25.11.2012
As actuais políticas anticrise implican a sistemática voadura do Estado de benestar peninsular, o que leva a ruptura do pacto social e político sobre o que se asentaba o réxime xurdido da Transición. De aí a intensidade que adquire hoxe a discusión en torno ao modelo territorial. Neste escenario, como entender os resultados das eleccións autonómicas do 21 de outubro en Galiza?
Dicía Nietzsche que "cando a casa está en chamas, un esquécese até da comida". E tras catro anos de goberno Feijoo, o incendio era ubicuo. No plano cultural, con políticas de apartheid lingüístico, recortes ou malgasto. No social, con máis dun 17% da poboación vivindo por baixo do limiar da pobreza. Ou no político, cunha proposta de diminución do número de escanos dirixida a laminar a pluralidade na cámara. A xestión de goberno, entendida como destrución programada do público, foi unha constante do PPdeG.
Poderiamos pensar entón, volvendo a Nietzsche, ao seu incendio e esquecementos, que foi froito do colapso psicolóxico dun país en chamas, que non poucos cidadáns de esquerda decidiron esquecerse de exercer o seu voto o 21 de outubro. Sería posible explicarnos como é que os dous espazos da esquerda representativa "BNG e AGE" esqueceron marcar distancias coa socialdemocracia do réxime "PSdG", ou como gran parte dos movementos sociais parecemos esquecer que o noso papel, nun contexto de excepción e desmoronamiento profundo dos dereitos sociais, é marcar axenda propia e axitar a rúa ampliando o campo político.
Pero é probable que, máis que un estraño esquecemento, o terreo no que nos movemos fose o da reorientación propia dun momento bisagra novas alianzas. Bisagra, por arriba, ao atoparnos na recomposición dunha esquerda nacional que chegou ao proceso electoral fracturada por primeira vez en case 30 anos "tras a ruptura do BNG en febreiro", en conflito aberto polo dominio do campo propio "o nacionalista" e á procura partidaria de capturar a canalización do descontento. E tempo bisagra tamén por abaixo, dada a conxuntura duns movementos sociais en momento de impás, recolocación e creación de novas alianzas
Nun territorio onde o movemento 15M non tivo unha potencia de evocación e articulación similar a outros lugares do Estado, as relacións entre indignación e movementos sociais tardaron máis do esperado en producir renovación e sinerxías. Con todo, nas citas movilizadoras previas ao proceso electoral "15O, 14N, 12M, 29M" a cidadanía expresara o seu descontento ante a austeridade e a destrución do welfare, o que fixo de Galiza un dos territorios ibéricos con maior porcentaxe de poboación tomando as rúas.
Con este escenario previo chégase á campaña. Desde a perspectiva de movemento, sobre o BNG pesaba aínda a laxa dos erros do goberno bipartito, fortemente castigados pola esquerda social. De igual forma, o xiro á esquerda e soberanista sinalado discursivamente carecía dos elementos procedimentais e temporais precisos para a súa constatación. De face á cidadanía en xeral, a pouca capacidade para xerar innovación e ilusión política, facía do BNG unha opción á baixa con poucas posibilidades de canalizar o descontento social.
A irrupción de AGE, cunha intelixente campaña baseada en elementos de comunicación política, unha clara adaptación do discurso á realidade das demandas contemporáneas, un bo traballo en redes sociais e un reflexo en medios convencionais superior ao habitual "froito, en parte, do interese dos grupos de poder en desgastar ao BNG", tornouse meteórica a cada intervención de Xosé Manuel Beiras, que rompeu a campaña demostrando como a incorrección política é un elemento crave para conectar co desasosego no corpo social.
