Europa ante a guerra, ... Por Antonio Turiel

Por Antonio Turiel [*]
27.11.2015

Resoan con forza os tambores da guerra en Europa, e os cidadáns europeos, amedrentados pola omnipresente ameaza do terror integrista, únense fervorosos ao clamor contra o yihadismo, ou ben calan por temor a ser tachados de brandos, cando non de estúpidos.

Corren malos tempos para os que tratan de invocar a cordura, no medio de tantos faladoiros de baixo perfil, sostidas sobre a base de argumentos torpes e manidos. Custa tomar perspectiva, custa ter uns minutos para reflexionar con calma e tratar de entender que está pasando, como pasou en tan pouco tempo Europa de ser un baluarte de prosperidade e entendemento a ser presa do medo e do ardor guerreiro.

É froito este cambio do brutal atentado vivido en París fai dúas semanas? Aínda teño amigos na capital francesa, e varios referíronme escenas dun horror indescritíbel vividas por persoas achegadas a eles, algunhas das cales non sobreviviron. Pero, realmente actúan os gobernos cegados pola indignación da indiscriminada matanza, máis difícil de asumir nun territorio xa non habituado a estas atrocidades?

Cunha celeridade desconcertante, ás horas de haberse cometido os atentados de París e terse os primeiros datos sobre os asasinos, atribuír pola vía sumarísima, sen xuízo previo, a culpa ao Estado Islámico, antes denominado ISIS, agora Daesh (pois parece que esta palabra ten connotacións despectivas en árabe, e alguén con coñecementos de relacións públicas aconsellaría o cambio). Até aínda que o Estado Islámico reivindique os atentados, resulta sorprendente que se lle atribúa sen máis discusión, sen máis investigación, toda a culpa do sucedido. Os asasinos eran cidadáns franceses; non ten o Estado francés ningunha responsabilidade xa que logo? Di-se que combateron en Siria, pero, demostra ese simple feito que foron enviados aquí polo Estado Islámico? Non malinterpreten as miñas palabras: estou convencido que ISIS ou Daesh, ou como queiran chamarlle, instigou os atentados, si non é que deu apoio loxístico e diñeiro para a súa comisión, pero aínda así, o máis elemental sentido da prudencia indicaría que debería investigarse un pouco máis antes de lanzarse a unha cousa tan grande e tan terrible como é facer a guerra, cun custo tan elevado, tanto humano como económico. Unha guerra que para Francia comezou non tralos atentados de París, senón fai varios meses, en setembro, cando Hollande declarou que Siria era unha ameaza para a seguridade nacional de Francia e comezou a bombardear posicións de Daesh en Siria.

Como explicaba Christian Gebauer no post anterior, a zona de Siria e Irak é "o ombligo do mundo", un lugar estratéxico para o paso de oleodutos e que contén algúns dos maiores xacementos, que non foron explotados ao máximo rendemento polas sancións que recaeron sobre Iraq durante anos. Agora que no resto do mundo escasea o petróleo fácil de producir, esas reservas son demasiado golosas, demasiado necesarias para o futuro de tantos países importadores de petróleo, que necesitan ese petróleo para manter as súas elevadas cotas de desenvolvemento, para non afundirse de forma irremediable nesta crise que non acabará nunca.

Por que se produciu outro sanguento atentado en Bamako, a capital de Malí, uns días despois? Como comentamos fai case tres anos no post "O canto do galo", Francia ten un moi grande interese en manter o control de Malí para garantir a estabilidade das súas minas de uranio en Níxer. Malí é, xa que logo, outra fronte importante para Francia, de face a manter o fornezo dos combustíbeis vitais (neste caso, uranio) cos que manter a súa economía. Quen atentaron en Malí estaban, consciente ou inconscientemente, facéndoo contra o poder de Francia, e así este atentado era unha lóxica continuación do de París.

