Entrevistas a Serge Latouche: O Decrecimento Sostíbel

De: Alexandre -mpoulo@teleline.es-
Para: artabra21@gmail.com
Data: 19 de abril de 2008 16:28
Asunto: Entrevistas a Serge Latouche


Entrevistas a Serge Latouche


SERGE LATOUCHE · DEFENSOR DO DECRECIMENTO
"Necesitaremos trinta planetas como este!"
VÍCTOR-M. AMELA - 09/03/2007

Teño 67 anos, nacín en Vannes e vivo en París. Son profesor emérito de Economía na Universidade París-XI. Estou casado e teño tres fillos e catro netos. Política? Alternativa, avogo por un cambio de modelo: son un obxetor do crecemento! Son agnóstico. O actual económico é insostíbel: hai que frealo e decrecer




- Defínese vostede como obxetor do crecemento?

- Si. Eu obxecto contra a imperante relixión do crecemento económico. Venérase o crecemento como fin en si mesmo, perséguese sempre crecer por crecer. ¡É algo irracional e suicida!

- Eu cría que crecer era bo.

- Si? En Europa, o produto interior bruto en 200 anos multiplicouse por trinta. E pregunto: somos hoxe trinta veces máis felices?

- Entendido.

- Consumimos 20 ou 30 veces máis, ¡iso si! A lóxica imperante é: ¡máis, máis, sempre máis! Iso condúcenos a unha colosal presión sobre os recursos naturais, a esgotalos.

- E a que ritmo crecemos hoxe?

- O crecemento económico europeo, segundo o PIB, é dun 2% cada ano.

- Non parece tanto...

- Crecer un 2% anual sobre a xa altísima cota de produción e consumo europea ¡é moitísimo! Os recursos son limitados.

- Explotaremos máis bolsas de petróleo.

- Queda menos petróleo cada día. E a súa explotación é cada día máis custosa. Dentro duns quince anos, un barril custará 400 dólares: ¡iso fará inviable a aviación civil!

- Acharemos novas fontes de enerxía.

- Os científicos non son tan optimistas respecto diso. Por hoxe, producir un quilo de carne de vaca europea esixe ¡seis litros de petróleo!

- Como calcula iso?

- Some o petróleo necesario para fabricar pensos, abonos, para mover tractores e a industria agroalimentaria do ramo, e o matadoiro, o transporte da carne...

- Entón a carne encarecerase...

- Ademais, esas vacas son viables porque fóra de Europa úsanse territorios - para cultivar soias e outras forraxes para os seus pensos- cuxa superficie equivale a ¡sete veces a de Europa! A cambio, exportámoslles residuos.

- Carne por merda.

- ¡Un 20% dos habitantes do planeta consome un 86% dos recursos do planeta! E na cúspide estamos a chamada clase consumidora mundial:600 millóns de persoas (cifra que coincide cos automóbiles que circulan na Terra), distribuídas así: 300 millóns en Europa, 200 millóns en EE. UU. e 100 millóns en Xapón e China.

- E todo o resto da humanidade anhelando entrar tamén neste club!

- Por iso a única saída sensata é decrecer. ¡Fomentar o crecemento é insensato, só conduce ao desastre global!

- En que medida cada repunte de crecemento mina recursos naturais?

- Medímolo polo chamado sinal ecolóxico,que consiste no impacto que o noso nivel de vida ten no espazo bioproductivo da Terra.

- Que entende por espazo bioproductivo?

- É o espazo que nos fornece de alimentos, enerxía, recursos: o planeta ten 51.000 millóns de hectáreas, das que 12.000 millóns son bioproductivas. ¡Delas dependemos todos os habitantes do planeta!

- Que parte dese espazo nútreme a min?

- Dada a actual poboación da Terra, cada un deberiamos sosternos con 1,8 hectáreas dese espazo bioproductivo.

- Di "deberiamos"... Non é así?

- O actual nivel de vida dos españois: necesita ¡4,5 hectáreas por persoa/ ano! para sosterse. Se todos os habitantes do planeta quixesen vivir como os españois..., ¡farían falta dous planetas e medio!

- E se quixesen vivir como os franceses?

