Amosando publicacións coa etiqueta Anticapitalismo. Amosar todas as publicacións
Amosando publicacións coa etiqueta Anticapitalismo. Amosar todas as publicacións

xoves, marzo 19, 2020

Reflexión, ... Por Celso Posada


Compartindo unha reflexión:

LECCIÓNS QUE PODEMOS APRENDER E SACAR DESTES TEMPOS DE CORONAVIRUS, DOUTRINA E ESTADO DE SHOCK, E DE CRISE SISTÉMICA DO CAPITALISMO

Cando todo isto da crise sanitaria do Coronavirus pase, cando pase este estado de shock no que vivimos, darémonos conta que estamos ante unha crise sistémica do Capitalismo e que temos que buscar entre tod@s nós, por enriba de todo a clase traballadora, unha alternativa social e económica xusta pra acabar co Capitalismo (un sistema económico inxusto, feroz, cruel, antidemocrático e ao servizo dunha minoría), e que só o pobo salva ao pobo.

Darémonos conta do que é realmente importante: o valor da liberdade; de defender os nosos dereitos; do pensamento crítico; dunha aperta, dos beixos e abrazos; do fundamental que son o amor, a empatía, a solidariedade e o apoio mutuo; dende abaixo pra mudalo mundo; a importancia de expresar o que sentimos co contacto os teus seres queridos; poñer a vida das persoas, os coidados e os dereitos humanos no centro de todo; a importancia de determinados traballos e de defender os servizos públicos; a Sanidade Pública;  poder pasear, estar en contacto coa natureza, conversar tranquilamente coas amizades; a importancia do público e do ben común; da empatía, da colectividade e da solidariedade.

É importante que nos demos conta que só o pobo salva ao pobo, que o Neoliberalismo e o Capitalismo salvaxe no que vivimos, fomenta as desigualdades sociais e a miseria (a loita de clases): o medo ao contaxio, as enfermidades, a morte entre a poboación civil; o sálvese quen poida; as catástrofes e as enfermidades como mecanismo de control social, para recortar dereitos e como coartada para levar a cabo unha doutrina do shock, para aplicar políticas económicas neoliberais, de salvaxes recortes e privatizacións. Un brutal darwinismo social para favorecer aos ricos.

È hora de deixar de lado o individualismo salvaxe, o consumismo exacerbado e a competitividade extrema, inoculados por un sistema capitalista neoliberal, para dividir ao pobo e á clase traballadora, para beneficiar e defender os intereses das elites e dos ricos.

[*] Celso Posada Fernández, nado en Ferrol o 16 de Xullo de 1980. É un activista en diferentes movementos sociais de Ferrolterra. Militante do BNG, Diplomado en Maxisterio de Educación Primaria pola Universidade da Coruña e Monitor de Tempo Libre.| No Facebook.

Enviado por:
Inácio GZ
-inaciogz@gmail.com-
16 de março de 2020 18:04
_______

luns, marzo 16, 2020

O virus e a economía (2): sen respostas ao problema de fondo, ... Por Juan Torres López


Por Juan Torres López [*]
17.03.2020

O que vai conseguir o BCE é lavar os balances dos bancos, rendibilizar o investimento de grandes posuidores de fondo e dar aos bancos unha liquidez que non é seguro que vaia a empresas que o necesiten


Nun artigo anterior (O virus e a economía (1): moito peor do que din) sinalei que a pandemia á que nos enfrontamos (xa recoñecida como tal pola Organización Mundial da Saúde) terá efectos moi graves non só polo que ela mesma implica senón porque vai espertar outros fallos latentes ou medio durmidos no noso sistema económico.

Neste segundo artigo vou expoñer brevemente que sabemos sobre os efectos económicos da pandemia, daquela as cuestións económicas que hai á súa ao redor, as circunstancias nas que se produce, e que son as que van complicarnos a situación nos próximos meses e, para rematar, as razóns polas que creo que as respostas que empezaron a darlle os gobernos e as autoridades internacionais son de momento bastante insuficientes e nalgún caso moi inadecuadas. E ate que poden servir para agravar problemas estruturais da economía mundial.

A pandemia

Neste momento, parece que xa temos algunhas certezas sobre a pandemia:

➤ Primeiro de nada, habemos de ser conscientes de que nos atopamos ante un problema sanitario. Deben ser os científicos e os técnicos da saúde o que nos digan que hai que facer para acabar canto antes con ela.

➤ Parece ser que estes últimos dinnos que esta pandemia producirá un caos sanitario si o número de infectados segue aumentando exponencialmente como o vén facendo ate agora. E que só é posíbel evitar que os contaxios aumenten con medidas tallantes de corentena e distanciamento social.

Xa que logo, o primeiro e máis importante que habería que facer sería axudar a que as autoridades, seguindo os criterios dos expertos sanitarios, fagan o necesario para garantir que deixe de estenderse canto antes.

Con independencia diso, resulta que esta pandemia (como seguramente calquera outra) ten uns efectos económicos e, polo tanto, que require non só un tratamento sanitario senón tamén económico.

O defecto económico será un shock de demanda inmediato: frenazo de gasto privado froito do illamento, aumento de despedimentos e caída de vendas de empresas.

Neste artigo só me vou a referir a eses efectos económicos e financeiros, dando por feito que as autoridades van adoptar as medidas sanitarias máis oportunas para combater a epidemia.

