Amosando publicacións coa etiqueta Patrimonio da Humanidade. Amosar todas as publicacións
Amosando publicacións coa etiqueta Patrimonio da Humanidade. Amosar todas as publicacións

domingo, febreiro 05, 2012

Salvar a fábrica de lapís, avanzar cara a Ferrol patrimonio da humanidade, ... Por Xoán Carmona Badía


Por Xoán Carmona Badía [*]
05.02.2012

Perante da mirada non sei se distraída ou resignada das institucións responsables da conservación do noso patrimonio, comezaron xa as obras de demolición da Fábrica de Lápices de Ferrol, probablemente o elemento máis representativo do patrimonio industrial de carácter civil da cidade. Sorprende, cando menos, porque como xa ten reflectido a prensa durante estas últimas semanas e como teñen manifestado o Colexio de Arquitectos, o colectivo de Veciños do Ferrol Vello e moi diversas persoas e colectivos, vaise derrubar un edificio que reúne unha presada de valores estéticos e históricos de primeira magnitude, apreciados non só polos ferroláns senón por todos os que como visitantes, como turistas ou como estudosos da historia e do patrimonio industrial tivemos a ocasión de coñecelo. O patrimonio industrial –que é o conxunto de edificios, maquinaria, tradicións de traballo e demais elementos que configuran os vestixios das actividades de tal caste– é unha parte do patrimonio cultural que nos países avanzados goza da mesma protección que outros elementos deste último. O patrimonio industrial ten un lugar, o mesmo que as obras de arte ou as construcións destinadas ao culto relixioso, nas actividades da Unesco e nos convenios que con esta institución ten asinado España. O Consello de Europa emitiu no seu intre dúas Recomendacións sobre o tema: a 872 (ano 1979) relativa á arqueoloxía industrial, e unha posterior, a nº R (90) 20 relativa á protección e á conservación do patrimonio técnico, industrial e de obras de arte en Europa. A alcumada Carta de Nizhni Tagil do ano 2003, representa unha posición que consensúa a valoración que nun amplísimo número de países recibe hoxendía o patrimonio industrial. Unha das mostras da importancia que as institucións internacionais outorgan ao patrimonio industrial é o feito da súa inclusión nas listas de bens culturais Patrimonio da Humanidade. O primeiro elemento do patrimonio industrial que recibiu esta distinción foi a mina de sal polonesa de Wieliczka, que a obtivo no 1978 e desde aquela ven recibindo miles de visitantes anuais chegando a acadar no ano 2011 nada menos que un millón dezanove mil. Posteriormente outros diversos elementos do patrimonio industrial de diversos lugares acadaron tamén o distintivo, de xeito que na actualidade hai xa corenta.

A importancia da etiqueta Patrimonio da Humanidade non é descoñecida no Ferrol, pois é precisamente unha das arelas da cidade a de conseguila, e a tal obxectivo teñense dedicado non poucos esforzos. O conxunto do Arsenal e das fortificacións da ría posúen unha dimensión, unha singularidade e unha autenticidade que merecen sen ningunha dúbida a devandita distinción, e todos agardamos que mais cedo que tarde a academos. Pero, ¿de que tipo de patrimonio falamos cando falamos desta cuestión? Pois dunhas instalacións industriais extraordinarias e duns elementos igualmente valiosos de protección militar. En definitiva, dun complexo no que a cerna é o patrimonio industrial: un arsenal militar que chegou ser nalgún intre o mais importante de Europa.

Non só por coherencia senón tamén por estratexia á hora de acadar un obxectivo no que a competencia é dura, o entorno histórico do noso futuro Patrimonio da Humanidade ten que ser igualmente coidado. De xeito coherente con este obxectivo –non sei se premeditada ou casualmente– pero coherente en todo caso, foi incoada e aprobada recentemente a declaración do Casco Vello de Ferrol como Ben de Interese Cultural. O que sí que non resulta, xa que logo, coherente e que agora se derrube o máis importante elemento do patrimonio industrial contido dentro do Casco Vello para construír un edificio que vai romper a estética e superar en altura ao que ven substituír. E que ademais se vai colocar xusto a carón do Baluarte de San Xoán, que está incluído na solicitude de declaración de Ferrol Patrimonio da Humanidade.

A Fábrica de Lapis ten en primeiro lugar un enorme valor histórico. Porque representa a matriz de todo un conxunto de industrias civís que se desenvolveron na cidade entre os anos 1940 e 1980; representa o pulo empresarial dunha cidade que trataba de romper co prexuízo de non ser quén de ter empresas propias distintas das públicas; e representa as tradicións de traballo dun espazo fabril no que chegaron a convivir case catrocentos operarios. Pero a singularidade e o interese da Fábrica de Lápices soborda claramente o local, pois foi a única desta especialidade en toda a historia de Galicia, unha das poucas que existiron nunca en territorio español, e un caso de extremo interese de importación de tecnoloxía na España pechada de aqueles anos.

