"Non o oen? É o rumor do peak oil. Apresurémonos, antes de que sexa un fragor, antes de que a previsíbel avalancha nos arrastre".
Impresionante artigo de Antonio Turiel que nos remiteu o noso compañeiro Manuel Casal Lodeiro de Vespera de Nada. Desde Ártabra 21, púxemo-nos man á obra para traducir-lo, traballa-lo e enlazar, para explicar mellor o seu contido. Convidamos a súa lectura atenta e tomar nota para a acción política e social. Mesmo onte, 25 de Xaneiro de 2016, o habitual programa de actualidade, análise e debate político, económico e social VíaV de VTV, tocaban un interesante tema económico totalmente relacionado ("O eco da economía chinesa condiciona") co que aquí manifesta o activista e científico, profesor e investigador Antonio Turiel. O autor dá unha serie de claves e argumentos que fan reflexionar. Non o perdades.
Por Antonio Turiel [*]
26.01.2016
Este ano 2016 estivo marcado por unha noticia que ocupou unha porción apreciábel do sempre disputado tempo telenoticiado:
a volatilidade da bolsa de valores chinesa. No Imperio do Medio vivíronse días de grandes baixadas, até o punto que a sesión se tivo que suspender nun par de xornadas, ao superar as caídas o 7%. A bolsa chinesa viña de ter unha evolución bastante mediocre en 2015, e polo que parece todos os problemas acumulados son cada vez máis evidentes en 2016. As bolsas occidentais acusaron o impacto con caídas acumuladas que son a metade das chinesas, pero demostrando que a evolución do xigante asiático ten moita influencia no que pasa no mundo.
Pero, que pasa en China?
Simplemente, que China, a fábrica do mundo, está acusando con forza a caída da demanda mundial de todo tipo de bens. Cousa lóxica, si se ten en conta que o desapalancamento da débeda iniciado en 2008 irá progresivamente minando a renda dispoñíbel das clases medias (
vía diminución de prestacións e vía degradación da calidade do traballo asalariado). E esa clase media, cada vez máis empobrecida, compra menos cousas e consome menos.
Durante os primeiros meses de 2015 a planificación do fluxo de mercancías a escala mundial seguiu os patróns ditados case ao unísono por canta consultoría económica deste mundo: a demanda seguiría crecendo, a demanda de bens seguiría polas canles previstas. Con todo, a demanda baixou e os produtos e materias primas empezaron a almacenarse, porque o que saía era menos que o que entraba.
É un fenómeno xeneralizado en todo o mundo. Iso levou a unha drástica disminución do comercio mundial. O
Baltic Dry Index (
un índice que mide a cantidade de materias primas que se desprazan polo mar)
está en mínimos que non se viron nun par de décadas (
nin sequera en 2008), e en xeral o comercio por estrada, tren, avión, etc está en valores moi, moi baixos (
por exemplo, o comercio entre China e África, o seu principal subministrador de materias primas, caeu un 40% o ano pasado).
Indicio de que o comercio mundial está sufrindo un gran baixón, e que estamos entrando nunha gran recesión global.
Como pasou durante a última gran recesión, en 2008, o prezo do petróleo baixou moito, cotizándose na actualidade o barril de Brent por baixo dos 30 dólares, menos ata de ao que chegou en 2008. Tal caída precipitada traerá consecuencias moi negativas para o sector, pois ao contrario de 2008, cando o prezo do petróleo caeu fortemente de xullo a decembro para logo ascender relativamente rápido e estabilizarse nuns 100 dólares o barril a finais de 2009, nesta ocasión a baixada fai máis dun ano que dura e está minando a economía dos países produtores de materias primas e non só de petróleo. Por exemplo,
nos EE.UU. acaba de crebar a segunda maior empresa produtora de carbón dese país, e non precisamente porque os EE.UU. estivésense descarbonizando senón porque segue a tendencia contractiva xeral. Pero onde se cheira a sangue nos EE.UU. é no sector da produción de petróleo, e especialmente naquelas empresas que apostaran forte ao
fracking. Separadamente da próxima creba de
Chesapeake, unha empresa de mediana importancia, que moitos analistas descuentan para principios de 2016 (
as súas accións caeron un 80% durante o último ano, en paralelo aos seus ingresos),
outras importantes empresas do sector poderían crebar durante 2016. Aínda non se apunta a ningunha das grandes, pero obviamente van sufrir durante este ano e en paralelo reducen os seus gastos para intentar sobrevivir o maior tempo posíbel.
