04.10.2009
Decenas de diarios están en quebra. En Estados Unidos xa pecharon non menos de cento vinte. E o tsunami golpea agora a Europa. Nin sequera se salvan os outrora "rotativos de referencia": El País en España, Le Monde en Francia, The Estafes e The Independent no Reino Unido, Correr della Sera e A Repubblica en Italia, etc. Todos eles acumulan fortes perdas económicas, derrube da difusión e afundimento da publicidade (1).
O prestixioso New York Times tivo que solicitar a axuda do millonario mexicano Carlos Slim; a empresa editora de The Chicago Tribune e Los Angeles Times, así como a Hearst Corporation, dona do San Francisco Chronicle, caeron en bancarrota; News Corp, o poderoso grupo multimedia de Rupert Murdoch que publica Wall Street Journal , presentou perdas anuais de 2.500 millóns de euros...
Para recortar gastos, moitas publicacións están reducindo o seu número de páxinas; o Wáshington Post pechou o seu prestixioso suplemento literario Bookworld ; o Christian Science Monitor decidiu suprimir a súa edición de papel e existir só en Internet; o Financial Times propón semanas de tres días aos seus redactores e reduciu drasticamente o seu persoal.
Os despedimentos son masivos. Desde xaneiro de 2008 suprimíronse 21.000 empregos nos xornais estadounidenses. En España, "entre xuño de 2008 e abril de 2009, 2.221 xornalistas perderon o seu posto de traballo" (2).
A prensa escrita diaria de pago áchase ao bordo do precipicio e busca desesperadamente fórmulas para sobrevivir. Algúns analistas estiman obsoleto ese modo de información. Michael Wolf, de Newser , vaticina que o 80% dos rotativos norteamericanos desaparecerán (3). Máis pesimista, Rupert Murdoch prognostica que, no próximo decenio, todos os diarios deixarán de existir...
Que é o que agrava tan letalmente a vella delicuescencia da prensa escrita cotiá? Un factor conxuntural: a crise económica global que provoca unha mingua da publicidade e unha restrición do crédito. E que, no momento máis inoportuno, veu a acrecentar os males estruturais do sector: mercantilización da información, adicción á publicidade, perda de credibilidade, bajón de subscritores, competencia da prensa gratuíta, envellecemento dos lectores...
En América Latina engádense a isto as necesarias reformas democráticas emprendidas por algúns Gobernos (Arxentina, Ecuador, Bolivia, Venezuela) contra os "latifundios mediáticos" de grupos privados en situación de monopolio. O cal desencadea, contra eses Gobernos e os seus Presidentes, unha sarta de calumnias difundidas polos despechados medios de comunicación dominantes e os seus cómplices habituais (en España: o diario El País , que de paso carga contra o Presidente José Luís Rodríguez Zapatero) (4).
A prensa diaria segue practicando un modelo económico e industrial que non funciona. O recurso de construír grandes grupos multimedia internacionais, como se fixo nos anos 1980 e 1990, xa non serve fronte á proliferación dos novos modos de difusión da información e do lecer, vía Internet ou os teléfonos móbiles (5).
Paradoxalmente, nunca tiveron os diarios tanta audiencia como hoxe. Con Internet, o número de lectores creceu de xeito exponencial (6). Pero a articulación coa Rede segue sendo desdichada. Porque establece unha inxustiza ao obrigar ao lector de quiosco, o que compra o diario, a subvencionar ao lector de pantalla que le gratuitamente a edición dixital (máis extensa e amena). E porque a publicidade na versión da web non rende, ao ser moito máis barata que na versión de papel (7). Perdas e ganancias non se equilibran.
Dando paus de cego, os rotativos buscan desesperadamente fórmulas para afrontar o hipercambio, e sobrevivir. Seguindo o exemplo de iTunes, algúns piden micropagos aos seus lectores para deixarlles acceder en exclusiva ás informacións en liña (8). Rupert Murdoch decidiu que, a partir de xaneiro de 2010, esixirá pago por toda consulta do Wall Street Journal mediante calquera tecnoloxía, xa sexan os teléfonos Blackberry ou iPhone, Twitter ou o lector electrónico Kindle. O buscador Google está pensando nunha receita que lle permita cobrar por toda lectura de calquera diario dixital, e reverter unha fracción á empresa editora.
Bastarán eses parches para salvar ao enfermo terminal? Poucos creno ( léase artigo de Serge Halimi "O combate de Le Monde diplomatique" ). Porque a todo o anterior sumar o máis preocupante: o esborralle da credibilidade. A obsesión actual dos diarios pola inmediatez lévalles a multiplicar os erros. A demagóxica solicitude ao "lector xornalista" para que colgue na web do xornal o seu blog , as súas fotos ou os seus vídeos, incrementa o risco de difundir enganos. E adoptar a defensa da estratexia da empresa como liña editorial (cousa que fan hoxe os diarios dominantes) conduce a impor unha lectura subxectiva, arbitraria e partidaria da información.
Fronte aos novos "pecados capitais" do xornalismo, os cidadáns senten vulnerados nos seus dereitos. Saben que dispor de información fiable e de calidade é máis importante que nunca. Para eles e para a democracia. E pregúntanse: onde buscar a verdade? Os nosos asiduos lectores coñecen (unha parte de) a resposta: na prensa realmente independente e crítica; e, obviamente, nas páxinas de Le Monde diplomatique en español .
Notas:
- Inés Hayes, "En quebra os principais diarios do mundo", América XXI, Caracas, abril de 2009.
- Segundo a Federación de Asociacións de Xornalistas de España, Madrid, 13 de abril de 2009.
- The Wáshington Post, 21 de abril de 2009.
- Sobre os ataques do País contra Zapatero, léase Doreen Carvajal, "O País in Rare Break With Socialist Leader", The New York Estafes, 13 de setembro de 2009. Versión en español: www.internautas.org/ html/5722.html
- Luís Hernández Navarro, "A crise da prensa escrita", A Xornada, México, 3 de marzo de 2009.
- Léase o informe: "Newspapers in Crise": www.emarketer.com/Reports/All/Emarketer_2000552.aspx
- En 2008, a audiencia do New York Estafes en Internet foi dez veces superior á da súa edición impresa, pero as súas ganancias por publicidade na Rede foron dez veces inferiores ás da edición de papel.
- Léase: Gordon Crovitz, "O futuro dos diarios en Internet", A Nación, Bos Aires, 15 de agosto de 2009, e O País, Madrid, 11 de setembro de 2009.
___________________________
Por favor, o contido do seu comentario debe estar relacionado co asunto do artigo.
Prega-se o maior respecto coas persoas, polo que ataques persoais e insultos serán eliminados.
Por favor, non use os comentarios, só para facer propaganda do seu sitio ou será eliminado.
EmoticonEmoticon