Pero cubrir dúas frontes de guerra, e tan distantes da metrópole, é demasiado para unha potencia crepuscular como Francia, así que pediu axuda para que lle cubran a fronte menos activa e menos problemática, a de Malí. España ofreceuse de inmediato a relevar a Francia en Malí, pero o Goberno español agora dubida en dar ese paso inmediatamente. Seguramente na decisión do gabinete de Mariano Rajoy pesou as duras xornadas vividas entre o 11 e o 15 de marzo de 2004, nas que o propio Rajoy, quen ía primeiro en todas as enquisas, perdeu as eleccións logo dos terríbeis atentados de Madrid do 11 de marzo. Naquel entón, en España aínda se axitaban os rescoldos do movemento contra a guerra en Iraq, na cal o Goberno do tamén conservador Jose María Aznar (do cal Rajoy era ministro) involucrara a España un ano antes, a pesar do maioritario rexeitamento pola opinión pública española. O Goberno de España vive no temor de que os movementos anti-guerra, tan activos fai unha década, puidésense reactivar por culpa dunha torpeza na xestión mediática da actual crise internacional, e por iso camiña con pés de chumbo. Sobre todo, porque en España hai previstas eleccións lexislativas para o 20 de decembro.

Si se confirma o que indican as enquisas e imponse unha coalición entre as dúas opcións máis conservadoras, PP e Cidadáns, o máis probábel é que España entre na guerra de Siria, xa sexa directamente sobre o propio teatro de operacións, xa sexa cubrindo a retagarda de Francia en Malí. Tampouco ten moitas máis opcións desde unha perspectiva BAU: estas guerras son para controlar o acceso ás últimas grandes bolsas de recursos naturais; non as máis abundantes senón as de mellor calidade. Quen as controle poderá manterse un pouco mellor que aqueles que non o consigan. Esta é a verdadeira razón detrás desta e das outras guerras que a seguirán, e é por iso que España entrará xunto cos seus aliados nas guerras que veñen. Guerras que se irán multiplicando, por unha soa razón, que se pode sintetizar nun gráfico extraído do informe anual de 2015 da Axencia Internacional da Enerxía e que recentemente comentamos.

Aí pódeno ver: até de acordo cos infladísimos escenarios da AIE, Europa está condenada a decrecer no seu consumo enerxético un 12% adicional ao que xa decreceu. Dinnos que iso o vai a facer aumentando o seu PIB un 50% en términos reais, pero como tal cousa (crecer económicamente mentres se decrece enerxeticamente) non só non se viu xamais senón que ademais é imposíbel, ninguén cun pouco de coñecemento dálle a máis mínima importancia ao eixe horizontal da gráfica. O importante, xa que logo, é esa caída no eixe vertical, e a desasosegante certeza de que encima ese escenario é optimista...

Europa está condenada a decrecer enerxicamente, simplemente, porque non hai para todos, porque, segundo recoñecía a AIE nese mesmo informe de 2015, a produción de carbón e petróleo vai a decaer a partir de 2020 (disfrazada, ao seu dicir, de pico de demanda). Europa non necesita que llo diga a AIE; na Comisión Europea xa saben que actualmente o nivel de consumo de enerxía primaria de todo tipo está a niveis de principios dos anos 90 do século XX, e xa saben que de seguir así en poucas décadas estará en niveis dos anos 70. Pero Europa resístese a agonizar enerxicamente. E resístese porque non hai plan B. Non hai alternativa ao crecentismo. E non as hai porque non existan propostas (e algunhas dunha gran calidade); non as hai, simplemente, porque é politicamente inaceptable.

Así as cousas, a conciencia pública española terá que irse volvendo cada vez máis bélica para poder adaptarse ao único plan de futuro que hai agora mesmo sobre a mesa. Virán máis guerras, inevitablemente. Guerras que se librarán en países estranxeiros para asegurar o fluxo dos vitais recursos, principalmente de combustibles fósiles. Guerras que causarán dor, destrución e morte, e non só nos pobres países que asediemos; unha pequena pero dolorosa parte do mal que causaremos volverase contra nós, nos nosos fillos que volverán en ataúde dun afastado outeiro, nos nosos parentes e amigos que morrerán por culpa dunha pequena bomba que un miserábel e desesperado traerá desas recónditas terras para explotar no noso mercado, no noso tren, no noso traballo. E esa bomba que tanto dano nos fará servirá para xustificar que os tambores de guerra redobren aínda con máis forza, que esnaquicemos aínda máis sanguinariamente aquelas terras afastadas que gardan o petróleo que tanto necesitamos, o gas natural que nos quenta, o uranio que pon en marcha nosas decrépitas centrais nucleares.