O problema non se circunscribe aos EE.UU.; por exemplo,
BP acaba de anunciar que despedirá ao 15% do seu persoal ocupado na división de exploración e desenvolvemento, uns 4.000 traballadores. E o problema non só afecta as compañías privadas; por exemplo, hai pouco que soubemos que
Pemex despedirá a 13.000 traballadores. Algunhas compañías, sobre todo as máis grandes e diversificadas, recorren á venda dos activos máis dubidosos, conseguindo así o dobre beneficio de facer efectivo e diminuír o risco, e céntranse a partir de aí nos seus activos máis seguros; xerarán menos diñeiro, iso é verdade, pero moitísimo menor risco. Con todo, compañías como as que se dedican ao
fracking non teñen nada bo que ofrecer e buscan desesperadamente máis financiamento coa que manterse á boia, en tanto que algunhas contratan vergonzantes campañas de relacións públicas para facer crer ao público xeral que o
fracking aínda é rendible (
cando, en realidade, nunca o foi).
É neste contexto de loita pola supervivencia que se ten que entender
o recente anuncio de que Arabia Saudita fará unha oferta pública de accións da súa compañía nacional de petróleos, Aramco, a máis grande do mundo. Mentres se dilucida o marco desta privatización (
fálase de que só sairía á venda a división que se encarga das refinerías), crece a tensión bélica na zona. Deixando á marxe o que está pasando en Siria e Irak, xa non é só o crecente enfrontamento entre Arabia Saudita e Irán: a guerra que Arabia Saudita mantén en Yemen
non ten visos de acabar (
e en ocasións os rebeldes yemenitas teñen a osadía de golpear a Arabia Saudita no seu propio territorio); ao tempo, Arabia Saudita mantén a situación de protectorado de facto en Bahrein (
país que "liberou" manu militari en 2011).
Toda esta carga militar de Arabia Saudita agudiza perigosamente os problemas económicos derivados de descenso de ingresos pola venda de petróleo, o que lle obrigou a reducir prestacións sociais e a aumentar o custo do carburante no reino. O potencial desestabilizador destas medidas é enorme; imaxínanse Vds. que consecuencias tería que estalase unha revolta en Arabia Saudita?
Desde unha perspectiva meramente económica, o grave da situación actual é a pertinaz contracción do investimento en exploración e desenvolvemento de novos xacimientos petrolíferos, e non só nos non convencionais.
Xusto neste momento, cando máis que nunca se tería que aumentar o investimento en exploración e desenvolvemento (upstream) porque cada vez os xacimientos son máis difíciles de atopar e de explotar, encadeamos unha racha de anos de contracción no investimento moi forte no sector petroleiro. De acordo coa Axencia Internacional da Enerxía, o investimento en
upstream reduciuse un 15% en 2014 con respecto a 2013, e un 20% adicional en 2015 con respecto a 2014. E aquí non se acaba a mala racha, senón que a propia AIE está proxectando un novo descenso do 15% en 2016. A nivel mundial cae o conteo de rigs (
cabezas perforadoras); o problema xa non é a catastrófica caída do número de rigs activos nos EE.UU.,
senón que a caída comeza a ser monumental (un 50%) ao nivel do mundo enteiro.
Aínda que a maioría dos analistas económicos non o perciben,
é bastante obvio que nos estamos encamiñando ás alancadas cara a unha escaseza de petróleo que non só é inminente, senón que será irreversíbel. A combinación entre desinvestimento na hoxe en día imprescindíbel reposición de pozos e crébalas das empresas que explotan os recursos de hidrocarburos líquidos máis caros de producir (
cuxo porcentaxe sobre a produción mundial é xa do 10% e debería crecer durante os próximos anos simplemente para manter a produción total constante) garanten non só que nunca recuperaremos o nivel de produción de 2015 (
isto é, o peak oil produciuse o ano pasado), senón que o descenso a partir de aquí será bastante rápido.
A creba das empresas que explotan xacementos de hidrocarburos diversos non fai desaparecer o recurso, naturalmente. Con todo, si que nos fala da difícil viabilidade da explotación dese recurso aos prezos que realmente a economía se pode permitir.
Pero é que ademais esas crebas si que fai desaparecer algo fundamental: inversores dispostos a arriscar o seu diñeiro nun negocio que, de súpeto, xa non parece tan seguro como sempre parecera. Por iso, de xeito real, a creba de empresas petroleiras implica a desaparición efectiva de toda a produción actual que se estaba producindo antieconomicamente, simplemente porque se tiñan moi boas perspectivas para o futuro. E ese é unha porcentaxe crecente de todo o petróleo que se pode producir...