A Fábrica de Lápices ten en segundo lugar un importante valor arquitectónico e estético. Non só pola súa elegancia, singularidade e vontade de estilo, rara nas fachadas dos establecementos industriais galegos, senón tamén pola súa probable autoría. Aínda que non está completamente demostrado que o seu proxecto fora obra de Rodolfo Ucha, a combinación na súa fachada de elementos art-decó e propiamente racionalistas así coma unha mán de testimuñas persoais inducen a pensar que foi o grande arquitecto ferrolán o autor do traballo.

E a Fábrica de Lápices ten un enorme valor como elemento do propio Casco Vello ferrolán. Na arquitectura e na memoria popular. E ten, ademais, o valor do contraste, é a outra fábrica histórica que queda no Ferrol. Unha fábrica con un triple valor, situada a poucos metros do futuro Patrimonio da Humanidade. Unha boa actuación na antiga Hispania sería unha boa carta de presentación sobre a capacidade da cidade de mirar polo seu patrimonio industrial. O fundamentalismo é un dos principais enemigos dunha política urbana practicable e sensata. Quizás non sexa preciso conservar toda a finca da Fábrica de Lapis. Mesmo semella que unha parte está nunha situación de difícil reversibilidade. Pero non é este o caso da fachada principal e do edificio de oficinas, que en realidade representan unha parte pequena do total. Nin tampouco da cheminea. Existen instancias que poden forzar a paralización cautelar do derrubamento e existen instancias que poden negociar a conservación das partes “máis nobles” da Fábrica de Lápices con destino a dotacións culturais ou doutro tipo, sen que se vulnere a normativa urbanística en vigor nin os dereitos adquiridos pola propiedade. Pero compre que actúen con urxencia. ¿Pensa alguén que derrubar un importante elemento do noso patrimonio industrial é unha boa forma de gañar posicións para conseguir que outros elementos do mesmo acaden a consideración de Patrimonio da Humanidade?

[*] Xoán Carmona Badía, é catedrático de Historia e Institucións Económicas da USC e vocal do Comité Internacional para a Conservación do Patrimonio Industrial (TICCIH-España)

Enviado por:
Alexandre Carrodeguas
-republicadetraballadoras@gmail.com-
5 de fevereiro de 2012 13:48
____________________

domingo, setembro 19, 2010

O VII Encontro de Asociacións para a Defensa do Patrimonio vai ter lugar en Ferrol os día 9, 10 e 11 de Outubro deste ano 2010


VII ENCONTRO DE ASOCIACIÓNS PARA A DEFENSA DO PATRIMONIO
Ferrol. 9, 10 e 11 de Outubro de 2010

O sentido dos Encontros de Defensa do Patrimonio é crear un espazo de coñecemento e discusión sobre o patrimonio, e de intercambio de experiencias entre os diversos grupos que se preocupan diso. Entendemos por patrimonio toda manifestación que nos representa, garda memoria e identifica, comprendendo tanto os elementos materiais, monumentais e arquitectónicos como os culturais.

SOS Monuments organiza, desde Cataluña, o Encontro deste ano, no que participan asociacións de defensa do patrimonio de diversas cidades de España. SOS Monuments é unha Asociación para a Defensa cívica do Patrimonio Cultural, fundada en 1997, con sede en Barcelona.

Ferrol acolle este ano o Encontro, aproveitando os traballos para a elaboración da súa candidatura a Patrimonio Mundial e a importancia singular do seu patrimonio civil e militar, sempre en relación co mar.

A participación local de técnicos, dirixentes, asociacións e veciños é a nosa principal meta, xa que o patrimonio incumbe a todos e cada un dos cidadáns. Este encontro pretende así ser un espazo para propor, discutir, sumar esforzos, ampliar miradas, intercambiar experiencias e coñecementos.

Como participar?
  • Asistir ás actividades propostas, invitar a persoas interesadas e difundir o evento.
  • Participar nas sesións de debate
  • Participar na elaboración do Mapa do patrimonio da Ría. Esta actividade busca recoller os elementos patrimoniais catalogados e non catalogados, así como o estado de conservación en que se atopan.

Mapa do Patrimonio da Ría

11 de Outubro 16:00 hrs. Galería Sargadelos.

Actividade que se insere no terceiro día do Encontro. Ferrol como centro urbano, insérese nunha unidade paisaxística maior, Ferrolterra. Trátase de crear conxuntamente un mapa patrimonial deste espazo.

A idea é que emerxan o máximo de elementos, espazos e áreas patrimoniais, talles como espazos naturais, de celebración ou edificios non catalogados, así como definir o seu estado, grao de conservación ou deterioración e valoración da súa fraxilidade.

A partir deste exercicio búscase recatar o patrimonio local e propor criterios de intervención, valoración e protección adecuados para a súa herdanza a futuras xeracións.

INSCRICIÓN

Inscrición Gratuíta: Inclúe actividades e transporte. A comida do día 10 terá un custo de 15€ e a inscrición realizarase por e-mail ata o día 2 de Outubro, sosmonuments@gmail.com. Para o resto das actividades, pode realizarse a inscrición ben á mesma dirección de correo, ou ben persoalmente o día 9 de Outubro, na Galería Sargadelos, de 9:00 a 10:00 horas; é fundamental para a previsión loxística do encontro.