- Serían necesarios tres planetas.

- E como os estadounidenses?

- Seis planetas.

- ¡Seis planetas!

- De seguir crecendo ao 2% anual, no ano 2050 a humanidade necesitaría xa explotar 30 planetas como a Terra para soster tal crecemento!. Agora consumimos o patrimonio acumulado pola Terra en miles de anos: hoxe queimamos nun ano o que a fotosíntesis tardou 100.000 anos en producir.

- Que deberiamos facer para frear isto?

- Volver a un sinal ecolóxico igual a 1 planeta e non máis: ou sexa, sosternos con 1,8 hectáreas por persoa e ano.

- Dite tres medidas para conseguilo.

- Só tres? Ben. Unha: optimizar o uso da enerxía, pois o grupo de estudiosos Nega-wat nun informe demostrou que en Francia poderiamos consumir ¡catro veces menos enerxía! con similar rendemento.

- Dúas.

- Volver a unha agricultura ecolóxica, con abonos naturais e sen pesticidas, e fomentar o localismo agropecuario. E tres: deixar de malgastar cada ano ¡500.000 millóns de dólares en publicidade! Isto por hixiene espiritual e material: en papel supón 50 quilos de bosque por persoa e ano.

- Quen son os beneficiarios do actual sistema?

- Grandes transnacionales como Monsanto. E todos nós somos á vez vítimas e verdugos...

- Viu a película de Gore?

- Si, e aconsello vela porque che conciencia. Aínda que non analiza a lóxica do sistema, non denuncia a lóxica perversa do crecemento. Non sinala responsabilidades.

- Podemos ser ricos de modo sostible?

- Se vinculamos riqueza a consumo material, non. Por iso o noso maior desafío actual consiste en redefinir a idea de riqueza: entendela como satisfacción moral, intelectual, estética, como emprego creativo do lecer.

- E lograrémolo, profesor?

- Lograriámolo se todos pensásemos como pensa o meu amigo o poeta Castoriadis, que sempre me di: "Eu prefiro adquirir un novo amigo a un novo coche".


Entrevista a Serge Latouche
"A modernidade traizoou o seu proxecto"
STEFANO PUDDU / ORIOL LEIRA - 04/04/2007

"Como cidadáns modernos, o noso imaxinario está totalmente colonizado polo economicismo"

"A tecnociencia e os tecnócratas imponnos formas de vida que non eliximos"

Serge Latouche (Vannes, Bretaña, 1940) encheu recentemente o Aula Magna da Universitat de Barcelona - nun acto que contou coa presenza, entre outros, do barcelonista Lilian Thuram. Latouche, que se autodefine como "obxetor de crecemento", é profesor emérito de economía da Universidade de París-XI e presidente do Instituto de Estudos Económicos e Sociais para o Decrecimento Sostíbel.

A ´décroissance´ está irrompendo no debate político e social. Como e cando xorde esta idea?

Nace sobre todo da conxunción de dous grandes correntes. A primeira é a crítica ao desenvolvemento e á sociedade de consumo que xurdiu nos anos sesenta a partir das obras de Ivan Illich, primeiro, e de autores como André Gorz, Cornelius Castoriadis ou François Partant. Todos eles tiñan experiencia directa dos fracasos do desenvolvemento no Terceiro Mundo; co tempo, formouse unha pequena internacional de pensadores - Gustavo Esteva en México, Arturo Escobar en Colombia, Vandana Shiva en India, Raimon Panikkar...- que puñan en dúbida a suposta bondade do desenvolvemento. A Illich preocupáballe que as persoas nos fixésemos cada vez máis dependentes das nosas próteses artificiais, e propuña un tecno-xaxún ante o totalitarismo tecnolóxico da nosa época. A conclusión era que o desenvolvemento non é desexable e se saímos del a nosa vida gañará en calidade.

- e a segunda corrente?