Estamos diante, xa que logo, dun rápido descenso da produción de petróleo que se irá evidenciando nos próximos anos. E que é o que se contan nos medios sobre a situación actual? Pouca cousa. Poucas veces atrévense a advertir que de manterse os baixos prezos actuais haberá unha forte escaseza á volta dun par de anos. A inmensa maioría das análises económicas que podemos ler apostan a que o prezo manterase baixo no medio prazo, é dicir, durante os próximos 2, 5 ou ata 10 anos. É obvio que non entenden nada do que está pasando (
serviría de algo recomendarlles, unha vez máis, nosa guía?). E até algúns se permiten de cando en vez facer chanzas sobre a "
ridícula teoría do peak oil", ao seu entender desmentida polos baixos prezos do petróleo.
Desde unha perspectiva economicista, o
peak oil debería traducirse en prezos permanentemente altos. Esta é unha visión simplista, propia do pensamento económico liberal, que non entende o papel da enerxía na economía.
O máis curioso é que non poucos dos estudosos do peak oil levan anos afirmando que a chegada ao máximo de produción do petróleo o que xera é volatilidade no prezo (
eu mesmo dicíao no quinto post que escribín neste blog, o 3 de febreiro de 2010). No meu caso concreto e para máis inri, cando a fase de prezos altos prolongouse un pouco máis do esperado criticáronme porque non acababa de chegar a baixada de prezos que prognosticaba (
ver post do 28 de marzo de 2014, seis meses antes de que empezase do actual episodio de prezos baixos). Volvereino a repetir, unha vez máis:
o problema da escaseza de petróleo non é que o prezo suba moito de xeito permanente.
Para que o prezo se manteña permanentemente alto o petróleo ten que converterse nun artigo de luxo e deixar de ser o que é agora, é dicir, o motor da economía, e aínda que algún día chegaremos a esa situación, aínda estamos lonxe dese momento. Nos próximos anos o que caracterizará ao prezo do petróleo é unha volatilidade brutal, a medida que profundemos na
espiral de destrución de demanda - destrución de oferta. Non é simplemente dicir que o prezo do petróleo ás veces sobe e ás veces baixa, non. A cuestión é que durante certos períodos manterase demasiado alto, de maneira que danará a economía en xeral, e despois manterase demasiado baixo, danando ás compañías produtoras. Esta oscilación salvaxe, sen término medio (
a maior parte do tempo o prezo ou será moi alto ou será moi baixo, situándose en valores intermedios só no seu rápido camiño cara arriba ou cara abaixo), é o que caracterizará a evolución do prezo durante os próximos anos, cun período de repetición típico que no post de 2010 estimabamos nuns 3 ou 4 anos, aínda que a medida que se acelere o descenso de produción os ciclos de subidas e baixadas serán cada vez máis rápidos. Fíxense na gráfica (
completamente cualitativa) que
Dave Cohen debuxaba agora fai 8 anos:
E fíxense que fixo o prezo do petróleo nos últimos 10 anos:
Como ven, até o 2011 a forma cualitativa de ambas gráficas era moi similar. En 2011 introdúcese masivamente o
fracking nos EE.UU., e malia ser
un negocio ruinoso conséguese manter os prezos un pouco por encima dos 100$/barril pero sen romper o teito de 149$/barril de 2008. Con todo, 100$/barril é un prezo demasiado alto para non acabar prexudicando á economía en xeral no medio prazo. Coa forzada estabilización do
fracking postergamos a caída de prezos uns 3 anos, pero agora atopámonos cunha economía danada (
como mostran os datos que dou ao comezo do post) e unhas compañías petrolíferas sobre-endebedadas e crebando (
como xa alertábamos en setembro de 2014). Así pois, aforramo-nos un dos ciclos de 3 anos, pero fixémolo a costa de poñer nunha situación precaria ás nosas empresas petroleiras e xa que logo neste momento estamos tendo á vez unha fase de destrución de demanda e de oferta.
