O bebé republicano

A nai de Gabriel Toimil foi fusilada polos franquistas tras dar a luz por ser "roxa e revolucionaria"

Por Lorena Bustabad
Ferrol 12.07.2009

En 1937, en plena contenda civil de España contra España, un tribunal militar condena-a á morte por "roxa e revolucionaria" nun proceso "infestado de irregularidades". Estaba embarazada. Non houbo clemencia, só cárcere. O 31 de outubro, Amada García Rodríguez alumou ao seu fillo no hospital de Caridade de Ferrol. O único home de tres irmáns. Chamoulle Gabriel, como o pai, Gabriel Toimil. Amada só viviría 88 días máis, o xusto para aleitar brevemente ao recentemente nado. O 27 de xaneiro de 1938 morría fusilada contra o muro do castelo de San Felipe, na bocana da ría. Contan que sostivo en brazos ao seu fillo ata o último minuto. Outros presos ofrecéronse a morrer no seu lugar. Os mandos fascistas non se abrandaron. As mans dos verdugos non tremaron ao fulminarla contra o paredón. Tiña 27 anos.
Nun pequeno bote de pescadores, o seu pai, o seu home e a súa irmá afastábanse remando da fortaleza militar cara ao outro lado da ría, co bebé enroscado nunha manta. Aquel neno, Gabriel Toimil García, ten hoxe 72 anos e unha saúde delicada. É a testemuña e a memoria viva de Amada, nai, esposa, muller e republicana.

"Acusárona de bordar unha bandeira comunista que gardaba en casa", explica o seu fillo. Era falso. Foi outra muller á que os franquistas indultaron. O delito de Amada consistiu en ser unha activista valente e unha boa oradora. Conta que a denunciaron por receos e envexas, "enganando" a veciños analfabetos aos que obrigaban a asinar declaracións "inventadas". "Un quixo retirar a acusación, pero o ameazaron, ata desterraron a dous curas que trataron de axudala", recorda Gabriel.

O seu pai foi encarcerado e criouse en Mugardos, xunto aos seus avós maternos, un pescador e unha redeira. Conta que a súa familia relatoulle unha mil e veces o tortuoso camiño de volta, e o estrondo da descarga dos fusís en metade da ría.

Sete décadas despois, Gabriel Toimil non esquece e coa axuda da Asociación da Memoria Histórica Democrática de Ferrolterra buscou e rebuscó entre os laberínticos arquivos militares da cidade naval para rescatar a súa traxedia familiar. O castelo de San Felipe é hoxe un reclamo turístico e o Concello, cando gobernaban BNG e PSOE, dedicou a Camilo José Cela a plazuela que os seus familiares pedían para Amada García.

Na súa casa de Caranza, Gabriel garda con celo o extenso proceso do consello de guerra que sesgó a vida de Amada García. Centenares de folios infestados de acusacións e falsos testemuños que serviron aos fascistas para sentenciar á súa nai e a outros 37 veciños. Tamén unha carta escrita a lapis por Amada ao seu esposo desde a prisión ferrolá onde sinala, un por un, aos seus delatores e os seus motivos. Xunto á súa nai, os militares franquistas encheron de chumbo a outros sete veciños da comarca: o mestre Anxo Roldós, Juan José Teijeiro Leira, José María Montero Martínez, Antonio Caniña, Ramón Rodríguez López, Jaime González Pérez e Germán López García.

Ferrol quedará para a historia como o berce do ditador Francisco Franco, pero tamén é unha das comarcas onde a represión franquista foi máis sanguinaria e cruenta, aseguran desde a asociación. En tan só dous días, os rebeldes sublevados xulgaron a 45 persoas en Ares e Mugardos. 37 foron condenados á morte por un consello de guerra nas causas 42/37 e 379/37. Así ata sumar 2.708 ferroláns, 2.615 homes e 94 mulleres. O presidente da Asociación da Memoria Histórica Democrática de Ferrol, Manuel A. Fernández Pita, leva dez anos contando mortos en fosas e cunetas para elaborar un censo de represaliados na comarca.

Esta diminuta asociación, con tan só 15 membros "aínda que moi activos e implicados", naceu en Ferrol en 2000, contra "o pecado do esquecemento", explican parafraseando ao investigador xudeu Simon Wiesenthal. Agrupa a historiadores, vítimas e familiares do franquismo que queren "vivificar e dignificar o recordo dos seus seres queridos, tratados como criminais e condenados como bandoleiros polos seus ideais".

O historiador Enrique Barrera asegura que se mobilizaron contra "unha tendencia a revisar a historia da ditadura que negaba a evidencia por parte de historiadores Pío Moa e partidos como o PP". Desde a súa sede no Ateneo Ferrolán indagan nos arquivos, recollen testemuños, organizan charlas e congresos, escriben blogs e se autofinancian a través das súas publicacións.

"Os cemiterios están cheos de persoas pequenas, anónimas, que merecen recuperar esas memorias. Cada historia ten pinceladas da brutal represión exercida polo Réxime e as terribles consecuencias que tivo sobre as súas familias", asegura o presidente da Asociación da Memoria Histórica Democrática de Ferrol.

Do mesmo xeito que os seus "irmáns maiores" da Asociación para a Recuperación da Memoria Histórica (ARMH), o colectivo ferrolán traballa para localizar fosas e exhumar corpos para identificar ás vítimas. Sospeitan que hai dous xunto ás praias de Vilarrube e Valdoviño, onde xacen varios veciños "paseados" polos falanxistas desde o campo de concentración de Cedeira. Buscan outra no Eume, e sérvense da tecnoloxía cun georradar, un instrumento que permite "radiografiar" a terra en vertical. Os restos aínda non aparecen, pero non se renden: "Con pouco facemos moito. É a nosa materia pendente e non pararemos ata dignificar a esas vítimas".

Fonte: elpais.com

Enviado por:
melsanxoan@gmail.com 13 de julho de 2009 01:02
__________________