Pois ben, os efectos económicos inmediatos da pandemia son de dous tipos:

➤  a) Un shock de demanda bastante inmediato, é dicir, un frenazo no gasto privado como consecuencia do illamento, do posíbel aumento de despedimentos, da caída de vendas das empresas e do medo ou a reserva da poboación ante o futuro.

Este efecto sobre a demanda caracterízase porque a súa inmediatez e pola rapidez con que se está dando, así como pola asimetría coa que se produce. É dicir, que non afecta por igual nin a todas as persoas ou grupos sociais nin a todas as actividades económicas. Dáse en maior medida nas persoas en situación económica máis precaria, nas que perdan o emprego, nas que non dispoñan de axudas específicas ou colchóns para este tipo de situacións e tamén nos sectores ou actividades vinculadas ao consumo social, aqueles nos que o gasto se leva a cabo en proximidade con outras persoas.

O shock de consumo afectará en maior medida ás persoas en situación económica máis precarias, as que perdan en emprego, as que non dispoñan de axudas específicas e sectores vinculados ao consumo social

O shock no consumo das familias pode durar o tempo que duren as medidas de illamento e o temor ambiental. A recuperación do gasto das empresas está vinculada á do consumo familiar pero tamén a que as empresas volvan ter unha percepción de que a situación vai mellorar efectivamente. E isto, como xa apuntei e comentarei despois, é algo que desgraciadamente non ten que ver só coa evolución da pandemia.

Non é posible saber si a perda de gasto que supoña o shock durante a semanas ou meses en que se produza se poida recuperar. Nunha parte é posible que si, pero o máis seguro é que a maior parte desa perda de gasto (ingreso) se perda e produza un dano duradeiro e, nalgúns casos, ate irreversíbel nalgunhas empresas con menos capacidade de resistencia.

➤ b) Un segundo efecto da pandemia é o shock de oferta que se traduce nunha caída na produción de bens e servizos como consecuencia das baixas laborais, da ruptura das cadeas de aprovisionamento e da caída de vendas que leva consigo menos pedidos subseguintes.

Este shock (paralelo ao anterior) prodúcese tamén moi rapidamente, aínda que os seus efectos poden manifestarse con maior retardo, quizá meses despois, e poida que os custos que inicialmente produce sexan máis facilmente recuperábeis.

Os efectos do shock de demanda poden manifestarse con maior retardo, quizá meses despois, e tradúcese nunha caída de produción de bens e servizos

Algún modelo econométrico que tratou de cuantificar as consecuencias dun shock deste tipo (aínda que circunscrito ao Reino Unido) sinala que si o illamento e as paradas de produción non duran moito (ate un mes) a produción pódese recuperar con relativa facilidade, por exemplo, mediante horas extraordinarias ou novos contratos. Si as corentenas durasen máis de catro semanas o seu custo multiplicaríase por tres e si fose por un trimestre ou máis, o dano sería seis veces maior. No peor dos casos, quizá podería producirse unha caída do 6%, un custo realmente alto, pero non excesivamente dramático (o estudo aquí).

Ate aquí os efectos en xeral previsíbeis dunha pandemia como a que estamos vivindo. Pero o problema coa actual é que se está producindo nunha situación específica: no medio dunha ralentización notábel da economía que viña de fai xa uns meses e dunha serie importante de problemas económicos e financeiros que afectan a ámbitos crave da vida económica.

Iso é o que explica que non esteamos contemplando nin teñamos medo tan só do dano sobre a saúde dunha pandemia ou o dos seus efectos económicos máis ou menos graves, pero sempre manexábeis que acabo de mencionar, senón a posibilidade dunha crise económica e financeira moito maior.

En condicións normais, unha pandemia como a actual non tería por que afundir as bolsas nin paralizar en tan gran medida, como se teme, á economía. Pódeo facer porque, como dixen, coincide con outras circunstancias. E son estoutras circunstancias as que a fan especialmente perigosa a expansión do coronavirus e as que teremos en conta á hora de valorar a eficacia e os efectos das medidas de todo tipo que se estean tomando.

A contorna da pandemia

Noutras condicións, para avaliar os efectos da actual pandemia bastaría con ter en conta as circunstancias anteriores. Pero, como sinalei no artigo anterior, resulta que a pandemia estase producindo nun determinado contexto que, ao meu xuízo, é auténtico determinante do que vai ocorrer nos próximos meses. Concretamente, hai que ter en conta o seguinte:

➤ Aínda que se adoptaron medidas que sen dúbida melloraron a situación, o sistema financeiro non se saneou completamente logo da anterior crise financeira. Moitos bancos seguen tendo graves problemas de solvencia e, ao haberse concentrado moito máis, o sector fíxose aínda máis sistemicamente perigoso.

➤ As bolsas viviron un proceso de excesiva capitalización que provocou un desaxuste estrutural ao alza das cotizacións. A súa situación é moi inestábel e volátil e desde fai meses están mostrando que o seu reaxuste á baixa e en gran magnitude é completamente inevitábel.

➤ Da man do gran poder da banca en todo o planeta, a débeda non parou de crecer nos últimos anos. A global é agora uns 70 billóns de dólares máis elevada que a de fai dez anos e vai acompañada de multitude de burbullas e do mantemento de miles de empresas zombis en todo o planeta.

➤ Como consecuencia de todo iso, nos últimos meses víñase producindo unha ralentización xeneralizada en case todas as economías. Moi particularmente na chinesa e a alemá que actúan de motores dunha boa parte da industria e o comercio mundial, e tamén na de Estados Unidos.

