Por Estrela Gómez Viñas [*]
10.06.2019
Cando as vítimas falan, o patriarcado treme
A imposición do silencio á vítima, o segredo logrado baixo coacción é a gran baza do violento sexual. Con iso logra en primeira instancia un "
seguro de impunidade", así como a prolongación do control sobre a súa vítima. Con todo, este non é o único nin quizais o principal beneficio. Como parte dun colectivo, logra facer invisíbel e inverosímil ante a opinión pública a realidade da violencia sexual contra a infancia e a adolescencia, especialmente a incestuosa (
gran paradoxa, dado que se trata de polo menos o 80% deste tipo de violencia). Sería tranquilizador poder limitar até este punto a responsabilidade colectiva respecto de esta problemática, aínda que sería unha lectura incompleta: a coacción para lograr o silencio da vítima non tería resultado algún si non existise ao mesmo tempo un pacto social que confirma esta norma. De facto, a profecía do agresor cúmprese: á vítima non se lle cre. A socióloga alemá
Nöelle-Neumann describe certos fenómenos sociais que teñen como obxectivo eliminar os elementos "
indeseábeis" ou incómodos, empuxalos á marxe, e reúneos baixo a denominación de espiral de silencio, dado que o silenciamento é precisamente a ferramenta de ciruxía social que se pon en práctica. Un recurso que é controlado polos grupos dominantes.
As vítimas de violencia sexual, mulleres, nenas e nenos non son grupos dominantes. Pola contra, son colectivos que se decide enviar á marxe, onde ninguén poida escoitarlles. Falemos agora desas marxes pois, por estraño que pareza, deles parte a miúdo a enerxía que move a Historia. As revolucións acciónanse cando as marxes decídense a borrar a barreira que se construíu no imaxinario social e a poñer sobre a mesa de debate a súa realidade. Ao longo do último terzo do século pasado algunhas pensadoras feministas empezaron a definir esa posición á marxe dos colectivos minorizados, así como a recoñecer a natureza completamente diferenciada dos seus procesos de pensamento e acción. As feministas marxistas analizaron as similitudes entre o punto de vista da experiencia feminina e o punto de vista do proletariado, fronte aos poderes que exercen respectivamente o control hexemónico. Finalmente, por extensión, chegaron á conclusión de que este punto de vista diferenciado, e que elas analizan como máis válido por non atoparse ligado a estruturas de poder, sería aplicábel a calquera outro colectivo sometido.
O silencio social ao redor da violencia sexual estase quebrantando, abriuse unha brecha por onde entra un fino feixe de luz e aire fresco. É un proceso imparábel que pon en perigo a permanencia do poder dos violentos sobre as súas vítimas. Os violentos empezaron a ver que a barita máxica do silencio non era máis que unha construción e que se lles desfai nas mans. O pronunciamento público de actrices, deportistas, de vítimas de pedofilia na igrexa, as campañas en redes sociais, a reacción social ante sentenzas clamorosamente machistas, o traballo constante de asociacións de dereitos de infancia e de loita contra a violencia de xénero, a creación de correntes feministas dentro do dereito, as actuacións de organismos internacionais que advirten do incumprimento dos estándares de dereitos, etc. Todo isto contribuíu á creación deste escenario novo no que é posíbel para as vítimas reconstruírse con dignidade. En calidade de testemuñas dunha realidade oculta poden situarse, tal e como definiu
G. Agamben, como "
suxeito ético", e desde aí promover cambios.
Non cabería esperar, por suposto, que quen ostentou o poder permaneza impasíbel ante este novo estado de cousas. A reacción, o movemento contrarrevolucionario, o
backlash ao que cantase
Nina Simone (
not me, just wait and see) está aquí, tocando á porta. Móstrase violentamente, facendo alarde das súas armas, o cal por outra banda non fai senón confirmar a súa caída, a súa ocaso, o seu medo. Nos últimos meses púxose en escena esta estratexia de basilisco. Partidos políticos que reclaman a derrogación da Lei de Violencia de Xénero, tribunais que defenden sen pudor resolucións que depositan nas vítimas a responsabilidade do feito violento, a persecución de profesionais por cumprir a súa deber de denunciar situacións de violencia ou defender a nenos e nenas en procedementos xudiciais, etc. A persecución mediática que están sufrindo varias mulleres que denunciaron no seu día abusos incestuosos contra os seus fillos e fillas, é a última e máis alarmante mostra. O
lobby prol-Ssap (
Suposto síndrome de alienación parental) non vai soltar a presa tan alegremente. Logo de fabricar a receita maxistral do
Ssap e lograr que se aplicase aínda sen o respaldo da comunidade científica e deste xeito eliminar dunha plumada a validez do testemuño infantil e a capacidade de protección das nais. Logo de emprender a estratexia do ataque aos e as profesionais que dalgún xeito tomasen partido a favor das vítimas de abuso incestuoso. Agora inicia a terceira fase: o ataque contra as asociacións dedicadas á defensa dos dereitos das vítimas e á promoción dunha xustiza adaptada á infancia que logre baixar a taxa de sobreseimentos e eleve a capacidade de protección por parte do sistema xudicial. 'Infancia Libre' foi a primeira, pero non será a última. Salvo que haxa unha resposta firme por parte do movemento de dereitos de infancia e de vítimas de violencia de xénero. O tecido asociativo xoga un papel imprescindíbel na constitución da vida democrática dun país. É un dereito da cidadanía, que habilita vías para a súa participación nos espazos políticos e públicos. Permitir o ataque indiscriminado a unha asociación como 'Infancia Libre' tachándoa, sen fundamento, de organización criminal, é admitir que se poñan mordazas ás vítimas. A sabedoría popular recórdanolo, quen cala outorga. Nosa será a responsabilidade do que veña despois.
10 de xuño de 2019
[
*]
Estrela Gómez Viñas.
Coordinadora de AGAMME, Asociación Galega contra ou Maltrato a Menores.
Profesora de educación secundaria. Mediadora social en prevención do abuso sexual infantil. Relatora e autora de artigos en distintos foros e medios sobre dereitos de infancia.
Asociación Galega contra o Maltrato a Menores (
AGAMME): Asociación sen ánimo de lucro, fundada en 2010. Os seus
obxectivos principais son a visibilización da problemática do maltrato
infantil, e de forma sinalada o abuso sexual incestuoso, ofrecer apoio e
información a vítimas e as súas familias ou profesionais que traballan
habitualmente con nenos, nenas e adolescencia. Para rematar a
participación en procesos lexislativos e a presentación de demandas á
administración para o cumprimento da lexislación vixente [
+Info].
Enviado por:
Agamme Ferrol
-agammeferrol@gmail.com-
10 de junho de 2019 00:01
_______________
Foto de
Cesar Toimil 30.07.2017 |
