de Galicia e é colexiado de Honra con Emblema de Prata (2007) do Colexio Oficial de Médicos da provincia de A Coruña.

Publicado no seu Blogue persoal | 29.01.2015.
________