É moi importante ter en conta que esta ralentización tiña a súa principal manifestación na caída da produción industrial e do comercio internacional asociado e, tal e como sinalei no artigo anterior, nunha caída continuada da rendibilidade do capital físico cando o financeiro que se inviste en operacións especulativas proporciona beneficios menos problemáticos e moito máis rápidos e abundantes.

Ademais, tampouco pode esquecerse que estes factores de estabilización inmediata de todo o sistema económico suscítanse no medio doutros transos non menos problemáticos e perigosos, como o estar na antesala dunha nova e profunda revolución tecnolóxica, o incremento continuado da desigualdade, o cambio climático e, dese outro punto de vista, a perda de vigor das democracias.

As respostas inadecuadas

Os gobernos e as autoridades internacionais non foron conscientes desde o primeiro momento da transcendencia económica do coronavirus. Tardaron días ate que recoñeceron que se trataba dun problema extraordinario e entón prometeron tomar medidas. Os ministros de economía do G7 e os responsábeis dos grandes bancos centrais prometeron o 2 de marzo pasado "todas as ferramentas políticas adecuadas" aínda que, iso si, non dixeron entón nada sobre cales poderían ser as que adoptasen.

Máis tarde, e aos poucos, tomarán diversas medidas ante un escenario que, segundo a presidenta do Banco Central Europeo, "recordará a moitos de nós a gran crise financeira de 2008".

As medidas que anunciaron ou tomaron ate o momento poden ser de dous tipos, de política monetaria e de política fiscal, e ao meu xuízo van ser inútiles ou, no mellor dos casos, moi insuficientes polas seguintes razóns.

Medidas de política monetaria

A Reserva Federal de Estados Unidos e o Banco de Inglaterra baixaron os tipos de interese co propósito de producir un impulso á economía. Algo que se espera conseguir porque se supón que con tipos máis baixos pódese incentivar o consumo e o investimento.

Na miña opinión, os resultados desta medida non van ser efectivos por varias razóns. En primeiro lugar, porque non axudan selectivamente á poboación senón que son de carácter xeral. E xa dixen que o shock de demanda caracterízase porque se vai a sufrir de modo moi asimétrico entre os consumidores e empresas.

As baixas de interese dos bancos centrais non van ser efectivas porque non axudan selectivamente á poboación e porque unha baixada de tipos sempre tarde en producir efectos

En segundo lugar, porque unha baixada de tipos sempre tarda en producir efectos (si prodúceos) e tamén sinalei que os dous shock da pandemia son efecto moi inmediato. En terceiro lugar, porque os tipos xa están de seu moi baixos e cando non se ha incentivado o gasto a niveis tan reducidos non se vai a conseguir facelo por máis que se sigan reducindo (algo, ademais, que xa case non se poderá seguir facendo porque están prácticamente en negativo).

En cuarto lugar, porque con tipos máis baixos, os bancos veranse obrigados a prestar máis, pero en condicións de menor solvencia, creándose así un problema engadido. En quinto lugar, porque a caída no gasto non se produciu só por razóns de custo senón de expectativas, de temor ou ata de imposible presenza nos centros de gasto. E, en sexto lugar, porque, como adoita dicirse, a política monetaria a través de cambios nos tipos de interese pode levar o cabalo ao auga, pero non pode obrigarlle a beber. É dicir, pode abaratar o gasto, pero non obriga a gastar.

A compra de accións por parte dos bancos centrais faille un bo servizos aos tenedores de títulos, pero é difícil que iso evite o derrube das bolsas

Para facer fronte á caída das bolsas, a Reserva Federal e outros bancos centrais están dedicando ducias de miles de millóns de dólares a comprar accións. Fanlles así un bo servizo aos tenedores de títulos, pero á vista está que vai ser moi difícil por non dicir imposible que iso evite o derrube das bolsas cando estas están na estratosfera e suxeitas a unha capitalización artificialmente excesiva. Con moitos centos de miles de millóns de dólares pódese frear durante algún tempo a caída pero non que se veñan definitivamente abaixo antes ou despois.

Pola súa banda, o Banco Central Europeo acaba de anunciar outras medidas que non só non van resolver o problema senón que van agravar outros os fundamentais.

Proponse aumentar a compra de bonos nos mercados secundarios e subsidiar aos bancos que utilicen o diñeiro que lles proporcione para dar máis créditos ás pequena e medianas empresas. Pero o feito de que teña que subsidiar a quen dá o diñeiro é a proba manifesta de que nin o propio BCE ten confianza en que as súas medidas teñan os efectos que se propón. É dicir, que o diñeiro que lle dá aos bancos destínese finalmente a incrementar o financiamento aos suxeitos económicos que a necesitan.

O que vai conseguir o BCE é lavar os balances dos bancos, rendibilizar o investimento de grandes posuidores de fondo e dar aos bancos unha liquidez que non é seguro que vaia a empresas que o necesiten

O que vai conseguir o BCE é o mesmo que vén conseguindo ata a data coa súa política de flexibilización cuantitativa: lavar os balances dos bancos quedándose cos títulos lixo, rendibilizar o investimento dos grandes posuidores de fondos e títulos (a costa de aumentar a desigualdade) e, en suma, dar aos bancos máis liquidez que nin moito menos é seguro que vaia a ir destinada ás empresas que o necesiten. E é natural, os bancos non son unha ONG que preste para facer favores a empresas en apertos.