É importante resaltar que desde o punto de vista da evolución do
peak oil non gañamos absolutamente nada: producindo a perdas hidrocarburos subprime como o LTO de
fracking ou o das areas bituminosas mantivemos o nivel total de hidrocarburos durante estes anos, pero agora a caída será máis abrupta e irémonos directamente ao momento da curva onde deberiamos estar si explotouse soamente o que era economicamente rendíbel; ou quizá máis abaixo, porque no proceso danamos o balance de empresas e explotacións que podían ser viábeis. E o que é peor:
o abrupto dos cambios fai máis probábeis os conflitos xeopolíticos e as guerras polos recursos, porque os economistas que asesoran aos gobernos de todo o mundo non comprenden a situación e ven pantasmas de "guerras de prezos" e "intentos de desestabilización" onde o que hai é fundamentalmente o imperio da pura e dura termodinámica e unha mala comprensión da realidade económica por quen se din os seus especialistas.
Por ese motivo, todos os que predixen escenarios de prezos baixos do petróleo a 5 anos vista equivócanse sen dúbida:
os prezos manteranse baixos este ano até que estale unha nova guerra ou creben suficientes empresas do sector, e ao baixar a oferta o prezo dispararase, agravando a crise económica global en cernes (
recorden que o ano pasado o PIB global contraeuse un 5%). Iniciarase así o seguinte ciclo da oscilación do prezo, que será máis duro que o anterior porque os investidores, escaldados, non volverán tan rápido a investir nas petroleiras.
O máis triste deste proceso é que ninguén mirará á produción de petróleo, ao feito de que xa está decaendo para nunca máis recuperar os niveis actuais e para seguir unha tendencia xeral á baixa con pequenas repuntadas transitorias.
A obsesión economicista polo prezo fará que se ignore a variábel que é en realidade fundamental, pois a enerxía é o verdadeiro motor da economía, en tanto que o diñeiro (entre outras cousas) é só representación do valor e non o valor en si mesmo. As raras veces que se comente que a produción baixou os economistas sairán dicindo que se debe á recesión e que cando salgamos desta a produción volverá subir, poñendo así o carro diante dos bois,
ignorando que o problema é que está diminuíndo a cantidade de enerxía accesíbel para propulsar este sistema, incapaces de comprender que hai que cambiar o paradigma económico completo para adaptalo a unha realidade na que
xa chocamos contra os límites do planeta.
Pois si, señores, as consecuencias do
peak oil eran estas, o que fai tempo que eu denomino o
oil crash:
a imposibilidade da nosa sociedade de manter o sistema actual, unha vez que chegamos ao cénit de produción de petróleo. É a isto ao que se parece, é a isto ao que cheira e ao que sabe. E isto só é o comezo:
si non o entendemos e non comezamos a tomar desde xa medidas para adaptarnos virán guerras, escaseza, desabastecemento... Eu persoalmente fai tempo que aposto por que España se meterá en aventuras militares en varios países e particularmente en Alxeria, cando alí estale a guerra civil actualmente en cernes; guerras que esgotarán máis rapidamente a España e que nos afundirán con maior celeridade no lodo.
Pero, repitámolo unha vez máis: nada diso é necesario, non necesitamos afundirnos na miseria, non está escrito en pedra que o noso destino inevitábel sexa
o colapso. Non é verdade.
Aínda podemos cambiar o rumbo das cousas. Debemos dicir e dicirnos
a verdade á cara, pasar
da idea á acción, facer
propostas de futuro. É posíbel. Fagamos-lo.
Non o oen? É o rumor do
peak oil. Apresurémonos, antes de que sexa un fragor, antes de que a previsíbel avalancha nos arrastre.
Salu2,
AMT
Publicado en
The Oil Crash. | 15.01.2016
[
*]
Antonio Turiel Martínez,
Licenciado en CC. Físicas por la UAM (1993), en CC. Matemáticas por la
UAM (1994), Doctor en Física Teórica por la UAM (1998) e Científico
titular en el Institut de Ciències del Mar del CSIC. Autor do Blogue
The Oil Crash. Con máis de 6 millóns 300 mil entradas.| Páxina no
facebook.
No buscador libre
DuckDuckGo.
---
Asociación Véspera de Nada por unha Galiza sen Petróleo
http://www.VesperaDeNada.org
http://twitter.com/vesperadenada
https://www.facebook.com/VesperaDeNada
http://www.youtube.com/user/VesperaDeNada
A sementar a revolución da Galiza pospetróleo
Guía para o descenso enerxético:
http://Galiza.posPetroleo.com
Enviado por:
Manuel Casal Lodeiro - VEspera de Nada
-diademoito@vesperadenada.org-
15 de janeiro de 2016 08:53
_______________