Seguramente no curso dos anos que virán veremos como España, probablemente do brazo de Francia, entrará en guerra en Alxeria. A situación no país norteafricano se ha ir degradando, especialmente desde que o prezo do petróleo baixou tanto e o país achégase ao seu bancarrota petrolífera, mentres hai cada vez máis persoas que falan de que podería reproducirse a sanguenta guerra civil dos anos 90; a presenza sobre o terreo de grupos vinculados ao Estado islámico non fai máis que acrecentar o temor á volta a un conflito interno alxerino. Cando dentro duns anos España entre en Alxeria, dirán que imos a pacificar aquelas terras, novamente abordeladas por outra cruel guerra civil; dirán que hai que dar soporte á democracia no norte de África, sen cuestionar a legalidade factual das eleccións en Alxeria; dirán, para rematar, que é vital evitar a formación dun estado errado tan preto de casa. Non se dirá nunca que España obtén o 60% do gas natural que consume de Alxeria, nin que por culpa da chegada ao seu cenit produtivo as exportacións de gas de Alxeria caeron en 2014 un 4,8%.

Nunca se explicará que estamos alí para asegurarnos de que o petróleo e o gas alxerino sigan fluíndo cara a España, malia a caída xeolóxica da produción, malia que pouco pode facer a vontade dos homes para opoñerse ás leis da Física. Ao final, o punto crave consiste en apropiarse deses recursos, de maneira que cheguen antes a nós que aos propios alxerinos, si é que non hai suficiente para todos. Hai pouco un diario español expresou esta mesma idea cunha pasmosa e involuntaria claridade: "Está en perigo o gas español en Alxeria?". Fíxense que frase: o gas español. Coma se Alxeria tivese algunha obrigación de garantir que dos seus pozos seguirá manando e ao mesmo ritmo un gas natural que, por algún motivo, resultar ser en orixe española, e non alxerino.

De todos os xeitos, o papel que España está chamada a desempeñar nestas guerras cenitais non é demasiado destacado, debido a que rapidamente os conflitos vanse a volver multilaterais. Xa o puidemos comprobar hai pouco co caso da derriba do cazabombardeiro ruso por parte de dous cazas turcos mentres bombardeaba posicións rebeldes en Siria. Resulta que os intereses de Rusia e de Occidente en Siria non son os mesmos: Rusia quere manter no poder a Bashar El Assad, o seu aliado natural na zona, e por iso aproveita os bombardeos sobre Siria non só para atacar a Daesh, senón tamén a outros grupos opositores ao Assad. Pero resulta que a Occidente lle interesa favorecer a algúns deses grupos, na esperanza de non só derrotar a Daesh senón tamén de derrocar ao Assad e garantirse o control dunha zona geostratexicamente fundamental. E neste xogo de equilibrios Turquía tamén ten as súas preferencias: o avión ruso que derribaron estaba xustamente bombardeando as posicións dun grupo prol-turco.

Esta multilateralidade de intereses irase facendo cada vez máis evidente, a medida que os recursos escaseen máis e xa non dean para cubrir as necesidades dos hoxe aliados. Cando o botín destas neoguerras de conquista sexa máis magro, algunhas potencias menores irán quedando acurrunchadas do reparto. No caso particular de España, nun momento determinado non se lle invitará a participar nas operacións militares, e até se lle pedirá que abandone certos escenarios onde xa se atopaba sobre o terreo. E si España, ou calquera outra potencia menor, non accede a irse de grado, usarase a mesma forza militar contra ela. Isto degradará aínda máis a TRE da guerra, pois dado o magro dos recursos o número de países invasores terá que irse reducindo, sen que por iso se reduzan as dificultades sobre o terreo, co que o rendemento destas aventuras militares caerá dobremente: porque haberá menos recursos militares, e iso fará que os fluxos serán máis pequenos e irregulares; e porque, esgotadas as outras opcións, poñeranse os ollos en países con menores recursos naturais.