Ata no caso de que esa estratexia do BCE funcionase e os bancos puidesen incrementar o seu negocio prestando máis ás pequenas e medianas empresas, que se conseguiría? Pois simplemente drogar a máis empresas porque o que en realidade necesitan estas non é acumular débeda senón que se solucione o problema estrutural de rendibilidade que as atenaza regularmente e non só nesta conxuntura. Está ben alargarlles un pouco a vida pero non sería máis lóxico suscitarse que vivan sen necesidade da respiración asistira que significa a súa débeda crecente?

Por outra banda, o Banco Central Europeo faille outro par de favores á banca que para nada van servir para mellorar a situación das empresas e os consumidores afectados polo coronavirus: aprazar a realización de test de stress e relaxar os requisitos de capital da banca. É dicir, que o BCE vai permitir que aumente o risco sistémico da banca sen que a cambio garántase que as axudas que poida recibir destínense efectivamente a financiar a quen agora poidan necesitar liquidez puntualmente. E iso é sumamente chocante. Cando as cousas vanse a poñer difíciles non é cando máis debería coidar o BCE de que os bancos sexan máis liquides e teñan maior fortaleza de capital?

Non direi que todas estas medidas non teñan efecto positivo algún, que poden telo nalgunhas casos. Pero si que son completamente inútiles en comparación coa magnitude do problema que se ten por diante.

Os gobernos, por exemplo, van seguir tendo un respiro co programa de compra de bonos do BCE, pero seguirá sendo a costa de aumentar a súa débeda e de quedar sometidos á presión dos mercados mentres non se tomen medidas complementarias para limitar o poder dos grandes fondos especulativos.

Medidas de política fiscal

Tanto o goberno de Estados Unidos, sobre todo, como os doutros países anunciaron rebaixas de impostos para facer fronte aos dous shocks da pandemia.

É evidente que iso reduce os custos das empresas e a carga que soportan os consumidores. Aínda que en diferente medida, segundo cales sexan finalmente os impostos que desaparezan. E iso pode esconder (como case sempre que se di que baixan os impostos) medidas que só beneficien aos máis ricos.

Pero, ata con independencia disto último, reducir impostos non é o máis adecuado para frear os efectos tan problemáticos que vai ter a pandemia por varias razóns.

Como dixen, necesítanse medidas discrecionais e non generalistas posto que eses efectos maniféstanse de modo moi diferente nos distintos grupos de poboación e actividades económicos.

As baixadas de impostos como resposta poden producir efectos colaterais moito peores, como a redución de gasto público ou o maior endebedamento, moi perigoso cando hai que reforzar servizos públicos

Con carácter xeral, as recadacións impositivas xa actúan como estabilizadores automáticos, é dicir, que reducen a carga fiscal cando as cousas van mal sen necesidade de que se tomen medidas complementarias. Pero o que pode ocorrer con estas baixadas de impostos que se anuncian é que se produzan efectos colaterais moito peores.

Por exemplo, a redución de impostos vai obrigar a reducir gastos públicos (ou a endebedarse máis) o cal é moi prexudicial cando se está no medio dunha pandemia e hai que reforzar a actuación dos servizos públicos (o máis recente informe -aquí- sobre os posibles efectos do coronavirus conclúe dicindo que o principal que hai que facer no futuro inmediato é fortalecer a sanidade pública).

Algúns países (Xapón, Corea, Italia, por suposto Chinesa, e España, aínda que aquí sen demasiada concreción ata o momento) anunciaron programas de gasto público inmediato pero estes programas, aínda que imprescindibles, non son completamente efectivos en calquera condición. Deben dirixirse exactamente a poboación e ás empresas máis afectadas e, aínda que son necesarios para paliar o dano do shock de demanda, non van poder resolver os problemas ao lado da oferta. Ademais, vanse a dar en países cun nivel de débeda xa elevada, de modo que desde o primeiro momento van supoñer un custo de financiamento adicional para os gobernos que pode ser moi perigoso a pouco que se vaia saíndo da pandemia.

Particularmente torpe e imitada neste aspecto é a medida anunciada por parte da Unión Europea no sentido de que vai alixeirar ou flexibilizar as condicións de estabilidade orzamentaria. Aínda que iso pode posibilitar formalmente aumentar o gasto, é evidente que o que non evita é que aumente a débeda e o peso que haberán de soportar os gobernos. Como explicarei no próximo artigo é algo moi diferente o que se necesita en material de política de gasto.

En canto ás medidas deste tipo, tamén hai que subliñar que é evidente que non se atopan ao alcance de todos os países, de modo que se van a provocar novos desequilibrios financeiros internacionais que van a dificultar a adopción de medidas justamente cando o que se ten en fronte é o resultado dunha globalización desgobernada, asimétrica e sen gobernanza que non sexa a que impoñen os intereses dos grandes grupos empresariais e financeiros.

Na Unión Europea é impensable que poidan ser efectivos uns programas de gasto que non sexan resultado dunha estratexia común e do financiamento de Banco Central Europeo

No seo da Unión Europea, en concreto, é impensable que poidan ser efectivos programas de gasto fronte á pandemia que non sexan o resultado dunha estratexia común e do financiamento do Banco Central Europeo.

Tamén hai que sinalar que ata os programas de gasto a través de axudas que estean ben dirixidos cara a quen soporten a principal carga da pandemia poden ser, desgraciadamente, bastante ineficaces si o que se produciu é un cambio no comportamento de gasto como resultado non só da carencia de ingreso senón das expectativas ou o temor. Coa actitude tan pouco transparente e cómplice dos gobernos, sen liderados democráticos potentes, sen credibilidade e co rexeitamento actual da poboación cara á clase política nin sequera con maiores axudas públicas vaise a recuperar a confianza necesaria para que aumente o gasto a cortísimo prazo, como sería necesario.