A segunda é a crítica ecolóxica, que se remonta especialmente á obra de Nicolas Georgescu-Roegen, o primeiro economista que demostrou de forma contundente a inconsistencia ecolóxica das teorías do crecemento. Tamén hai que mencionar o informe sobre os límites do crecemento do Club de Roma. A conclusión era que o crecemento ilimitado non só non é desexable: nin sequera é posible. Do encontro destas dúas correntes nace a idea do decrecimiento a principios de 2002 durante un encontro en París auspiciado pola Unesco baixo o lema "Desfacer o desenvolvemento, refacer o mundo". Nace co convencemento de que saír do desenvolvemento é unha necesidade urxente e á vez unha oportunidade para construír colectivamente unha vida máis xenuína.

E logo?

Para entón xa saíra o monográfico da revista Silence [ Obxectivo decrecimento], que tivo gran difusión.

Cos seus ingresos organizouse outro congreso multitudinario en Lyon, e a partir de aí xurdiu unha rede de objetores de crecemento e empezouse a editar unha revista, A Décroissance. Ao cabo de pouco se organizou unha marcha polo decrecimiento e empezaron a xurdir grupos por toda Francia, mentres que en Italia nacía a revista A Decrescita. Ao mellor agora é o momento de Catalunya.

- Nos seus libros fala da necesidade de "descolonizar o imaxinario". Que alcance ten esta descolonización?

Como cidadáns modernos, o noso imaxinario está totalmente colonizado polo economicismo. Pero a economía non vén soa, é parte dun paradigma con múltiples aspectos. O proxecto moderno de emancipación a través da ciencia e a técnica transformouse no seu contrario, conduciu a unha sociedade máis heterónoma que nunca, onde a tecnociencia e os tecnócratas que a administran imponnos formas de vida que non eliximos. Poderiamos dicir que a modernidade traizoou o seu proxecto e que nos toca reinventarlo, superar a modernidade para realizar o seu propósito profundo: unha sociedade autónoma no seu destino. Decidir como debe ser esa sociedade do futuro é responsabilidade de todos: deberemos escoller que mundo queremos deixar aos nosos fillos e netos, co risco de equivocarnos. Castoriadis dicía que a unha democracia non se lle pode impedir suicidarse, que é exactamente o que lle pasou á democracia ateniense, a súa referencia fundamental...

- Viaxou repetidamente a África desde 1964. Que cambiou desde entón ata a súa última visita?

África en 1964 nalgúns aspectos era moito máis próxima á de fai dous séculos que á actual. Había subdesarrollo, pero ninguén morría de fame. As empresas occidentais tiñan problemas para recrutar man de obra, porque se non trataban ben aos traballadores estes volvían ao seu poboado, onde sabían que podían comer. Era aínda posible ir a calquera aldea, pedir un pedazo de terra e plantar mandioca. Hoxe non é así. Os alimentos non chegan á cidade porque non hai seguridade no campo, e os mozos non queren traballar a terra porque xa non sae a conta. A todo isto hai que engadir o desbordante crecemento demográfico. E a contaminación. Cando cheguei non existía; hoxe é peor nas cidades africanas que nas europeas. Hai corenta anos nas zonas rurais de África non existía a necesidade do desenvolvemento. Foron os misioneiros do desenvolvemento quen infundieron a necesidade de ter hospitais e automóbiles. Había que facelo porque o dicía o home branco. A colonización do seu imaxinario foi brutal. A través das series televisivas imaxinan que Occidente é un paraíso e África un inferno. A pesar de todo, certa actitude vital africana permítenos confiar noutro futuro: a súa relación co tempo, a súa alegría e espontaneidade, o vivir o instante sen a nosa obsesión pola previsión e o control?

Que cambiou África en vostede?

Cando fun por vez primeira era un novo economista experto en desenvolvemento, cría na bondade do crecemento e a técnica e quería axudar a desenvolver África. Por iso fun. África axudoume a perder esa fe, permitiume ser un ateo do crecemento. A miña tese doutoral, por fortuna, nunca chegou a publicarse.

Cal sería a mellor política de Occidente en África?

A mellor sería deixala tranquila. Pero iso non significa non facer nada, senón tomar medidas para que as grandes multinacionais deixen de saquearla.

_____________________

Decrecimento:

http://decrecimiento.blogspot.com/

Artigo relacionado de interese:

Reganosa: a cuestión da necesidade estratéxica e a xeopolítica do gas
_______________