Converter a guerra no principal instrumento para garantir o fluxo de recursos naturais cara ás economías occidentais terá tamén un custo importante para os países invasores. No que respecta aos dereitos dos cidadáns, impoñeranse cada vez maiores restricións ás liberdades individuais, necesarias para acalar as críticas a aventuras bélicas cada vez máis dubidosas e menos rendíbeis. As sociedades en guerra prolongada sofren dun proceso de militarización da conciencia cidadá, na que o clima de guerra presídeo todo e xustifícao todo; non se pode cuestionar non xa a lexitimidade senón a utilidade do que se fai, so pena de ser considerado un traidor e, eventualmente, ter que afrontar penas de prisión. A disidencia é acalada e, co paso do tempo, pode acabarse convertendo en insurxencia, a medida que o fluxo minguante de recursos sexa distribuído de xeito pouco equitativa entre a sociedade. Co incremento do gasto militar, é inevitable un incremento dos recortes sociais; estes maiores recortes sociais xa sobrevirían por razón do declive enerxético inevitábel, pero serán máis grandes pola cantidade de recursos destinados a soster o exército. O custo nada desprezábel das aventuras militares puidémolo comprobar recentemente, cando Francia conseguiu que a Comisión Europea permítalle non cumprir co seu obxectivo de déficit público para este ano pola razón explícita das súas necesidades militares.

Moitos dos grandes imperios da Historia colapsaron ao ser incapaces de soster as súas últimas aventuras militares, ás veces un tanto esperpénticas. A lóxica subxacente de moitas guerras de conquista era que a economía se volveu dependente da espoliación de recursos nos territorios conquistados. Esta é unha situación en moito análoga á que temos actualmente. Os lugares en disputa son aínda hoxe atractivos desde o punto de vista dos recursos, pero o inevitable declive da produción mundial de hidrocarburos levará a países cada vez máis remotos, máis poboados, mellor defendidos e con menos recursos. Ao final, exhaustos polo esforzo e incapaz de sosterse cos magros froitos das últimas guerras, todas as potencias occidentais irán colapsando.

Digamos-lo alto e claro: o colapso da sociedade europea é inevitable si continuamos pola vía militar. Será un colapso económico, si, pero tamén, e moito antes, moral, si por mor de manter uns poucos anos máis un sistema insostíbel renunciamos aos valores fundamentais nos que fai tempo decidimos crer.

A guerra non é a única opción para Europa, e desde logo non é a mellor. Europa pode e debe aspirar a moito máis que a intentar roubar violentamente os últimos refugallos da era fósil. Teremos que decrecer, certamente, pero podemos facelo desde xa e con dignidade, no canto de emborracharnos nunha orxía de sangue que só atrasará o inevitable até mañá e entón faranos caer dun xeito máis brutal e precipitada. Non permitamos que o continente que unha vez foi un exemplo de democracia convértase en sinónimo de barbarie e de abxección. Non mancillemos o nome de Europa a ollos das próximas xeracións. Gardemos para nós o noso recurso máis valioso: o noso honor.

Saúde,
AMT

[*] Antonio Turiel Martínez, Licenciado en CC. Físicas por la UAM (1993), en CC. Matemáticas por la UAM (1994), Doctor en Física Teórica por la UAM (1998) e Científico titular en el Institut de Ciències del Mar del CSIC. Autor do Blogue The Oil Crash.  Con máis de 6 millóns 100 mil entradas.| Páxina no facebook.

No buscador libre DuckDuckGo.

Enviado por:
Manuel Casal Lodeiro - VEspera de Nada
-diademoito@vesperadenada.org-
  26 de novembro de 2015 10:16
_______________

De moito interese:

Asociación Véspera de Nada por unha Galiza sen Petróleo

• http://www.VesperaDeNada.org
• http://twitter.com/vesperadenada
• https://www.facebook.com/VesperaDeNada
• http://www.youtube.com/user/VesperaDeNada

A sementar a revolución da Galiza pospetróleo:

Guía para o descenso enerxético

• http://Galiza.posPetroleo.com

____________________________