Salvar as vidas é o primeiro. Pero hai que evitar tamén o desastre económico e financeiro

Cando pasa o que está pasando, cando hai miles de vidas en perigo o primeiro debería ser salvalas. E para iso o principal, como dixen ao principio do artigo, é seguir as directrices dos expertos en medicina e epidemiología. Creo que é imperativo pechar filas cos gobernos que tratan de seguir as súas instrucións. Pero a miña obrigación como un modesto analista da economía é sinalar que a pandemia comporta outro perigo: que se desencadee un crise económica e financeira mundial que destrúa miles de empresas, millóns de empregos e riqueza en todo o mundo.

As autoridades empezaron a ser conscientes de que a pandemia tamén é un perigo económico e financeiro, pero as súas medidas serán absolutamente ineficientes

Ao meu xuízo, iso é posible porque as autoridades veñen tomando medidas equivocadas desde fai anos que crearon fallos moi perigosos no sistema económico. Ou, máis que equivocadas, que só buscan o beneficio dunha minoría.

Agora empezaron a ser conscientes de que a pandemia non é só un perigo sanitario senón tamén económico e financeiro e están tomando medidas. Pero a miña tese é que esas medidas, como tratei de explicar, van ser ineficaces para evitar esas consecuencias fatais da pandemia sobre as economías. Non digo que vaian ser completamente inútiles, pero si absolutamente insuficientes.

Por razóns moi sinxelas de entender:

➤ Si non estivésemos no medio dunha ralentización xeneralizada, o shock de oferta resolveríase nunhas semanas.

➤ Si as bolsas non estivesen sobre unha bomba especulativa non estariamos correndo o perigo de que a pandemia sexa unha faísca que as fai saltar levando a crébaa a miles de empresas e inversores.

➤ Si non se produciron os recortes tan nefastos en investimento público os sistemas sanitarios non estarían tan ao bordo do colapso.

➤ Si non se dese prioridad á investigación militar ou a que está vinculada cos grandes intereses comerciais ou á que é simplemente especulativa e inútil, teriamos antes vacunas e medidas preventivas.

➤ Si non aumentase tanto a desigualdade e non se houbesen case desmantelado os sistemas de protección social non habería miles de persoas sen poder estar en cuarentena ou sen poder facerse a proba para saber si están infectadas.

➤ Si non se deu privilexios fiscais e de todo tipo ás ganancias especulativas e financeiras, a rentabilidad das empresas que xeran actividade produtiva e emprego non caería, provocando a ralentización que viñamos sufrindo.

➤ Si non se estableceron políticas de austeridad tan nefastas, os gobernos non estarían agora a bordo do precipicio por ter que facer fronte a gastos imprescindibles para salvar a vida de miles de persoas.

➤ Si non se consentiron que os banqueiros que provocaron a crise anterior saísense coa súa, agora teriamos un sistema financeiro capaz de financiar a empresas e consumidores en apertos.

Que ninguén se engane. A expansión dun virus que contaxia e enferma por centos de miles de persoas é sempre un drama, pero o que está ocorrendo co coronavirus e o que vai ocorrer non é a súa consecuencia directa. É o resultado das políticas que se veñen aplicando nos últimos anos. É certo que as medidas que se están anunciando comportan certa excepcionalidade pero mentres non se reviertan a lóxica dominante para aplicar outras sobre principios ben diferentes será imposible evitar o desastre que se aveciña e os que virán despois. Afortunadamente, hai alternativas e delas falarei no seguinte artigo.

13/03/2020

#Coronavirus

[O virus e a economía (I): moito peor do que parece]



[*] Juan Torres López (Granada, 1954), Licenciado en Ciencias Económicas e Empresariais na Universidade de Málaga, Doutor en CC. Económicas e Empresariais desde 1981, catedrático na Universidade de Sevilla no Departamento de Análise Económica e Economía Política. Escritor e investigador. | e-mail: juantorres@us.es | web: www.juantorreslopez.com
Teléfono: +34954554469  | Dirección postal: Departamento de Análisis Económico y Economía Política. Facultad de CC. Económicas y Empresariales
Avda. Ramón y Cajal, 1. 41018 Sevilla.

Enviado por:
Juan Torres López
-envios@juantorreslopez.com-
14 de março de 2020 22:49

_______

domingo, marzo 15, 2020

O virus e a economía (1): moito peor do que parece, ... Por Juan Torres López


Por Juan Torres López [*]
15.03.2020


O experto considera que está crise terá "consecuencias e custos": "Dependerá do tempo dure a alarma e do frenazo da actividade que produza"

Un simple virus pode poñer en solfa ao mundo enteiro? Unha economía mundial tan potente e asentada pode estar en perigo por esa causa? Pódense vir abaixo as bolsas só polo efecto da propagación dun virus? Que está pasando e que pode pasar, por que tanta alarma?

É normal que a maioría da xente se faga este tipo de preguntas pero temo me que as respostas que se están dando son confusas e que xeran máis dúbidas das que resolven.