Comisión organizadora VII Encontro de Patrimonio

SOS Monuments.

Asociación para a Defensa Cívica do Patrimonio Cultural

www.sos-monuments.org

Para contactar: 650.82.25.85


Nota de Ártabra 21: Por falta de comprensión e de consciencia de que as Xornadas se van desenvolver nunha cidade que está nun país que se chama Galiza e que ten unha lingua propia que é o Galego. Desde a organización [SOS Monuments] ignora-se un dos seus propios obxectivos, como é a defensa do patrimonio cultural inmaterial -por exemplo a nosa lingua, pois a propaganda do evento ignora o Galego á hora de publicitar o mesmo e confeccionar os convites. Desde Ártabra 21 lamentamos tal esquecemento e facemos un chamamento aos organizadores, para que subsanen este erro de tanta importancia.

Propaganda do evento:

Texto traducido, ao Galego, por Ártabra 21, apoiando-se nos recursos públicos de tecnoloxía lingüística desenvolvidos polo o Seminario de Lingüística Informática (SLI) da Universidade de Vigo
_____________

xoves, marzo 08, 2007

Van presentar unha batería de alegazóns ao proxecto de xestión de Ferrol patrimonio da humanidade para garantir o control democrático do mesmo

De: eu-ferrolterra@esquerdaunida.org
Para: artabra21@gmail.com
Data: 8 de marzo de 2007 14:31
Asunto: Van presentar unha batería de alegazóns ao proxecto de xestión de Ferrol patrimonio da humanidade para garantir o control democrático do mesmo

ESQUERDA UNIDA-IU PRESENTARÁ UNHA BATERÍA DE ALEGAZÓNS AO PROXECTO DE XESTIÓN DE FERROL PATRIMONIO DA HUMANIDADE, PARA GARANTIR O CONTROL DEMOCRÁTICO DO MESMO

ESQUERDA UNIDA-IU defendeu a necesidade de extremar os controis públicos e democráticos no Pleno extraordinario que tivo lugar hoxe pola mañán, en todo o referente ao proxecto de xestión de Ferrol, patrimonio histórico.

O proxecto que levouse ao Pleno amosaba notables carencias e zonas de obscuridade e ambiguedade que teñen que ser despexadas para evitar que se frustre a arela de conquerir para a nosa cidade a condición de cidade patrimonio da humanidade.

EU-IU tampouco entende de recibo non ter falado e gañado o compromiso de participación e axuda por parte das administracións públicas que o texto propón que formen parte do Padroado, ministerios de defensa e cultura e da Xunta. Non vale con dicir – como fixo esta mañán o propoñente – que ten falado coas administracións; requírense papeis para dotar de firmeza e veracidade calquer compromiso desta envergadura. Queremos tamén denunciar a práctica de exclusión practicada polo propoñente acerca dos profesionais da universidade, que supuso elaborar a proposta de costas a universidade, algo inconcebible nunha proposta de este xénero.

Para EU-IU hai que vencellar o éxito e a fondura do proxecto de Ferrol, patrimonio da humanidade, coa necesaria desblocaxe do atrancado convenio de defensa. Suliñar que hai nestes anos actuacións que amosaron a falla de interese real do goberno municipal para coidar o espazo da nosa cidade de actuacións moi graves: caso da planta de gas de Reganosa, ou as vivendas ao carón do baluarte, retraso incalificable nos planos de recuperación de Ferrol Vello, ... Actuacións moi agresivas en espazos sensibles e que expresan – alén de retóricas de ocasión – a falla dun criterio integral no que fai a preservación do legado histórico e natural da cidade.

ESQUERDA UNIDA-IU quere chamar a atención sobre ao alcance do consignado nos artigos 32, 33 e seguintes, artigos referidos ao patrimonio. Hai que sinalar que o artigo 32 acorda que se produce unha cesión en uso de toda unha serie de bens dunha importancia excepcional: castelo de s. Felipe, o arsenal civil da Cabana, o parque temático do centro de Prioriño Chico, o reduto de s. Xoán, o baluare de Canido, Foxo e as alamedas contiguas ao Arsenal, espazos cáseque todos de titularidade municipal; asemade se encomendan ao Padroado as responsabilidades de coordinación e supervisión no centro Torrente Ballester e no teatro Jofre. A nosa organización quere indicar que as competencias de xestión son tan amplias como para comprometer a capacidade de decisión sobre un conxunto de espazos que son fundamentais para a vida cultural e social da cidade. Mais cando ao longo desta lexislatura se teñen producido episodios de evidente descoordinación na programación eutilizaicón destes espazos.

A nosa organización vai presentar neste vindeiro mes unha batería de alegacións para clarificar os necesarios mecanismos de control público sobre as competencias e o patrimonio e recursos a xestionar pola fundación.