Analizando o resultado electoral, apuntemos como positivo que o 24% de votantes situasen co seu voto en partidos que din representar políticas de oposición ao sistema capitalista, pregoando o camiño do dereito a decidir respecto diso da cuestión nacional. No lado negativo, á marxe de análises concretas da arquitectura electoral "con desigual distribución de escanos entre provincias e tendencia favorable a reforzar maiorías de dereita" e os seus reflexos parlamentarios, hai que dicir que, a pesar da caída do PSdG "que apunta, como no resto do Estado, o camiño da Pasokización" o réxime aguanta, cun PP que a pesar de perder 130.000 votos, mantén fortes as súas redes clientelares e conserva o 45% dos sufraxios. Aínda que a vertixinosa velocidade electoral maquillou a realidade, o certo é que máis que novas formas de relación do interfaz representativo cos movementos e a cidadanía, apenas puidemos ver, desde as esquerdas nacionais, posicionamentos de conxuntura e xestos, cando non caricaturas. A este respecto, a coalición AGE, de discurso innovador pero composta en gran medida por vella política, ten que clarificar o seu futuro. Dun lado conta cun peso desmedido dunha EU (EU) "practicamente inexistente até agora en Galiza" que aínda precisa demostrar a realidade da súa pregoada autonomía da matriz estatal e a súa diferenciación e independencia do pouso centralista e de réxime do PCE. Do outro temos ANOVA, cunha figura con próxima data límite, a de Beiras, sobre a que pivota o proxecto, o que resta espazo para a aparición de novas caras e renovados protagonismos, e onde as vellas prácticas verticais litigan cunha nova xeración política altermundialista. Minoritaria, si, pero enraizada nos movementos sociais.
Pola súa banda, o BNG segue sendo unha gran máquina militante "con presenza real no corpo social e especial hexemonía no sindicalismo combativo" pero con risco de converterse en residual de non mutar. Ben faría en facer unha análise radical do seu camiño e do sentido da súa existencia tal como coñecémolo. Ante o desafío histórico no que nos atopamos, as ferramentas que atravesan hoxe a esquerda política, aínda en transformación, seguen sen alcanzar o imprescindíbel grao de validez. En realidade, o que manexamos está aínda radicalmente afastado á representación horizontal, múltiple, participada e democrática que todos dicimos querer crear.
O espazo amplo e plural a construír pasa por dúas posibilidades e tres premisas. As posibilidades son: ou se dá unha transformación e alianza das forzas políticas con representación parlamentaria afrontando de cheo as contradicións de romper co partido clásico. Ou, finalizado un novo acto de traxicomedia política e cosificación "BNG+AGE", os movementos emprendemos un camiño propio, ao modo, atendendo á nosa singularidade, das Candidaturas de Unitat Popular catalás. Con radicalidade, xenerosidade e transparencia como premisas, ambas as posibilidades son complexas mais posíbeis. É tempo de construír un novo marco transformador. A tenor da intelixencia, a vontade e a capacidade política de cada un, dilucidaremos, en breve, os movementos e a esquerda política que temos. Tocará decidir, en función do país que queremos, os camiños a tomar. Con ambición e audacia, iso sempre: ao modo do'77, aquí e agora, tamén o queremos todo.
[*] Antón Gómez-Reino Varela -'Tone', activista en diversos centros sociais galegos. Membro de FugaEmrede e da Rede de Dereitos Sociais da Coruña. Membro do Consello do Foro Social Galego. Forma parte do Consello Editorial de Altermundo. Técnico Superior en Saúde Ambiental e Educador Ambiental. Con experiencia profesional no sector da comunicación e na xestión integral de eventos. Activo en iniciativas de transformación social locais vinculadas a análise crítica do territorio urbano. A nivel internacional ten participado de proxectos de cooperación así como en varias Comisións de Observación de Dereitos Humanos, tanto en América Latina, como en Oriente Medio. Membro de Hábitat Social Soc. Coop. Galega. Antón foi integrante da representación galega, na II Flotilla da Liberdade a Gaza, en 2011.
Antón no buscador de google.
Publicado en Diagonal, o 23 de Novembro de 2012.
Números 185 - 186
Foto: PACMA
Licenza Creative Commons CC by-SA
______________