Sobre a epidemia, o certo é que aínda non se sabe ben cal pode ser a súa verdadeira magnitude. Parece ser que si se aplican medidas de illamento e hixiene que eviten a súa propagación, sobre todo a persoas especialmente vulnerábeis, en moi poucas semanas poderíase frear a súa expansión sen que se produza un efecto especialmente dramático. Iso é o que parece que ocorreu en China, grazas a que alí hai un sistema de toma de decisións moi centralizado, ditatorial, e onde se puideron aplicar recursos millonarios para illar á poboación. Pero é difícil que se poida actuar do mesmo xeito noutros países, de modo que non se pode descartar un contaxio exponencial que afecte a millóns de persoas nunhas cantas semanas.

Diferentes estudos realizados nos últimos anos sobre os efectos económicos deste tipo de epidemias permítennos saber algunhas cousas. Primeiro, que é seguro que o que está pasando terá consecuencias e custos; segundo, que o seu efecto final dependerá do tempo que dure a alarma e da freada da actividade que produza; e, terceiro, que só si se actuase con gran ineficacia e alcanzásese un nivel de mortalidade agora mesmo posiblemente impensábel (máis 15 millóns de mortos ao ano), quizá se produciría un custo que comezaría a ser máis ou menos equivalente ao que supuxo a última gran crise.


Malia iso, ao meu paréceme que o perigo ao que nos enfrontamos non é a difusión dun virus nin aínda que este fose moito máis letal do que agora podamos imaxinar que chegue a ser o coronavirus no peor dos casos.

O problema grave que temos diante dos nosos narices e ao que non lle estamos dando a importancia que ten é a situación na que se atopa o sistema no que vivimos, o capitalismo dos nosos días. Un sistema complexo que ten propiedades que lle fan funcionar dun modo moi específico.

Estes sistemas, como o capitalismo, son imprevisíbeis e permanentemente inestábeis, e por iso é polo que sexa moi difícil predicir cal será a súa evolución. Pero si sabemos, con todo, algunhas cousas importantes sobre o seu funcionamento e evolución e, sobre todo, sobre o que pode facer que colapsen.

Sabemos, por exemplo, que os sistemas complexos como o capitalismo viven ao bordo ou expostos permanentemente ao fallo sistémico e fatal, que tenden constantemente á crise e que están sempre en perigo de colapsar, precisamente porque a súa complexidade non é outra cousa que inestabilidade e desorde.

Pero, ao mesmo tempo, tamén sabemos que a gran probabilidade de fracaso, de fatalidade, que acompaña a calquera sistema complexo fai que xeren no seu seo constantes e potentes elementos de protección. Por iso poden resultar moi seguros malia ser, ao mesmo tempo, moi propensos ao colapso. Precisamente por iso.

En segundo lugar, sabemos tamén que os sistemas complexos case nunca colapsan polo efecto dun só fenómeno. Para que se produza un fallo total, sistémico, fatal, para que colapsen, é necesario que concorran diferentes fallos ao mesmo tempo.

E é moi importante saber que estes sistemas funcionan sempre en condicións degradadas, é dicir, con moitos fallos latentes que é imposible erradicar, ben porque se descoñecen, porque non compensa ou porque non se quere asumir o custo de eliminalos en todo ou en parte.

As consecuencias disto que sabemos sobre os sistemas complexos son de aplicación ao que está pasando coa epidemia do coronavirus.

En primeiro lugar, que é moi difícil que resulte tan fatal como se está crendo. O sistema estase defendendo do "fallo" no seu funcionamento que supón o coronavirus con mecanismos do propio sistema que son seguramente moito máis potentes dos que serían realmente necesarios para evitar que se converta nun perigo global ou letal. E, como dixen, é moi alto improbábel, por non dicir, imposíbel, que o sistema no seu conxunto se vexa afectado fatalmente por un só fallo ou factor.

Pero, en segundo lugar, hai algo que é moito máis preocupante.

A epidemia do coronavirus constitúe un fallo engadido no sistema que si se contempla linealmente pode parecer pouca cousa. Pero que pode resultar de efectos moi graves si tense en conta que a súa presenza muta a condición do sistema no seu conxunto porque interactúa con outros dos seus fallos latentes. É dicir, o coronavirus é realmente perigoso non polo que supón en si mesmo senón porque aumenta moito a degradación do sistema no seu conxunto, en moita maior proporción da que correspondería á súa illada natureza de epidemia sanitaria.

Ao meu xuízo, a extraordinaria gravidade do coronavirus non é o dano que produciría unha epidemia si puidésese contemplar illadamente, senón a aceleración do efecto degradante ou destrutor dos demais fallos que estaban máis ou menos contidos ata agora.

Xa escribín fai uns meses que se estaba xestando unha crise de moitas frontes pero que -a curto prazo- tiña tres manifestacións ou vías de expansión principais: as bolsas, que alcanzaron unha sobrevaloración disparatada que as leva a estalar antes ou despois; a débeda en crecemento insostíbel; e o bloqueo da oferta como consecuencia da continua caída da rendibilidade do capital material en favor do beneficio financeiro.

Os problemas que pode traer agora a propagación do coronavirus teñen que ver xustamente con esa crise de oferta que xa nos últimos meses se estaba producindo en case toda a economía mundial en forma dunha desaceleración relativamente atenuada.

Agora, as respostas que inevitabelmente van ter que adoptar os gobernos para evitar o contaxio van bloquear aínda máis a oferta e as súas consecuencias van ser varias, pero todas con algo en común: reactivar os fallos ate agora latentes ou adormentados.

As respostas que inevitabelmente van ter que adoptar os gobernos para evitar o contaxio van bloquear aínda máis a oferta e as súas consecuencias van ser varias

➤ En primeiro lugar, vai diminuír a produción, vanse a desarticular as canles de fornezo e distribución, van producirse carencias de aprovisionamento a escala global e a crise empresarial vai xeneralizarse, diminuíndo moito máis a rendibilidade do capital que move os motores da economía produtiva. A crise de oferta vai ser moi forte.

➤ En segundo lugar, vai aumentar a débeda empresarial e a dificultade para facerlle fronte por parte de miles de empresas, especialmente polas "zombis" que ate agora estiveron mantendo a súa actividade a base de máis débeda, pero sen xerar beneficio suficiente.

➤ En terceiro lugar, o cambio de expectativas, a posibilidade de que se produzan crebas en cadea e movementos extremos por parte das autoridades en materia de gasto e intervención financeira, van producir un caos bursátil da man das operacións automatizadas, dos algoritmos que utilizan os grandes fondos especulativos. As bolsas, como xa anticipei, son agora mesmo o eslabón máis débil e volátil do capitalismo, estaban a piques de saltar e o virus vai facer que estalen sen remedio.

➤ En cuarto lugar, todo iso vai afectar ao sector financeiro que perderá negocio liquide e freará o financiamento, amplificando os problemas anteriores, cando non sufrindo el mesmo unha nova crise financeira.

➤ En quinto lugar, a intervención das autoridades vai ser bastante complicada e pouco efectiva porque agora non se trata de impulsar a demanda inxectando capacidade de gasto (que fará falta) senón de poñer en pé a oferta, e iso é moito máis difícil cando as empresas pechan e as redes produtivas boquearonse.

➤ En sexto lugar, non descarto que, precisamente polo bloqueo da oferta, se produza un rebrote inflacionario que poñería aos bancos centrais ante un dilema terrible, pois estarían obrigados a frealo. E entón estará por ver como poderán soprar e sorber ao mesmo tempo, é dicir, facer política expansiva e contractiva á vez.

Si non se toman medidas drásticas para evitar os contagios, si non se illa á poboación, a expansión da pandemia é case segura e esa expectativa de crise paralizaría a actividade. Pero a cuarentena e o illamento tamén a freará sen remedio. Non hai saída. Pero o problema non é o virus, senón un sistema complexo no que un fallo aparentemente sen demasiada importancia pode reactivar outros fallos ate agora latentes ou medio controlados. E é esa conxunción de factores o que vai crear unha situación nova e que representa un perigo moi serio.

Si os fallos latentes diversos fanse expresos e si a súa aparición coincidente convérteos nun fallo único e estrutural, ímonos a enfrontar a un problema económico ate agora descoñecido na época do capitalismo globalizado e neoliberal.

E as receitas que os gobernos e as autoridades monetarias viñeron utilizando non lles van a servir. Agora terían que pensar "ao revés" de como o fixeron ata agora desde fai décadas e iso non lles vai a resultar fácil. Non teñen solucións porque nin sequera se poden imaxinar cal é a natureza do problema que teñen por diante. Por iso é polo que están desorientados e sen saber ben que facer.

O virus é a pequena bolboreta da teoría do caos: o suave movemento que producen as súas ás nunha esquina do planeta estase empezando a traducir nunha tempestade a miles de quilómetros. A xente intúeo con máis sabedoría que os políticos e economistas que seguen crendo que só se trata de tomar medidas sanitarias acompañadas doutras cantas económicas convencionais, cando o perigo verdadeiro está noutro lado, nos fallos estructurales do sistema que o virus pode reactivar xa.

Falarei de alternativas no seguinte artigo pero anticipo a principal: é obrigado que vivamos doutro xeito.

10/03/2020


Publicado en lapoliticaonline.es  | 12 de marzo de 2020.



#Coronavirus


[*] Juan Torres López (Granada, 1954), Licenciado en Ciencias Económicas e Empresariais na Universidade de Málaga, Doutor en CC. Económicas e Empresariais desde 1981, catedrático na Universidade de Sevilla no Departamento de Análise Económica e Economía Política. Escritor e investigador. | e-mail: juantorres@us.es | web: www.juantorreslopez.com
Teléfono: +34954554469  | Dirección postal: Departamento de Análisis Económico y Economía Política. Facultad de CC. Económicas y Empresariales
Avda. Ramón y Cajal, 1. 41018 Sevilla.

Enviado por:
Juan Torres López
-envios@juantorreslopez.com-
14 de março de 2020 22:49

_______ _______

mércores, xullo 08, 2009

Resposta cunha acción mundial ao Cume dos G-8 que se celebra en L'Aquila - Italia

Unha vez máis os xefes de estado e de goberno do G-8 reunen-se, nesta ocasión para un cume dedicado á "crise global", na que tomarán decisións sobre políticas globais vinculadas co desenvolvemento, o medio ambiente, a educación, a guerra ou a paz. O lugar L'Aquila, Italia. As datas son: do 8 ao 10 de xullo.

Desde diversas redes sociais estan-se convocando mobilizacións e accións descentralizadas tanto en distintas cidades italianas, como noutros lugares de Europa. O próximo día 10 de Xullo está convocada unha manifestación internacional contra o G-8.

Nos últimos días estase producindo unha escalada represiva preventiva, numerosos rexistros e detencións de estudantes e militantes anarquistas. Estímase que ao redor de 2.500 militares vixían a zona do cume.



Na Galiza van ter lugar mobilización, o Xoves 9 de Xullo en Pontevedra, Vigo, Ponteareas, Lugo, Compostela, Ourense, A Coruña, ...

[+info en Nodo50 e na Ra!-Rede Galega AntiCapitalista]
_____________________

venres, febreiro 20, 2009

Nace, en Francia, o Novo Partido Anticapitalista

O Novo partido reúne á maioría da Liga Comunista Revolucionaria (LCR), que aprobou súa propia disolución para crear a nova organización, alén de militantes comunistas, socialistas e ecoloxistas. Segundo un dos principais líderes do NPA, as referencias programáticas do novo partido son a ruptura co capitalismo e a independencia total en relación ao Partido Socialista francés. A "Esquerda da esquerda" francesa cre que xa ten o 15% de votos.

Por Louis Weber [*]
17.02.2009



O Novo Partido Anticapitalista (NPA) tivo seu congreso fundador coa presenza de Olivier Besancenot entre 5 e 8 de Febreiro de 2009. Na véspera, a Liga Comunista Revolucionaria [LCR] votara súa disolución, con 87% de votos, despois de corenta anos de existencia.

Mais non se trata dunha simple mudanza de nome. O NPA non se adherirá, por exemplo, á Cuarta Internacional [trotskista]. O partido pretende enraizar-se especialmente entre a mocidade, para quen a "base de adhesión son aqueles a quen Sarkozy chama de -ralé- e que recoñecen Besancenot como a única personalidade de esquerda de verdade", como explica Alain Krivine, o líder histórico da LCR. A partir de agora, o NPA conta con 9000 adhesións, quere dicir, tres veces máis que a LCR, que chegaba a ter pouco máis de 3000 membros.

Para continuar aumentando a súa base, o NPA quere "seguir o mellor das tradicións do movemento dos traballadores, sexan eles trotskistas, socialistas, comunistas, libertários, guevaristas, ou envolvidas na ecoloxía radical", como o afirma Olivier Besancenot. A referencia identitária será polo tanto menos unha doutrina política que a "ruptura co capitalismo" e a "independencia total do Partido Socialista".

Esa última cuestión estivo no centro das preocupacións da minoría "Unir", da LCR, que votou contra a súa disolución, e para quen esta é a única maneira de expresar súa oposición á creación do NPA nas condicións fixadas pola dirección. Esa cuestión está tamén no centro das discusións das forzas políticas que, no contexto francés, constitúen a esquerda da esquerda, quere dicir, rexeitan calquera acomodo co liberalismo dominante na Francia e na Europa. Trata-se de isso ...

A esquerda da esquerda está lonxe de ser unha cantidade negligenciábel no plano electoral: unha pescuda recente acaba de mostrar que se ela presenta-se listas unidas nas próximas eleccións para o Parlamento Europeo [en xuño de 2009], podía esperar, mesmo antes de facer campaña, algo como 15% dos votos. O Partido Comunista e o novo Partido de Esquerda fundado por Jean-Luc Mélenchon, que deixou o Partido Socialista na ocasión do recente congreso do partido en novembro de 2008, de agora en diante xa decidiran constituír unha fronte de esquerda para esas eleccións.


A maioría dos grupos e colectivos que foron creados na batalla de 2005 para rexeitar o proxecto do tratado constitucional europeo están prontos a se xuntar a esa Fronte, cuxa campaña será baseada na rexeita absoluta da Europa liberal actual e na demanda por unha reorientación radical da construción europea. Mais as discusións co NPA aínda non alcanzaran e receian un pouco a volta do escenario desastroso das eleccións presidenciais de 2007, con pouco menos de seis candidatos reivindicando o antiliberalismo. Ningún de entre eles obtivo máis do que 4% dos votos.

Cal a dificultade, agora? A nascente fronte de esquerda non ten a intención de facer calquera acordo co Partido Socialista para as eleccións europeas. Mais "a independencia total do Partido Socialista" defendida polo NPA quería dicir que o Partido Comunista, por exemplo, renuncia á alianzas que lle permiten participar, cos socialistas e outros, da xestión da case totalidade das rexións francesas e de numerosas prefecturas.

Ese tipo de alianza é rexeitada por diversas razóns, mais principalmente porque o NPA non concibe súas accións políticas sen buscar exercer as responsabilidades políticas. O que non é concebível, no contexto francés, sen alianza cos socialistas, que é o que o NPA rexeita neste momento. Pureza revolucionaria e rexeita de pór as "mans na graxa" da xestión ... Trátase de se beneficiar da notábel popularidade de Olivier Besancenot e de así legitimar o NPA no plano político ... Pretexto para se presentar só á eleccións europeas, levando en conta as vantaxes simbólicas e materiais que un mandato parlamentario europeo viabiliza ... Posición de negociación cos outros compoñentes da esquerda da esquerda, antes dun acordo ou dunha posición de principio durável ... O futuro permitirá a resposta a esas cuestións.

[*] Louis Weber é membro da Attac/Francia e secretario de redacción da revista de socioloxía Savoir/Actuar.
_____________

Novo Partido Anticapitalista - NPA
Nouveau Parti Anticapitaliste - NPA
http://www.npa2009.org/
_____________________________

Enlaces de Interese:

Entrevista con Alain Krivine sobre o NPA e un artigo de Louis Weber na revista "Savoir-agir", trimestral da asociación "Raisons d´agir"
O Novo Partido Anticapitalista, LCR-bis, ou apertura a todas as correntes da outra esquerda
Louis Weber / Alain Krivine
10-10-2008


LCR - Francia : http://www.lcr-rouge.org/
______________